Page images
PDF
EPUB
[ocr errors]

Erramus pelago; totidem sine sidere noctes.
Quarto terra die primum se adtollere tandem
Visa, aperire procul montis, ac volvere fumum.
Vela cadunt; remis insurgimus; haud mora, nautæ
Adnixi torquent spumas, et cærula verrunt.
Servatum ex undis Strophadum me litora primum
Adcipiunt: Strophades Graio stant nomine dictæ,
Insula Ionio in magno; quas dira Celano,

205

210

207. re

redit post cæcis v. 200, et unda post undis. — -204. Erramus vento Parrhas. et totidem Hugen. totidem et Montalb. utrumque etiam in Pierii codd. occurrebat; recte sublatum. Porro Serviana ad h. v. Hinc Pelopis gentes Maleæque sonantia saxa Circumstant, pariterque undæ terræque minantur. Pulsamur sævis et circumsistimur undis. Hi versus circumducti inventi dicuntur, et extra paginam in mundo (h. e. margini alliti; ab indocto utique interpolatore). Circumductos versus Burm. ex Suet. Aug. 88 interpretatur. — 205. primo Tert. Mentel. — 206. vellere f. Hugen. ducere f. Medic. Pierii : summum Zulich. pro var. lect. misque Hugen. insurgunt sec. Moret. et Parrhas. cf. Burm. - 208. obnixi Nonnius, sed v. Heins. adnisi Ven. Versus denuo occurrit IV, 583. 209. prima Medic. et Gud. -210. Excipiunt iidem cum fragm. Vatic. et multis aliis, et sic etiam Pierii aliquot. Sed accipere poetæ sollenne: stant Graio pr. Hamb. stant de Franc. 211. I. in magno Ionio pr. Hamb. in deest Zulich. a m. pr. nec alibi: quod miror; nam melius abesse in videtur; etsi verum est, poetam æque bene Insulæ in Ionio scribere potuisse. Verum, quod negari nequit, Virgilius græcismum et doctrina auctoritatem etiam in his hiatibus affectavit. Idem studium elucet in syllaba tono producenda, etiam ubi alia satis commoda oratio et verborum junctura suppete

gine. Ante oculos autem locus
Odyss., 388 sqq. cf. 1, 74 sq. et
multo magis Apollon. IV, 1694
sqq.

205-208. Pulchri versus ad
sensus veritatem in prospectu ter-
ræ ex alto. Terra aperit montes,
dum in conspectum eos admovet,
ex quo ipsa visa est; volvere fu-
mum incensis passim ignibus in
litoralibus habitationibus; ut fieri
solet. Nam de nebulis se attollen-
tibus accipere velle, esset physici,
non ejus, qui poetam interpreta-
tur: cf. Odyss. x, 99 et al. Vela
cadunt, demittuntur, ut, tanquam
in locis vadosis, remis ad terram
agatur navis: remis insurgimus,

dum elevatur corpus magnum ad nisum: exquisitius quam innitimur, incumbimus; cf. inf. 560. V, 189. Græcis ἐμβαλεῖν ταῖς κώπαις sc. τὰς Xelpas spumas, cærula, pro mari. Adumbrati versus ex Ennii Annal. XIV. v. Frag. Enn. p. 103, 104.

210 - 215. Strophades insula duæ in mari Ionio, ex adverso Peloponnesi ante Zacynthum sitæ ; olim Plotæ dictæ. Sed, propulsis ex Phinei domo ad eas usque insulas Harpyiis, Boreæ filii ¿zéorPEφον αψ ἐπὶ νῆα, unde Στροφάδες dici cœperunt: vid. Apollon. II, 285, 296 sq. Apollod. I, 9, 21 et Notas p. 190 sqq. Quid autem poetam ad eas deduxerit, quæsitum videbis

Harpyiæque colunt aliæ, Phineïa postquam
Clausa domus, mensasque metu liquere priores.
Tristius haud illis monstrum, nec sævior ulla
Pestis, et ira deum Stygiis sese extulit undis.
Virginei volucrum voltus, fœdissima ventris
Proluvies, uncæque manus, et pallida semper
Ora fame.

