Hæ nobis propriæ sedes; hinc Dardanus ortus, 170 nomine ducis. Ha sedes addictæ sunt nobis: hinc natus est Dardanus, et pater Iasius, a quo Dardano principe genus nostrum ductum est. Age, surge; et lætus renarra seniori patri hæc verba non revocanda in dubium. Quære Coritum, et terras Ausonias. Jupiter negat tibi Cretenses agros. Ego stupefactus talibus aliquot Pier. et Montalb. gentes duo ap. Burm.—167. Hæc Menag. pr. et Franc. vobis Franc. hac vobis Witt. hæ propriæ nobis Wall. hic D. tert. Mentel. a pr. m. -168. vestrum ed. Ven. Cum Dardanus pater potius commemorandus h. 1. videatur, quam Iasius pater, cogitare possis leg. Dardanus Iasiusque patres. Sed potest poëta idem voluisse et altero loco neglexisse: Dardanus pater Iasiusque pater. Omnino si semel manifestum fit aliquo in loco, poëtam noluisse accurate loqui, in singulis hærendum non est.-169. hæc abest a Witt.-170. dubitata Zulich. Corythum scriptionem e libris et ratione grammatica restituit Heins. Est enim Kópulos. Vulgo Coritum, et librariorum ludibria: Choritum, Chorythum, Corintum. v. Burm. h. 1. et ad Rutil. Itin. I, 600. requirat Heins. cum melioribus, etiam fragm. Vatic. v. Bened. Vulgo alii require. Nonnulli requiras.—172. jussis tres ap. Burm. et voce Medic. NOTE 167 Dardanus... Iasiusque pater, &c.] Pater ad posteros refertur, non ad Dardanum, qui ejus frater fuit: ambo Electram habuere matrem, filiam Atlantis Mauritaniæ regis, uxorem Coryti Tusciæ regis in Italia; sed Iasius hunc Corytum habuit patrem ; Dardanus Jovem. Mortuo Coryto, ortoque de succedendi jure dissidio, Iasium Dardanus occidit: ideoque pulsus a Tuscis, et a Siculo Hispaniæ rege, Electræ fratre, qui ad componenda dissidia venerat; primo in Samothraciam insulam fugit, ac deinde in Phrygiam,ubi Teucri filiam accepit in conjugem, et cum eo gentis hujus parens fuit, quæ deinde Trojana dicta est. Igitur, a quo, non ad Iasium, sed ad Dardanum referri debet. Æn. I. 239. 170 Corythum] Corythus, mons et urbs Tusciæ, nunc Cortona: vel a Coryto, Dardani, ut putabatur, patre sic dicta; vel a kópus galea, quam Dardanus illic in pugna amisit. De Tuscia sive Etruria, Italiæ regione, Æn. VIII. 479. 171 Ausonias. Dictaa, &c.] Italiam volunt dictam esse Ausoniam ab Ausone, Ulyssis et Calypsus filio: at male; non enim hic Penates Æneæ nomen hoc Italiæ tribuerent, cum vix dum natus esset Auson, tantum abest ut illic regnaret. Nisi usurpatum id putemus per anticipationem temporis. Alii volunt Ausones dictos esse Græcis, veteres eos Latii populos, qui Latinis Aurunci dicebantur, commutatione vulgari literær in s. Et bene: nam Aurunci antiquiores fuerunt Ulyssis et Æneæ temporibus, siquidem ait Latinus Latii rex. Æn. VII. 206. Atque equidem memini.... Auruncos ita ferre senes.' Dictaa arva, Cretensia sunt, a monte Dicte, ubi educatus est Jupiter, nunc Lasthi, (Nec sopor illud erat; sed coram agnoscere vultus, 175 180 jussis et sermone Deorum, (neque enim hoc erat somnus; sed videbar coram distinguere vultus, et capillos velatos, et facies præsentes: et tum sudor frigidus fluebat toto corpore,) effero corpus e lecto, et extollo ad cœlum manus inversas cum prece, et injicio flammis pura dona: confecto sacrificio latus facio Anchisen certum de iis rebus, et explico ordine prodigium. Anchises animadvertit familiam ancipitem, et binos ejus auctores: et se delusum esse novo errore antiquarum regionum. Deinde ait: Fili, agitate fatis Trojanis: sola Cassandra mihi prædicebat tales cum al. Heins. et Pier.