Moenia respiciens, quæ jam infelicis Elissæ
Conlucent flammis. Quæ tantum adcenderit ignem,
Caussa latet: duri magno sed amore dolores
Polluto, notumque, furens quid femina possit,
Triste per augurium Teucrorum pectora ducunt.
Ut pelagus tenuere rates, nec jam amplius ulla
Occurrit tellus; maria undique, et undique cœlum ;
Olli cæruleus supra caput adstitit imber,

3. jam felicis aliquot Pier., male. 4. accenderat Leid. incenderit alius Leid. 5. diri Montalb. sub amore Wall. et Zulich. deleta priore scriptura: imperite. doloris Medic. 6. posset Moret. sec. et Goth. tert. — -8-11. sup. III, 192 – 195 jam lecti versus. jam deest Moret. 9. Apparet un. Guelpherb. in Exc. Cort. Lectio maria u. et u. cœlum est ex Pier. et Heins. libris potioribus ab Heinsio reposita. Vulgaris lectio erat: cœlum u. et u. Pontus, traducta forte ex lib. III, 193, unde et Quinctil. XII proœm. petiisse videtur. et abest a Zulich. 10. Illi multi. exstitit Ven. et Montalb.

Noctem hiememque ferens; et inhorruit unda tenebris.
Ipse gubernator puppi Palinurus ab alta:

« Heu! quianam tanti cinxerunt æthera nimbi?
Quidve, pater Neptune, paras? » Sic deinde locutus
Conligere arma jubet, validisque incumbere remis;
Obliquatque sinus in ventum, ac talia fatur:

k

<< Magnanime Ænea, non, si mihi Juppiter auctor
Spondeat, hoc sperem Italiam contingere cœlo.
Mutati transversa fremunt, et vespere ab atro
Consurgunt venti, atque in nubem cogitur aer.
Nec nos obniti contra, nec tendere tantum
Sufficimus: superat quoniam Fortuna, sequamur,
Quoque vocat, vertamus iter: nec litora longe
Fida reor fraterna Erycis, portusque Sicanos,
Si modo rite memor servata remetior astra. »

15

20

25

11. horruit Mentel. pr. · 13. Heu quo nam aliquot Pier. Heu quidnam quidam ex iis alius, et tres ap. Burm. Jov. Pontanus malebat quinam ; nec hoc male. Sic Erf. Sed quianam codicum et Grammaticorum auctoritate firmat Pierius. Antiquum vocabulum sectatus est poeta; cf. Cerda. pro curnam? æquora nimbi alter Hamb. 16. sinum Longob. - 18. conjungere Franc. hoc possim I. c. vento Parrhas. Dorvill., interpolate. 19. ab alto Medic. a m. sec. Colot. alter Voss. 20. æther Sprot., sed v. Burmann.

et Rottend. sec. Sed vulgatum ornantius. -21. obnixi plerique Pier. et Dorvill. neque t. aliquot Pier. -22. quo jam pr. Rottend. quoniam superat Ven. 23. Quaque Parrhas. Quove Goth. tert. vacat Medic. vertamur Parrhas. vertemus Goth. alter. Non l. Ven. Heins.; duo scilicet epitheta offendebant.

403., 303 sq. supra caput, desuper, κατακρῆθεν vel ὑψόθεν, ut ap. Arat. Phæn. 422. 423.

15. 16. arma h. 1. vela contrahere jubet. Sic ὅπλα de uno ὅπλων hoc genere apud Homer. v. Gerda. Obliquat sinus velorum in ventum, nostrorum nautarum Laviren

vento adverso non totis velis accepto, sed tantum ex obliquo, ne ille magna vi irruens navem nimium de cursu deflectat. Mox 17 auctor etiam h. 1. ornatus caussa

24. fraterni conj.

adjectum; quatenus aliquid spondet ac promittit.