Huc ubi delati portus intravimus, ecce

Læta boum passim campis armenta videmus,
Caprigenumque pecus, nullo custode, per herbas.
Inruimus ferro, et divos ipsumque vocamus

In partem prædamque Jovem : tum litore curvo
Exstruimusque toros, dapibusque epulamur opimis.

[ocr errors]

215

220

bat; eum spectasse scilicet arbitror partim hoc, ut oratio gravitatem haberet, etiam duriore junctura, partim ut exquisitiorem rationem inferret exemplo Græcæ orationis. 212. via. Pheneïa duo Burm. Phyneïa fragm. Vatic. — 214. Tristior haud illis monstris Witt. aut Medic. et ed. Junt. illo Schol. Juven. IX, 38. haud sævior Ven. -215. a stygis tert. Rottend. 216. vultus volucrum pr. Hamb. 220. Lecta Goth. tert. passis idem. in campis Goth. sec. 221. caprigenumque genus alter Hamb. et sic Cod. Thuan. Macrobii VI Sat. 5. per herbas ex optimis et plurimis revocavit Heins. adde Pierium. Vulgo per herbam. 222. et abest a binis Burm. 223. Restituit ordinem verborum ex libris Heins. post Pier. Vulgo In prædam partemque. Mox tunc vulgo alii. — 224. que abest ab

Excurs. I ad h. lib., ubi de accessu ad Zacynthum. Mox in magno non argutandum. Dictum ut omnino mare magnum, terra magna. 213. clausa domus h. e. ex domo Phinei expulsa a Zetho et Calai. 215. ira deum h. 1. res, quæ ab ira deum venit, a diis ira

tis immittitur.

216. 217. 218. De Harpyiis earumque facie in anaglyphis et in gemmis obvia v. Exc. VII. ventris proluvies sic satis honeste pro sordibus effusis: uncæ manus, ungues, ut Servius; γαμψώνυχες enim Har pyiæ : inf. 233 pedibus uncis.

219 sq. Habuit poeta ante oculos episodium Odyss. μ, 262 sqq.,

qui locus conferendus, de armentis in insula Solis: læta armenta, pinguia jam Serv. exposuit; puto, adspectu læta, naλa; ut seges et alia: caprigenumque pecus ex Pacuvio et Attio ductum, (v. Ursin. ad h. 1.,) pro capris: nullo custode, scil. erant armenta consecrata alicui numini, άνειμένα, αφιερωμένα, h. 1. Harpyiis: ut apud Homerum Soli. Unde Harpyiarum ira inf. 247.223. In partem vocamus honestius quam, participem facimus. In prædam vocamus, parte carnium tostarum religiose diis apposita : (cf. Cerda. ) ut in epulis mos erat carnium tanquam arapxas diis consecrare: toros,

At subitæ horrifico lapsu de montibus adsunt
Harpyiæ, et magnis quatiunt clangoribus alas,
Diripiuntque dapes, contactuque omnia fœdant
Immundo; tum vox tetrum dira inter odorem.
Rursum in secessu longo sub rupe cavata,
Arboribus clausi circum atque horrentibus umbris,
Instruimus mensas, arisque reponimus ignem.
Rursum ex diverso cœli cæcisque latebris
Turba sonans prædam pedibus circumvolat uncis ;
Polluit ore dapes. Sociis tunc, arma capessant,
Edico, et dira bellum cum gente gerendum.
Haud secus ac jussi faciunt, tectosque per herbam
Disponunt ensis, et scuta latentia condunt.
Ergo, ubi delapse sonitum per curva dedere
Litora, dat signum specula Misenus ab alta
Ære cavo. Invadunt socii, et nova prælia tentant,

[ocr errors]

