Bis medium amplexi, bis collo squamea circum 220 225 jam bis complexi medium, bis circumdantes ejus collo dorsa squamosa, excedunt capite et collis altis. Ille simul conatur manibus disrumpere nexus, infectus circa tanias tabo et nigro veneno; simul emittit ad astra clamores horrendos: tales, quales mu gitus emittit taurus, cum vulneratus fugit altaria, et excussit e collo securim dubio ictu impactam. At gemini angues serpendo fugiunt ad summa templa, et abeunt in ædem sava Minerva: et occultantur sub pedibus simulacri, et sub orbe clypei. Tunc vero novus timor omnibus illabitur in corda attonita: aiuntque Laocoonta dig Sprot.-218. collo bis alter Menag.-219. collo unus Guelpherb. in Collect. Sax. et crinibus Voss. alte Goth. sec. capite et cervicibus altis. quod debebat esse capitibus et cervicibus snis.-220. devellere Mentel. pr. et Moret. pr. cum aliis vett. ap. Pierium.-221. perfusas aliquot ap. Burm. sania Gud. et Voss. -223. Qualis Grammaticorum et Codicum auctoritate recepit Heins. Vulgo quates. Est tamen et qualis de plurali accipiendum. mugitus veluti ap. Macrob. II Sat. 5, at idem lib. VI, 13 Qualis m. Apud Lactant. de M. Perfec. 33 vitiose laudatur: quales mugitus fingit saucius taurus. aram Heins. ex libris, post Pierium, probavit. Vulgo aras.-224. securim per i Virgilium scripsisse, Probi Valerii testimonio constat apud Gell. XIII, 20.-225. lapsi alter Hamb., sed vid. Not.-226. Diffugiunt alter Hamb. in Collect. Sax. Tritonidos ap. Macrob. IV Sat. 4, et edd. Fabric. et Cuning. 227. clypei sub Franc, -228. trema facta Reg.-229. expandisse Menag. pr. v. Burm. insinuat v. ad NOTE 221 Sanie vittas] Sanies est sanguis mutatus ac fere corruptus, atro colore permixtas. De vittis, supra, v. 133. 225 Delubra] Templa sic dicta, a deluo: quia plerumque ante templa fontes erant, aut lacus; ubi templa ingressuri deluebantur. 226 Tritonidis arcem] Minervæ Tritoniæ, de qua supra, v. 171. Arcem] Vel Trojanæ urbis, in qua templum illud erat, et v. 41. 'Laocoon ardens summa decurrit ab arce.' Vel arcem dixit, pro templo et æde Minervæ, quocumque loco sita fuerit. 227 Clypeique sub orbe] Serpentes a Pallade excitatos in hujus perni ciem non mirabitur, qui sciet ex Plutarchi libro de Iside, draconem sa erum fuisse Minervæ, et a Phidia Mi nervæ simulacro esse appositum: qui Politianum legerit, scribentem, se vidisse Romæ Palladis clypeum, squa moso draconis corio contextum, et dracunculis fimbriatum. Insinuat pavor; et scelus expendisse merentem 230 Læserit, et tergo sceleratam intorserit hastam. Ducendum ad sedes simulacrum, orandaque Divæ Dividimus muros, et moenia pandimus urbis. 235 Sacra canunt, funemque manu contingere gaudent.. 240 O patria, o Divum domus Ilium, et inclyta bello num fuisse pœnâ quam persolvit ; qui vulnerarit telo sacrum lignum, et immiserit tergo hastam impiam. Clamant invehendum esse in urbem equum, et orandam Deæ divinitatem. Evertimus muros, et aperimus munimenta urbis. Omnes præparant se ad opus: et pedibus equi, rotarum supponunt orbes, et injiciunt collo funes e stuppa: fatalis machina intrat muros, plena armatis: circum pueri et virgines puellæ canunt sacra carmina, et gaudent tangere manu funes. Machina progreditur, et minans inducitur in mediam urbem. O patria, o Troja, sedes Deorum, et muri Trojanorum nobiles bello! restitit quater in ipso aditu porta, et quater arma in ejus 208.