19-25. Adversum igitur navigationi in Italiam ventum ab occidente habebant; transversim ille spirans cursum retardabat. Ita malim accipere, quam ad aquilonem nunc ventum ab occasu accessisse putare; nec v. 16 Obliquat sinus, eo ducere potest, cum ventum a læva spirantem designet. tendere tantum, quantum adversa tempestas valet. Serv. 24. ad Dre

Tum pius Æneas: « Equidem, sic poscere ventos
Jamdudum, et frustra cerno te tendere contra.
Flecte viam velis. An sit mihi gratior ulla,
Quove magis fessas optem demittere navis,
Quam quæ Dardanium tellus mihi servat Acesten,
Et patris Anchise gremio conplectitur ossa? »
Hæc ubi dicta, petunt portus, et vela secundi
Intendunt Zephyri; fertur cita gurgite classis;
Et tandem læti notæ advertuntur arenæ.

At procul excelso miratus vertice montis
Adventum sociasque rates, occurrit Acestes,
Horridus, in jaculis et pelle Libystidis ursa:

30

35

27.

26. cum p. pr. Moret. te poscere Wall., voce e sequ. versu prærepta. te cerno duo Burmann. credo pr. Moret. 28. tibi Bigot. carior alter Hamb. 29. Quove Heins. cum potioribus etiam Pier. it. Goth. Vulgo Quoque. Quave Oudart. optem fessas Leid. un. demittere Burm. ex septem libris recepit, suffragante ratione grammatica. Mare enim altum proprie dicitur; et descenditur, decurritur, in litus. Vulgo dimittere, quod esset a se ablegare et alio mittere. 30. Acestem vulgo et Achestem. 32. ut vela malebat Heins. 35. Et procul aliquot Pier. et ex celso distinctis inter se dictionibus, e celso Wall. quod mavult Bentlei. ad Lucan. III, 88. Ed. Londin. miratur Zulich. Franc. Goth. pr. 37. in maculis Hamb. pr. et sic doctus Britannus conjecerat : laudato quoque Statio

panum v. sup. III, 707 sqq. I, 550. 195. Fida propter Acestam, cf. Excurs. I ad h. lib. litora fraterna Erycis, qui Erycem condidit; erat is filius Veneris et Butæ. cf. Apollon. IV, 914 sqq. et Excurs. II, ad h. lib. portusque Sicanos, proprie. Nam Sicani ab Iberia profecti, cum, relictis sedibus in Italia ad Tiberim, Siciliam tenuissent, reliquis Siciliæ partibus depulsi occidentale tamen litus tenuere. cf. Thucyd. VI, 2; atque inter Sicanos hos Trojani consedisse memorantur. remetior animo astra servata ante tempestatem, adeoque cum astris ipsum cursum ac navigationem factam.

28. Flecte viam, ut sup. iter,

h. e. cursum, navem, velis muta

tis. Male turbat Serv. et al.

31. Versus ad Lucretianam formam lib. IV, 738. Quorum morte obita tellus complectitur ossa; et I, 136. Morte obita quorum tellus amplectitur ossa. Mox secundi Zephyri, cursu jam versus ortum solstitialem inflexo.

3541. Acestes Trojanus, urbis Segestæ conditor, qui cum Trojanis inter Sicanos consederat. Ferebatur ille Crimisi fluvii filius e Trojana muliere. cf. Excurs. I ad h. lib. montis, Erycem designare videtur. in jaculis, modus loquendi antiquior, nec tamen infrequens, et a viris doctis passim declaratus, etiam apud Græcos ἐν ὅπλοις ὄντες

parentum

Troia Crimiso conceptum flumine mater
Quem genuit. Veterum non inmemor ille
Gratatur reduces, et gaza lætus agresti
Excipit, ac fessos opibus solatur amicis.
Postera quum primo stellas Oriente fugarat
Clara dies; socios in cœtum litore ab omni