-174. Vittatasque Wall. ex interpr.-175. pectore duo Burm. Parenthesin vix necesse ad hujus versus finem continuare. Poëta data opera åτáктws loqui potuit tali in re; tumque versus sic decurrunt: Talibus attonitus visis ac voce Deorum (scil. factus sum.) Nec s.-manabat corpore sudor.-176. e deest aliquot Pierianis et Franc. ex Voss. ex structis Dorvill. cf. Burm.-178. Præfecto Franc.-179. Anchisem multi.-180. Nonius forte ancipitem, sed v. Heins.-181. decepto Rottend. tert. errore viarum pr. Hamb., sed v. Burm. c. parentum aliquot Pier.-182. Italicis Sprot. flammis Goth. tert. a m. pr. factis fragm. Vatic.-183. casus tales duo Burm. canebas pr. Hamb. monebat sec, Moret, tenebat Goth. pr. In Witt. hic NOTE in parte orientali Creta: ab aliquibus Idæ pars esse dicitur, et distinguitur ab aliis. 174 Velatasque comas] Ornatas vittis, quæ etiam sacrarum statuarum capitibus alligabantur. Æn. 11. 133. 176 Supinas] Ita sublatas, ut palmæ cœlo obvertantur. 177 Munera libo, &c.] Penatibus et Laribus sacra fiebant: alia quotidiana et privata; alia publica in compitis, unde apud Romanos dicebantur Compitalia. Privata vulgo ad focum, aliquando etiam ad aram, quæ in sacrario domus erecta erat: eaque fiebant, thure, vino, coronis, et laneis et flo reis, cibo aliquo lautiore e mensa in ignem injecto. Patet id præsertim ex Plauto in Aululariæ prologo. Publica sacrificia fiebant porca cæsa. Igitur hic munera intemerata erunt, purum vinum, ac thus: quare libari dicuntur, id est stillari et injici, Æn, I. 740. 180 Geminosque parentes, &c.] Teucrum, qui ex Creta; Dardanum, qui ex Italia venerat. At vero errorem agnoscere ante debuerat, præsertim ex ultimis Creusæ verbis ad Æneam, Æn. II. 781. 183 Cassandra] De illa Priami filia, et vate, cujus vaticiniis nulla fides a Nunc repeto, hæc generi portendere debita nostro ; 185 190 Noctem hyememque ferens; et inhorruit unda tenebris. 195 casus. Nunc reminiscor illam prædixisse hæc destinata esse nostræ genti: et sæpe appellasse Hesperiam, sæpe regna Italica. Sed quis putavisset_ Trojanos venturos ad littus Italia? aut quem tum Cassandra vaticinans movisset? Obediamus Apollini, et admoniti sequamur meliora consilia. Sic dixit, et omnes obtemperamus læti verbis ejus. Relinquimus hanc etiam terram, et paucis ibi relictis præbemus vela ventis, et decurrimus magnum mare cavis navibus. Postquam naves provectæ sunt în altum mare, nec jam ullæ terræ amplius videbantur; sed undequaque aër, et undequaque aqua: tunc cærulea pluvia decidit mihi supra caput, inducens noctem et tempestatem: et mare terribile factum est ob tenebras. Statim venti impellunt mare, et magni fluctus intumescunt: agitamur sparsi immenso mari, nubes obtexerunt diem, et nox imbrifera eripuit lucem: crebro micant fulgura e versus post sequentem legebatur; perperam.