-230. sacrum quia pr. Moret. qui sacrum Puget.-231. torserit Zulich.232. sedem Zulich, a m. pr. sedis pr. Moret. horrenduque Franc. a m. pr.—233. conclamat tert. Mentel. a m. pr.-234. diffidimus Schol. Cruqu. Horat. III Od. 16 ad v. 13 diffidit urbium Portas vir Macedo. At vulgata retinenda non modo propter librorum consensum, sed et quod doctior et exquisitior est. cf. Markland. ad Stat. 1 Sylv. 1, 10 Hunc neque discissis cepissent Pergama muris, quo in loco, ex Virgilio expresso, Marklandi emendationem divisis non bene spernit Burm. ad h. 1.-235. operi omnes alter Hamb. cum Goth. tert. stuppea scribunt optimi.-236. subjiciunt multi, veteri ac solenni more in talibus, ut obicit, obicitur.-238. pueri circum Heins. ex optimis codd. Vulgo circum pueri. -241. Ilion inclyta nonnulli libri et Priscian. ap. Heins. Ilion et duo Burm. NOTE 229 Insinuat] Supple se: ut Æn. 1. 108.Tum prora avertit.' Scelus expendisse merentem] Quidam dicunt supplicium luisse tum quidem Laocoonta, non ob læsum equum, iramque Palladis; sed ob violatam alio scelere sanctitatem Apollinei templi, cujus erat sacerdos: et serpentes aufugisse in idem illud templum, quod erat in urbis arce. 230 Robur] Lignum quodvis durius, G. 1. 162. 231 Tergo] Dixit v. 51. In latus, inque alvum.' Ergo a tergo equum aggressus, ictum in eam impegit lateris partem, quæ alvo contermina est. 234 Muros, &c. mania, &c.] Ita distinguit Germanus, ut muros velit esse, lapideum ambitum, quo urbs cingitur; mania, munitiones, turres et id genus cetera, quibus muri defenduntur. 235 Accingunt] Supple se, ut v. 229. 'Insinuat pavor.' 241 Divum domus Ilium] Quia mu Moenia Dardanidum! quater ipso in limine portæ Et jam Argiva phalanx instructis navibus ibat 245 250 alvo ediderunt strepitum. Urgemus tamen improvidi et occæcati insaniâ, et locamus funestum portentum in sacra arce. Tunc etiam Cassandra solvit in vaticinia futuræ ruinæ vocem, Phabi voluntate nunquam creditam a Trojanis. Nos miseri per urbem tegimus festivis ramis templa Deorum, quibus dies ille futurus erat extremus. Interim cœlum mutatur, et nox cadit in Oceanum, tegens magnis umbris et terram et cælum, et fraudes Græcorum: Trojani sparsi per urbem, siluerunt: somnus tenet lassa membra. Et jam exercitus Græcus armatis navibus proficiscebatur e Tenedo, cum Goth. sec.-242. ipse Ven. v. Burm. limine poste Exc. Burm.-247. Male ab aliis ad antec. referri Dei jussu, monet Burm. jusso Oblongus Pierianus. —249. per urbes alter Hamb.—253. amplectitur tres ap. Burm.—254. At jam NOTE rorum structores habuit Neptunum et Apollinem: quia Ganymedem Jovis, Tithonum Aurora delicias, e stirpe regia protulit. De Ilio, Troja, En. 1, 5, De Dardanidis, Trojanis, Ibid. 239. 