225

230

235

240

·229. rur

ed. Junt. post dapibus. 225. Et Voss. Ac Witt. subito vulgo ante Heins., qui meliores sequutus est. horrifero Sprot. de montibus altis Goth. sec. - 226. plangoribus aliquot Pier. allas et in marg. halas Parrhas. aures (f. auras) Gud. et Puget. Servius hæc habet ad h. v. "Sed sane hic versus, qui circumductus est (cf. sup. ad v. 204), talis auditur: resonant magnis stridoribus alæ.. sus in aliquot Pier. rursus secessu un. Leid. 230. Idem fere versus sup. I, 311, ubi v. de epitheto, horrentibus umbris. clausam Medic. Gud. et Mentel. pr., sed priores illi duo expuncta m. clausa sex ap. Heins. et Burm. et Goth. tert., quod sane ferri possit. clausum Franc. clausas conj. Heins. et sic Vratisl. omnia perperam. 231. ignes duo. mensis arisque r. ignes sec. Hamb. imponimus Montalb. et sec. Menag. 232. cœlo Zulich. a m. pr. tenebris Leid. — 233. dapibus Goth. tert. a m. pr. T. s. pedibus subito c. aliquot apud Pier. Jungenda turba pedibus uncis, sonans, c. ——— 234. soci tres Burm. cum Goth. tert. capessunt sec. Hamb. capescant Franc. - 236. et j. Witt. faciant tert. Rottend. rectosque Montalb. per herbas Parrhas. cum aliquot Pierii. cf. ad v. 221. per orbem pr. Rottend. pro var. lect. 238. dilapse Heins. cum melioribus libris maluerat. Sed recte ab eo discessit Burm.; nam ex alto delabuntur in mensas Trojanorum, non in diversas partes. dederunt sec. Hamb. 240. cœptant un. Leid.

[ocr errors]

[ocr errors]

ornat rem tenuem, cespitem. 225, lapsu, volatu, ut sæpe, adsunt, advolant. Mox vox dira, stridor.

229. in loco longe remoto 231. aris simpl. focis; sed alterum Voc. gravius. argutatur Serv. cum

al.

· 234. Polluit plus quam contingit devorando.

238-241. Sonitum clangorem alarum ex 228. Misenus tubicen classis inf. VI, 164. 165. et Excurs. VII ad e. 1. tentant nova prælia, fœdare, græce, ut focdent,

Obscenas pelagi ferro fœdare volucres.

Sed neque vim plumis ullam, nec volnera tergo
Adcipiunt; celerique fuga sub sidera lapsæ
Semesam prædam et vestigia fœda relinquunt.
Una in præcelsa consedit rupe Celano,

Infelix vates, rumpitque hanc pectore vocem :
Bellum etiam pro cæde boum stratisque juvencis,
Laomedontiada, bellumne inferre paratis,
Et patrio Harpyias insontis pellere regno?
Adcipite ergo,

animis atque hæc mea figite dicta:

245

250

241. ferro pelagi Parrhas. fœdare explicui, vulnerare: et occurrit illud hoc sensu simpliciter dictum, nulla ratione etymologiæ habita : et lib. II, 55 ferro Argolicas foedare latebras ; ubi v. not. fatendum tamen h. 1., ubi de fœdis volucribus agitur, parum accommodatam videri vocem. Et erant alia ad manum: v. c. temerare. In lib. I, 527 erat ferro populare. — 242. vulnere alter Hamb. — 243. sidere duo pr. Moret. — 244. semessam Parrhas. semensam Gud., qui et relinquont— 246. rumpitque Heins. e suis, Vulgo rupitque. — 247. bella pr. Hamb. v. Burm. jam pro Goth. tert. cæsisque j. pr. Moret. 248. bellumque aliquot Pier.—249. Ordo verborum revocatus est e scriptis et editis ab Heins. post Pierium. Vulgo alii patrio insontes Harpyias. Nec refert quo ordine hæc se excipiant, modo ne cum Heinsio Harpyias ad quaternas syllabas revoces; est enim in Græcis et in Romanis poetis trisyllabum: quod monuit quoque adversus Heins. Schrader. præf. Emendatt. p. 39 Arpias insontes Wall. - 250. Heins. distinxit post ergo, alii post animis.

mutilando, cædendo, vulnerando, obscenas, foedas visu olfactuque, volucres pelagi; ex alto enim advolant. Servius eo refert, quod Ponti et Terræ, seu, secundum alios, Neptuni proles habitæ fuerint. Sed Ponti dicendæ erant neptes secundum Hesiodum. cf. Apollod. I, 2. 6 et hoc sequi possumus, nec impedit, quod Stygiis undis v. 215 provenisse dixerat. Est enim hæc poetica forma, ubi de malæ rei origine agitur.