-184. Nam Exc. Burm.185. vocavit Hugen.-186. Italiæ Montalb. ab H. v. littore Ven. ex interpolat.-187. ut quem nonnulli. quem tu alii. quem etiam Wall. moneret multi ap. Pier. et Burm. moveres pr. Hamb. a m. sec.-188. Credamus Ven. moniti et Montalb. majora s. alter Hamb. Comparatur II. A. 216. sententia duntaxat.-189. dicto Heins. e melioribus, et tanquam concinnius. Est scilicet alterum dictis prosaicum. dictis cuncti multi. Versus 192-195 videbis inf. v, 8-11, sed partim variatos.-193. ulla apparet tellus codd. et edd. ap. Macrob. v Sat. 3, sed v. Heins.-194. institit Hugen., ut ingruit, évéreσev.— 196. volvont Gud. volvent pr. Moret., vel agitant sec. Hamb.-197. jactatur Mentel. tert. a m. pr. turbine Exc. Burm. et alter Hamb.-198. cœlo pr. Abstulit; ingeminant abruptis nubibus ignes. 200 205 210 scissis nubibus. Dejicimur a recto cursa, et vagamur per undas ignotas. Ipse Palinurus ait se non distinguere diem a nocte in cœlo, nec cognoscere iter in mediis fluctibus. Itaque vagamur mari per tres dies ambiguos propter tenebras obscuras, et per tres noctes sine astro. Quarto demum die terra primum visa est se erigere, et procul ostendere montes, atque emittere fumum. Vela detumescunt, incumbimus remis: non est mora, nauta connitentes convolvunt spumosos fluctus, et secant spatia cærulea. Littora Strophadum primo excipiunt me ereptum ex undis. Strophades insula Græco nomine appellatæ jacent in magno mari Ionio: quas sæva Mentel. a m. pr. et alter Hamb. nimirum diem abstulit.-199. abrupti n. ignes Moret. sec. et sic Giphan. legit secundum Lucret. 11, 40 et Lambin., sed et alterum hoc, quod omnes libri cum fragm. Vatic. tuentur, bene dici solet, etiam poëtæ, nubes, cœlum, ruptum, abruptum, scissum fulmine. v. Drakenb. ad Sil. Ital. III, 196. imbribus Goth. sec.-200. cæcisque sec. Hamb. et cesis Wall.-201. decernere pr. Hamb. discrimine Sprot.-202. viam Medic. mediis P. in undis ed. Ven.-203. Tris codd. et grammatici ap. Heins. treis Schol. Horat. Vulgo tres. cæca in caligine Ven. et Parrhas. cæca incertos c. aliquot Pier. cæca redit post cæcis v. 200 et unda post undis.-204. Erramus vento Parrhas. et totidem Hugen. totidem et Montalb. utrumque etiam in Pierii codd. occurrebat; recte sublatum. Porro Serviana ad h. v. Hine Pelopis gentes Maleæque sonantia saxa Circumstant, pariterque undæ terræque minantur. Pulsamur sævis et circumsistimur undis. Hi versus circumducti inventi dicuntur, et extra paginam in mundo (h. e. margini alliti; ab indocto utique interpolatore). Circumductos versus Burm. ex Suet. Aug. 88 interpretatur.-205. primo tert. Mentel.-206. vellere f. Hugen. ducere f. Medic. Pierii. summum Zulich. pro var. lect.-207. remisque Hugen. insurgunt sec. Moret. et Parrhas. cf. Burm.-208. obnixi Nonius, sed v. Heins. adnisè Ven. Versus denuo occurrit IV, 583.-209. prima Medic. et Gud.-210. Excipiunt iidem cum fragm. Vatic. et multis aliis, et sic etiam Pierii aliquot. NOTE 202 Palinurus] Gubernator navis Eneæ, qui Morphei dolis oppressus in mare decidet, Æn. v. 883. et in Italiam, ad littus Velinum enatans, ab incolis occidetur, nomenque dabit promontorio Lucania Palinuro, Æn. VI. 337. 