40

II Theb. 128. 129 tigris horruit in maculas. Sed hoc diversum; horrescit ipsa tigris pelle maculosa. Scilicet jungi solet Horridus in jaculis : quod an recte fiat, dubito adhuc. Quotquot enim exempla allata vidi, alio modo accipi possunt, de quo v. Notam. Itaque interpunxi post Horridus. Potest quidem pro altera interpretatione, ut sit Horridus in jaculis, laudari locus e nostro expressus Valerii Fl. I, 486 agnoscit Acastum Horrentem jaculis et parmæ luce coruscum; ubi nec minus in jaculis fuisse scriptum suspicatus jam est Heinsius; vel sic tamen non jungam cum viro doctissimo Horrentem in jaculis, sed Horrentem, in jaculis. Quoties enim Valerius hoc loquendi genus frequentat, absolute positum video. De reliquis v. Not. et jaculis alter Hamb. Libystidis defensum vide a Pierio contra eos qui Libyssidis malebant: Libysticis et Libystinis vitia librariorum. Est Λίβυς, Λιβυστίς. 38. Criniso ubique edebatur; nec aliter codd., etiam Medic. In paucis Crinisso, et Crinosso. De diversitate scripturæ passim viri docti ad Stephan. Byzant. Diodor. et al. v. Cluver. Sicil. ant., inprimis Heins. ad Claudian. II R. P. 57, qui ob codicum consensum Criniso defendebat; add. Oberlin. ad Vibium Seq. p. 93. Si Servio ad I, 550 fides habenda, Criniso Virgilius scribere maluit. Verum nomen est Kpípuros vel Kpios. Hoc reposui assentiente Brunckio: in nominum græcorum scriptura audiendi sunt Græci. Troica Dorvill.-39. gemuit Goth. pr. verum non ed. Nic. Heins., operarum vitio. 40. Gratatus Goth. sec. - 41. et f. aliquot Pier. fessos-amicos it. Parrhas. aliquot ap. eund. et tres Burm., sed opibus amicis haud dubie elegantius, inprimis in carmine, h. e. grátis et optatis, ut jam Pierius prætulit.

pro ἔνοπλοι, ὁπλῖται. nunc paullo durius, respectu tamen inprimis ad alterum habito, in jaculis et ursæ exuviis, ἔν ακοντίοις καὶ ἐν ἄρκτου δέρματι ὤν, instructus jaculis et pelle. Servius laudat Ennium ; levesque sequuntur in hastis, h. e. hastati. Nec vero jungenda; horridus in jaculis. Species viri eadem, quæ Camillæ, infr. XI, 577. 578. pelle Libystidis, Libycæ, ursæ ; atqui Plinius lib. VIII sub f., ursos in Africa esse negat. Sed insedere multas terras feræ, quæ postea in iis locis defecere; et Herodoti aliorumque auctoritate Cerda evincit, saltem creditum hoc a

veteribus fuisse, ursos in Libya gigni. Nec ultra laborandum est poetæ. cf. sup. ad I, 184 de cervis. Ita non hærendum v. c. si in Hymno Homerico in Ven. 159 ursi cum leonibus in Troja memorantur; et fuere sane in vicina Phrygia leones, Cybelæ quoque conse

crati. Habitum autem venatorium h. 1. descriptum puta. cf. inf. 300.

301.

39. Veterum parentum, quandoquidem a Trojanis originem ducebat. vid. Excurs. I. gaza agresti, epica cum gravitate h. e. penu rusticano, explicatur per opes; ornant lætus et fessos.

Advocat Eneas, tumulique ex aggere fatur:

« Dardanidæ magni, genus alto a sanguine divom, Annuus exactis conpletur mensibus orbis,

Ex quo relliquias divinique ossa parentis
Condidimus terra, mæstasque sacravimus aras.
Jamque dies, ni fallor, adest, quem semper acerbum,
Semper honoratum (sic dî voluistis), habebo.
Hunc ego, Gætulis agerem si Syrtibus exsul,

44. Avocat Ven., sed v. Burm. cumulique Menag. ab Witt. aggere deest multis Burm. ab s. duo Heins. ex s. duo alii. a s. ductum Wal. pro var. lect. a s. Teucri aliquot ap. Pier. Sed vulgatum generosius. — 48. terræ tres Burmann. cum Goth. pr. Sane condi terra et terræ dici solet, ut Burm. ad Lucan. I, 607 et alii alibi docuerunt; hoc tamen exquisitius esse videtur. - 49. nisi f. multi Pier. Heins. 51. Nunc ego refellitur a Burm. agerer Hugen. Distinctionem post Hunc ego sustulit Burm., ut adeo sit: Hunc ego agerem, si exsul agerem. Dubito, an sic poeta senserit: qui forte per åvτañódorov loqui maluit : Hunc ego, si- et nunc structura mutata : annua — · exsequerer.