246 Cassandra] Priami et Hecubæ filia, quæ cum ab amatore Apolline artem accepisset vaticinandi, nec ei tamen gratiam amoris mutui retulisset: indignatus Deus effecit, ut a Trojanis fides ipsius vaticiniis non haberetur. Nupsit sub extremis illius belli temporibus Chorobo: captâ urbe, vitiata est ab Ajace Oilei, in ipso Minervæ templo, et in prædam Agamemnoni cessit; quem cum admo. neret sæpe de cavendis Clytemnæstræ insidiis, nec dicto haberet audientem; cum ipso deinde, Ægisthi et Clytemnestræ scelere, in convivio obtruncata est. De delubris, supra, v. 225. De Myrmidonibus, Achilli subditis, v. 7. 250 Ruit oceano Nox] Sole nimirum in oceanum, ut fingitur, cadente; consequitur statim Nox et post eam præcipitat Oceano, id est, in Oceanum. Sicut 'It clamor cœlo, id est, ad cœlum. 254 Argiva phalanx] Phalanx proprie, Macedonum est agmen pedestre, perpetuo umbonum textu consertum, atque ita juncto impetu in hostes incurrens; unde nomen habet juxta Suidam, a meλášew byx! accedere prope. Ex Vegetio habebat hominum octo millia, Argiva] Græca ab Argis urbe Peloponnesi, de qua Æn. 1. 289. De Tenedo, Hellespontj insula, supra, v. 21, A Tenedo; tacitæ per amica silentia Lunæ, 255 260 per opportuna silentia Luna tacitæ, accédens ad littora cognita: cum navis regia sustulisset facem; Sinon quoque, protectus voluntate Deorum nobis infesta, aperuit clam lignea claustra, et Græcos in alvo clausos: equus apertus effundit eos in aërem: et hilares emittunt se e cavo ligno duces Tisandrus et Sthenelus, et improbus Ulysses, descendentes per funem dejectum; et Athamas, et Thoas, et Neoptolemus Pelei nepos, et primus Machaon, et Menelaus, et ipse Epeus architectus sec. Moret. falanx, phalans, male in libris. ibant aliquot ap. Pierium cum Donato, et probat Heinsius.-255. tacite duo Goth.-256. flammas tum pr. Moret.-257. fatis Divum Zulich. quod malim; nam copula parum commode interposita est. fatisque Dei Gud. pro div. lect. v. Burm.-258. Danaos utero Puget.-259. Post Sinon finita priore sententia novam ordiendam puto. Laxat claustra Sinon. Illos p. Epeos. Invadunt urbem etc. · Vulgata distinctio parum commoda. Mox post promunt interpunct. mutavi. Porro Laxat castra e nonnullis Heins. laudat Burm. ad Petron. 89, v. 7.-260. cavo se r. promunt major librorum pars; et sic proprie hac in re dicitur. Enimvero Longob. Pierii, quem etiam Ge. Fabricius respicere videtur, produnt habet; quod sane exquisitius, se prodere. Itaque Heinsio illud probatum ad Claudian. IV Cons. Honor. 643, et Ovid. v Fast. 508. promit fragm. Moret. cavo de r. promunt Leid. cum Goth. tert. a m. sec.-261. Tisandrus, Thesandrus, Thersandrus in libris scribitur et in edd. hic et alibi. In Græcis est épravEpos, ut ap. Pind. Ol. 1, 76. Apollod. 111, 7, 2. Paus. IX, 6 et al. Ita et pro Sthenelus aberratum Stenelus, Scelenus, Schelemus, Schoneus. Porro durus Ven. et Franc. post Longob. Vide Pierium, qui et Divus e codd. et grammaticis memorat. Divus etiam a m. pr. fragm. Vatic. 262 dimissum alii, ex more. NOTE 255 Silentia Luna] Ne explices de Luna cum Sole conjuncta, quæ tum dicitur silens, quia minime lucet; sed intellige de media et silente nocte, ut explicabimus, v. 340. 