Dira viro facies, vires pro corpore, corpus
Grande, pater monstri Mulciber hujus erat;
Proque domo longis spelunca recessibus ingens,
Abdita, vix ipsis invenienda feris.
Ora super postes affixaque brachia pendent,
Squalidaque humanis ossibus albet humus.
Servatâ male parte boum Jove natus abibat:
Mugitum rauco furta dedere sono.
66 Accipio revocamen," ait, vocemque secutus
Impia per silvas ultor ad antra venit.
Ille aditum fracti præstruxerat objice montis:
Vix juga movissent quinque bis illud onus.
Nititur hic humeris,-cœlum quoque sederat illis-
Et vastum motu collabefactat opus.
Quod simul evulsum est, fragor æthera terruit ipsum,
Ictaque subsedit pondere molis humus.
Prima movet Cacus collatâ prælia dextrâ,
Remque ferox saxis stipitibusque gerit.
Quîs ubi nil agitur, patrias male fortis ad artes
Confugit, et flammas ore sonante vomit.
Quas quoties proflat, spirare Typhoëa credas,
Et rapidum Ætnæo fulgur ab igne jaci.
Occupat Alcides, adductaque clava trinodis
Ter quater adversi sedit in ore viri.
Ille cadit, mixtosque vomit cum sanguine fumos,
Et lato moriens pectore plangit humum.
Immolat ex illis taurum tibi, Jupiter, unum
Victor, et Evandrum ruricolasque vocat;
Constituitque sibi, quæ Maxima dicitur, aram,
Hic ubi pars urbis de bove nomen habet.
Nec tacet Evandri mater, prope tempus adesse,
Hercule quo tellus sit satis usa suo.
Festival of the Paganalia. Address to Ceres and
STATE Coronati plenum ad præsepe juvenci,
Cum tepido vestrum vere redibit opus.
Rusticus emeritum palo suspendat aratrum :
Omne reformidat frigida vulnus humus.
Villice, da requiem terræ, semente peractâ :
Da requiem, terram qui coluere, viris.
Pagus agat festum; pagum lustrate, coloni,
Et date paganis annua liba focis.
Placentur matres frugum, Tellusque, Ceresque,
Farre suo, gravidæ visceribusque suis.
Consortes operum, per quas correcta vetustas,
Quernaque glans victa est utiliore cibo;
Frugibus immensis avidos satiate colonos,
Ut capiant cultûs præmia digna sui.
Vos date perpetuos teneris sementibus auctus,
Nec nova per gelidas herba sit usta nives.
Quum serimus, cœlum ventis aperite serenis;
Quum latet, ætheriâ spargite semen aquâ ;
Neve graves
cultis Cerealia dona, cavete,
Agmine læsuro depopulentur aves.
Vos quoque subjectis, formicæ, parcite granis :
Post messem prædæ copia major erit.
Interea crescat scabræ robiginis expers,
Nec vitio cœli palleat ægra seges;
Et neque deficiat macie, neque pinguior æquo
Divitiis pereat luxuriosa suis.
Et careant loliis oculos vitiantibus agri;
Nec sterilis culto surgat avena solo.
Hoc ego pro vobis, hoc vos optate, coloni,
Efficiatque ratas utraque diva preces.
Bella diu tenuere viros: erat aptior ensis
Vomere: cedebat taurus arator equo.
Sarcula cessabant, versique in pila ligones,
Factaque de rastri pondere cassis erat.
Gratia dîs domuique tuæ! religata catenis
Jampridem nostro sub pede bella jacent.
Sub juga bos veniat, sub terras semen aratas.
Pax Cererem nutrit: pacis alumna Ceres.
FRONDIBUS Actiacis comptos redimita capillos,
Pax ades, et toto mitis in orbe mane.
Dum desunt hostes, desit quoque causa triumphi;
Tu ducibus bello gloria major eris.
Sola gerat miles, quibus arma coërceat, arma,
Canteturque ferâ, nil nisi pompa, tubâ.
Horreat Æneadas et primus et ultimus orbis:
Si qua parum Romam terra timebit, amet.
Tura, sacerdotes, pacalibus addite flammis,
Albaque percussâ victima fronte cadat:
Utque domus, quæ præstat eam, cum pace perennet,
Ad pia propensos vota rogate deos.
QUOD mare non novit, quæ nescit Ariona tellus ?
Carmine currentes ille tenebat aquas.
Sæpe sequens agnum lupus est hâc voce retentus:
Sæpe avidum fugiens restitit agna lupum :
Sæpe canes leporesque umbrâ cubuere sub unâ,
Et stetit in saxo proxima cerva leæ ;
Et sine lite loquax cum Palladis alite cornix
Sedit, et accipitri juncta columba fuit.
Cynthia sæpe tuis fertur, vocalis Arion,
Tamquam fraternis obstupuisse modis.
Nomen Arionium Siculas impleverat urbes,
Captaque erat lyricis Ausonis ora sonis.
Inde domum repetens puppim conscendit Arion,
Atque ita quæsitas arte ferebat opes.
Forsitan, infelix, ventos undamque timebas;
At tibi nave tuâ tutius æquor erat.
Namque gubernator destricto constitit ense,
Ceteraque armatâ conscia turba manu.
Quid tibi cum gladio? dubiam rege, navita, pinum ;
Non sunt hæc digitis arma tenenda tuis.
Ille metu pavidus, "Mortem non deprecor," inquit:
"Sed liceat sumptâ pauca referre lyrâ.”
Dant veniam, ridentque moram. Capit ille coronam,
Quæ possit crines, Phoebe, decere tuos.
Induerat Tyrio bis tinctam murice pallam :
Reddidit icta suos pollice chorda sonos:
Protinus in medias ornatus desilit undas ;
Spargitur impulsâ cærula puppis aquâ.
Inde fide majus-tergo delphina recurvo
Se memorant oneri supposuisse novo.
Ille sedens citharamque tenet, pretiumque vehendi
Cantat, et æquoreas carmine mulcet aquas.
Dî pia facta vident; astris delphina recepit
Jupiter, et stellas jussit habere novem.
Destruction of the Fabii.
Hæc fuit illa dies, in qua Vejentibus arvis
Ter centum Fabii ter cecidere duo.
Una domus vires et onus susceperat urbis :
Sumunt gentiles arma professa manus.
Egreditur castris miles generosus ab îsdem,
E quîs dux fieri quilibet aptus erat.
Ut celeri passu Cremeram tetigere rapacem,
-Turbidus hibernis ille fluebat aquis—
Castra loco ponunt: destrictis ensibus ipsi
Tyrrhenum valido Marte per agmen eunt:
Non aliter, quam quum Libycâ de rupe leones
Invadunt sparsos lata per arva greges.
Diffugiunt hostes, inhonestaque vulnera tergo
Accipiunt: Tusco sanguine terra rubet.
Sic iterum, sic sæpe cadunt. Ubi vincere apertè
Non datur, insidias armaque cæca parant.
Campus erat: campi claudebant ultima colles,
Silvaque montanas occulere apta feras.
In medio paucos armentaque rara relinquunt :
Cetera virgultis abdita turba latet.
Ecce, velut torrens undis pluvialibus auctus
Aut nive, quæ Zephyro victa tepente fluit,
Per sata perque vias fertur, nec, ut ante solebat,
Riparum clausas margine finit aquas :
Sic Fabii latis vallem discursibus implent,
Quosque vident, spernunt, nec metus alter inest. Quo ruitis, generosa domus? male creditur hosti. Simplex nobilitas, perfida tela cave.
Fraude perit virtus. In apertos undique campos Prosiliunt hostes, et latus omne tenent.
|