210 Strophades Graio, &c.] Insulæ duæ parvæ, hodie Strivali, ad latus Peloponnesi, in Mari Ionio. Ionium Insulæ Ionio in magno: quas dira Celano, 215 Celano et alia Harpyiæ habitant: ex quo tempore domus Phinei clausa est ipsis, et præ timore deseruerunt mensas priores. Non est monstrum perniciosius illis, nec ulla pestis aut furor Deorum crudelior extulit se ex undis inferorum. Vultus Sed accipere poëtæ solenne. stant Graio pr. Hamb. stant de Franc.-211. I. in magno Tonio pr. Hamb. in deest Zulich. a m. pr. nec alibi: quod miror; nam melius abesse in videtur. Ceterum non video, quomodo viri docti, qui hiatus in Marone admittere nolunt, huic loco occurrere velint, cum manifestum sit, poëtam æque bene Insula in Ionio scribere potuisse. Verum, quod negari nequit, Virgilius græcismum et doctrinæ auctoritatem etiam in his hiatibus affectavit. Idem studium elucet in syllaba tono producenda, etiam ubi alia satis commoda oratio et verborum junctura suppetebat; eum spectasse scilicet arbitror partim hoc, ut oratio gravitatem haberet, etiam duriore junctura, partim ut exquisitiorem rationem inferret exemplo Græcæ orationis.-212. whia. Pheneia duo Burm. Phyneia fragm. Vatic.-214. Tristior haud illis monstris Witt. aut Medic. et ed. Junt. illo Schol. Juven. Ix, 38. haud sævior Ven.-215. a Stygiis tert. Rottend.— NOTE vero mare dicitur: non quod Ioniam alluit, Asia Minoris regionem inter Eolidem et Cariam; sed quicquid aquarum interjacet Siciliam inter et Græciam, ad usque promontorium Epiri Acroceraunium, ubi Mare Hadriaticum incipit, quod vocatur a quibusdam sinus Ionius. Insulæ porro illæ prius dicebantur Plota: deinde Strophades a orpoph conversio: quia Calais et Zetes, alati Boreæ filii ex Orithyia, cum Harpyias e Phinei regno ad has usque insulas expulissent; a Jove admoniti ne Harpyias ultra persequerentur, inde represso cursu reversi sunt. Notetur longa diphthongus a ante vocalem correpta, nec elisa, Græco more: Insula Ionio. pellat Celano, nec definit aliarum nomina aut numerum. Aliqui quartum addunt Thyellam. Vocavit eas Apollonius, Aids kúvas Jovis canes; Valerius Flaccus, Jovis famulas; Virgilius hic, Furias, v. 252. diras, v. 262. unde probat Servius, et post eum Cerdanus, easdem esse quæ apud inferos dicuntur Furia, apud superos Diræ, in medio Harpyiæ: quemadmodum eadem est Diana in terris, Luna in cœlo, Proserpina in inferis. 212 Phineia] Phineus Arcadiæ, vel Thraciæ rex, cum filios ex prima conjuge susceptos, fraude novercæ excæcasset; ipse a Jove excæcatus, et immissis Harpyiis vexatus est. Argonautas deinde, in Colchidem ad expeditionem velleris aurei profectos, cum iter docuisset, Calais et Zetes ut gratiam referrent, Harpy as ad Plotas usque insulas persecuti sunt, ut mox diximus. 211 Celano, Harpyiæque, &c.] Ponti et Terræ dicuntur filiæ, unde in insulis habitant: nomen ab prw, ȧpráw, rapio. Vulgo tres numerantur ab Hesiodo, Iris, ello, Ocypete. Alii 215 Stygiis] Styx, inferorum flu. mutant nomina. Virgilius unam ap. vius, de quo Æn. vi. 323. |