261 Thessandrus] Servius ait eum fuisse filium Polynicis illius, qui de regno Thebano cum fratre Eteocle confligens occidit: sed hunc Polynicis filium vulgo Thersandum, non Tissandrum vocant. At Servius,Tissandrus hic legit; Pomponius, Thessandrus. Sthenelus] Filius illius Capanei Argivi, qui eodem Thebano bello Polynicem secutus occiderat, vel Jovis fulmine, vel Thebanorum lapidatione obrutus. Duces] Non ad Thessandrum, et Sthenelum duntaxat, vox illa pertinet; sed ad Ulyssem etiam, et Neoptolemum, et alios quos hic appellat. 263 Pelidesque Neoptolemus] Pyrrhus, Achillis et Deidamiæ filius: Pyrrhus dictus a colore capillorum, Et Menelaus, et ipse doli fabricator Epeus. In somnis, ecce, ante oculos moestissimus Hector 265 270 dolosi equi. Aggrediuntur urbem impeditam vino ac somno: occiduntur excubitores: et apertis portis admittunt omnes socios, et conjungunt turmas ejusdem consilii participes. Tempus erat, quo primus somnus fessis hominibus subit, et Deorum munere gratissimus illabitur. Ecce per somnum Hector tristissimus visus est mihi astare præ oculis, et emittere copiosas lacrymas: tractus equis, ut olim, et niger demissam Rottend. alter. Acamas bene post Pierium ab Heinsio restitutus e libris. Vulgo Athamas, perpetua varietate.-264. Epeos Heins. e libris, vulgo Epeus. 'Eneiós. Medic. Epæos. Gud. a m. pr. cum aliis Epios. tres Epius. Alii vitiose: Epyus, Opeus, Ipeus, Ypheus, Epheus, Efeus, Ephius, Epheos.—265. somnoque meroque Hamb. sec. vino somnoque Goth. tert. et sopitam alter. 268. erat, cum fuere qui legerent teste Guellio; sed utrumque dici mos est.-270. Insomnis una voce, multi ap. Heins. insomnes Montalb. insompnis Leid. un.; sed non insomnem fuisse Æneam patet ex v. 302, ubi excutitur somno; quod jam Burm. monuit. in somnis divisim etiam fragm. Vatic. 271. refundere Medic. Pierii. fluctus aliquot Pier. fletus Hamburg. alter, v. inf. 298,-272. NOTE ex nam πuppòs rufus est: Neoptolemus, a véos novus, et TTÓλEμos bellum; quia admodum adolescens, ad belli Trojani reliquias perductus est: erat enim in fatis absque aliquo Æacidarum capi Trojam non posse. Troja capta Priamum interfecit, Polyxenam Priami filiam sub Achillis tumulo immolavit, Andromachen Hectoris uxorem præda captivam habuit, Molossum ex ea suscepit; et cum eam deinde matrimonio junxisset Heleno Priami filio, ducturus Hermionem Menelai et Helenæ filiam; ab Oreste Agamemnonis filio, cui Hermione desponsata fuerat, in Delphico Apollinis templo interfectus est. Pelides vocatur, quia Pelei nepos, qui aci fuit filius, regis in Ægina insula, et The tidis maritus. 263 Primusque Machaon] Esculapii filius, Podalirii frater; uterque mediDelph. et Var. Clas. cus insignis fuit, præcipue sanandis vulneribus. Primus : id est, primo loco delapsus per funem: nec obstat quod Thessandrus et reliqui supra vocati sint duces: erant enim duces dignitate ac munere, non descendendi ordine. 264 Menelaus] Atrei filius, Agamemnonis frater, Tyndarei Spartani regis gener, ac deinde successor; maritus Helenæ, quam cum raptam a Paride frustra legationibus a Priamo repetiisset, sociali totius Græciæ bello repetiit, recepitque tandem everso Trojano regno: et conscensa navi, post octavum erroris annum domum rediit. Epeus] Ideo equi lignei fabricator dicitur, quia muralem reperit machinam quæ vocatur etiam aries, ex Plin. lib. VII. 56. Virg. 272 Raptatus bigis] De Hectore bigis raptato, Æn. 1. 487. De bigis, et 2 K |