245. Quem poeta in hoc sequutus sit, ut unam Harpyiarum fatidicam induceret, non liquet. Tribui tamen iis potuit, quod interdum Furiis, quibus assimulantur v. 252. ut mala denuntient. infelix

vates simpl. dira, sinistra. Servius : nuntia infelicitatis, ut Iliad. as 106 Μάντι κακῶν. rumpit vocem sup. II, 1 129. edit.

247. Ingeniose ex eo, quod sup. 220 armenta mactaverant Trojani, petitur cum epularum foedatio, tanquam pro vindicta et pœna, tum prædictio famis futuræ.

250-252. Αλλο δε τοι ἐρέω, συ δ' ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σησι Iliad. α, 297 et alibi. Porro Apollinem, quæ dicit, a Jove habere, res nunc nota. cf. vel h. 1. Cerdam et Burm. ad Serv. Verba ex Æschyli fabula, Iépesa inscripta, petita esse vult Macrob. V Sat. extr. Пarpos ponτης ἐστὶ Λοξίας Διός. et ταῦτα γὰρ πατὴρ Ζεὺς ἐγκαθίει Λοξίᾳ θεσπίσ

Quæ Phœbo pater omnipotens, mihi Phoebus Apollo
Prædixit, vobis Furiarum ego maxima pando.
Italiam cursu petitis, ventisque vocatis
Ibitis Italiam, portusque intrare licebit.
Sed non ante datam cingetis mœnibus urbem,
Quam vos dira fames nostræque injuria cædis
Ambesas subigat malis absumere mensas.

Dixit; et in silvam pennis ablata refugit.
At sociis subita gelidus formidine sanguis
Deriguit; cecidere animi; nec jam amplius armis,
Sed votis precibusque jubent exposcere pacem,
Sive deæ, seu sint diræ obscenæque volucres.

[ocr errors]

955

260

Nil refert. cf. Burm. figite dextra Medic. a pr. m. - ·252. ego deest aliquot Burm. et Pierianis. — 253. Post vocatis interpungunt codd. ap. Heins. et Burmannum, qui ita malit: ventosque vocatis. Sed cf not. petitis cursu Franc. — 254. que abest ab sec. Mentel. a m. pr. - 257. subigit un. Leid. subiget Voss. assumere nonnulli. consumere alter Hamb. a m. sec. - 258. in silvas aliquot Pier. Parrhas. et ed Ven. pinnis Medic. Gud. et tert. Mentel. et Serv. ad v. 246. · 260. Deriguit Heins. e libris. Vulgo Diriguit. non Zulich. jam deletum in Parrhas. — 262. duræ

Mara. Furiarum ego maxima, scilicet confusæ tandem fuere Harpyiæ cum Furiis. Ex his alia est natu major et minor. v. c. Eurip. Iphig. in Taur. 963. Or. 961. cf. Excurs. VII ad h. 1.

253-257. ventis vocatis doctius quam ventum secundum nacti. Scilicet vocant ventum nautæ, dum velis excipiunt; ut apparet v. c. inf. V, 211. VIII, 707. 708. datam, fatis concessam, ut bene Serv., vel prædictam. Sie I, 382 data fata sequutus. 255. Sedes certas non invenietis antequam mensas comederitis. Eventum res habuit lib. VII, 116. nostræ injuria cædis dictum cum vi; assumenda enim animo ultio et pœna huic injuriæ debita. Ingeniose fama antiqua de mensis ambesis adhibita et tracta est ad pœnam injuriæ

Harpyis illatæ. De vaticinio v. Excurs. VIII ad h. 1. et Exc. II ad lib. VII.

:

260. 261. Exposcere pacem, veniam, eorum, quæ in Harpyias peccaverant, ut et apud Apollon. II, 252. 3. Boreada verentur ne TV committant depellendis Harpyiis, placare eas, sive deæ sint, seu monstra, et quidem votis precibusque non armis. De pace proprie dicta, quæ et armis peti potest, hic agi non potest. Itaque ea forma orationis est, ut non quidem ellipsis sit inferenda, verum de inversa et immutata oratione sit cogitandum. Principio poetæ animo insidebant hæc verba: nec jam armis, sed votis precibusque esse utendum; alterum hoc sic extulit: sed votis precibusque deorum pacem esse exposcen

« PreviousContinue »