Page images
PDF
EPUB

iactatam hac demum uoluit consistere terra:
non ignara mali miseris succurrere disco.'
sic memorat; simul Aenean in regia ducit
tecta, simul diuom templis indicit honorem.
nec minus interea sociis ad litora mittit
uiginti tauros, magnorum horrentia centum
terga suum, pinguis centum cum matribus agnos,
munera laetitiamque dii.

630

635

at domus interior regali splendida luxu

instruitur, mediisque parant conuiuia tectis :
arte laboratae uestes ostroque superbo,
ingens argentum mensis, caelataque in auro
fortia facta patrum, series longissima rerum
per tot ducta uiros antiqua ab origine gentis.

640

Ascanio ferat haec, ipsumque ad moenia ducat;
omnis in Ascanio cari stat cura parentis.
munera praeterea Iliacis erepta ruinis

Aeneas (neque enim patrius consistere mentem passus amor) rapidum ad nauis praemittit Achaten,

645

ferre iubet, pallam signis auroque rigentem
et circumtextum croceo uelamen acantho,
ornatus Argiuae Helenae, quos illa Mycenis,
Pergama cum peteret inconcessosque hymenaeos,
extulerat, matris Ledae mirabile donum;
praeterea sceptrum, Ilione quod gesserat olim,
maxima natarum Priami, colloque monile
bacatum et duplicem gemmis auroque coronam.
haec celerans iter ad nauis tendebat Achates.

650

655

At Cytherea nouas artes, noua pectore uersat consilia, ut faciem mutatus et ora Cupido pro dulci Ascanio ueniat, donisque furentem incendat reginam atque ossibus implicet ignem.

660

quippe domum timet ambiguam Tyriosque bilinguis;
urit atrox Iuno, et sub noctem cura recursat.
ergo his aligerum dictis adfatur Amorem :

nate, meae uires, mea magna potentia solus, nate, Patris summi qui tela Typhoia temnis, ad te confugio et supplex tua numina posco. frater ut Aeneas pelago tuus omnia circum litora iactetur odiis Iunonis acerbae,

665

nota tibi, et nostro doluisti saepe dolore.
nunc Phoenissa tenet Dido blandisque moratur
uocibus; et uereor, quo se Iunonia uertant
hospitia; haut tanto cessabit cardine rerum.
quocirca capere ante dolis et cingere flamma

670

reginam meditor, nequo se numine mutet,

sed magno Aeneae mecum teneatur amore.

675

qua facere id possis, nostram nunc accipe mentem. regius accitu cari genitoris ad urbem

Sidoniam puer ire parat, mea maxima cura,

dona ferens pelago et flammis restantia Troiae;
hunc ego sopitum somno super alta Cythera
aut super Idalium sacrata sede recondam,
nequa scire dolos mediusue occurrere possit.
tu faciem illius noctem non amplius unain
falle dolo et notos pueri puer indue uoltus,
ut, cum te gremio accipiet laetissima Dido
regalis inter mensas laticemque Lyaeum,
cum dabit amplexus atque oscula dulcia figet,
occultum inspires ignem fallasque ueneno.'

680

685

paret Amor dictis carae genetricis, et alas

exuit et gressu gaudens incedit Iuli.

690

at Venus Ascanio placidam per membra quietem

695

inrigat, et fotum gremio dea tollit in altos
Idaliae lucos, ubi mollis amaracus illum
floribus et dulci adspirans complectitur umbra.
iamque ibat dicto parens et dona Cupido
regia portabat Tyriis duce laetus Achate.
cum uenit, aulaeis iam se regina superbis
aurea composuit sponda mediamque locauit;
iam pater Aeneas et iam Troiana iuuentus
conueniunt, stratoque super discumbitur ostro.
dant manibus famuli lymphas, Cereremque canistris
expediunt, tonsisque ferunt mantelia uillis.

quinquaginta intus famulae, quibus ordine longam
cura penum struere et flammis adolere penates;
centum aliae totidemque pares aetate ministri,
qui dapibus mensas onerent et pocula ponant.
nec non et Tyrii per limina laeta frequentes
conuenere, toris iussi discumbere pictis.

700

705

mirantur dona Aeneae, mirantur Iulum
flagrantisque dei uoltus simulataque uerba
pallamque et pictum croceo uelamen acantho.
praecipue infelix, pesti deuota futurae,
expleri mentem nequit ardescitque tuendo
Phoenissa, et pariter puero donisque mouetur.
ille ubi complexu Aeneae colloque pependit
et magnum falsi inpleuit genitoris amorem,
reginam petit. haec oculis, haec pectore toto
haeret et interdum gremio fouet, inscia Dido,
insidat quantus miserae deus. at memor ille
matris Acidaliae paulatim abolere Sychaeum
incipit, et uiuo temptat praeuertere amore
iam pridem resides animos desuetaque corda. `
Postquam prima quies epulis, mensaeque remotae,
crateras magnos statuunt et uina coronant.

710

715

720

it strepitus tectis uocemque per ampla uolutant
atria; dependent lychni laquearibus aureis
incensi, et noctem flammis funalia uincunt.
hic regina grauem gemmis auroque poposcit

impleuitque mero pateram, quam Belus et omnes
a Belo soliti; tum facta silentia tectis:
'Iuppiter, hospitibus nam te dare iura locuntur,
hunc laetum Tyriisque diem Troiaque profectis
esse uelis, nostrosque huius meminisse minores.
adsit laetitiae Bacchus dator et bona Iuno;
et uos o coetum, Tyrii, celebrate fauentes.'
dixit, et in mensam laticum libauit honorem,
primaque libato summo tenus attigit ore;
tum Bitiae dedit increpitans; ille inpiger hausit
spumantem pateram et pleno se proluit auro;
post alii proceres. cithara crinitus Iopas

725

730

735

740

personat aurata, docuit quem maximus Atlas.

hic canit errantem lunam solisque labores,

unde hominum genus et pecudes, unde imber et ignes,

Arcturum pluuiasque Hyadas geminosque Triones,

quid tantum Oceano properent se tinguere soles

745

hiberni, uel quae tardis mora noctibus obstet. ingeminant plausu Tyrii, Troesque secuntur. nec non et uario noctem sermone trahebat

infelix Dido, longumque bibebat amorem,

multa super Priamo rogitans, super Hectore multa; 750 nunc, quibus Aurorae uenisset filius armis,

nunc, quales Diomedis equi, nunc, quantus Achilles.
'immo age, et a prima, dic, hospes, origine nobis
insidias' inquit 'Danaum casusque tuorum
erroresque tuos. nam te iam septima portat
omnibus errantem terris et fluctibus aestas.'

755

In u. 374 qui 'componet'legi malunt, prouocare solent ad Ciceronis locum Tusc. v. 102 (ed. Orelli) 'Dies deficiet, si uelim paupertatis causam defendere.' sed eos ille locus non adiuuat. nam et in nonnullis codd. legitur 'deficiat,' et potentiale 'uelim' in protasi, utriuis in apodosi modo competens, quia uolam' latine non dicitur, de ratione loci nihil definit.

P. VERGILI MARONIS

AENEIDOS

LIBER SECVNDVS.

Conticuere omnes intentique ora tenebant. inde toro pater Aeneas sic orsus ab alto: 'infandum, regina, iubes renouare dolorem, Troianas ut opes et lamentabile regnum cruerint Danai, quaeque ipse miserrima uidi et quorum pars magna fui. quis talia fando Myrmidonum Dolopumue aut duri miles Vlixi temperet a lacrimis? et iam nox umida caelo praecipitat suadentque cadentia sidera somnos. sed si tantus amor casus cognoscere nostros et breuiter Troiae supremum audire laborem, quamquam animus meminisse horret luctuque refugit, incipiam. fracti bello fatisque repulsi

ductores Danaum, tot iam labentibus annis, instar montis ecum divina Palladis arte aedificant sectaque intexunt abiete costas: uotum pro reditu simulant, ea fama uagatur. huc delecta uirum sortiti corpora furtim includunt caeco lateri, penitusque cauernas ingentis uterumque armato milite complent.

Est in conspectu Tenedos, notissima fama insula, diues opum, Priami dum regna manebant, nunc tantum sinus et statio male fida carinis:

5

ΙΟ

15

20

3-6. Post dolorem plene interpungunt, post ful commate, R. L.

F., quod nos cum W. C. operae pretium esse negamus.

« PreviousContinue »