Circumstant animæ dextra lævaque frequentes: Ora manusque ambas, populataque tempora raptis 490 495 -487. ad IX, 373. - 486. frementes Gud. a m. pr. frequentant Dorvill. a m. sec. — satis semel est pr. Hamb. -488. poscere Rom. et alii Pier. cum ed. Ven. ex lib. 1, 414. dicere ed. Junt.- 489. Et D. aliquot cum ed. Junt. Danai Zulich. v. ad VIII, 161. Burmann.490. umbram alter Hamb. v. sup. 452 et alibi.-493. Incertus Nonius in hiare. Similis varietas sup. v. 270. Inceptum Menag. pr. frustravit Goth. pr.; tertio deest vox ultima. — 494. Atque ibi Witt. totum pr. Hamb. —495. videt et Medic. cum aliis, quo alludunt alii ap. Burm. — 496. manus a. sine que alter Hamb. num. - 487. 488. ad animas referenda esse quis dubitet? 489-493. Inter feliciores hujus libri locos numerare soleo hunc. Opinionem profecto de Enex virtute facit summam. Nec tamen Virgilius aliter quam Homeri imitatione in præclarum hoc qavraqua incidit: v. Odyss. λ, 604, ubi de Hercule inter Manes. Ceu quondam v. Iliad. 9, 75. 0, 320 sqq. exiguam vocem, propov intellige. vid. Odyss., 5 sqq. Vide vero ne ex nostro rerum sensu hæc dijudices, aut phantasma alienum de tuo inseras: alioqui adspectus hiscentis, nec cum maxime velit, clara voce loqui valentis, si ad oculorum sensum revoces, risum movere potest; alienum quoque, de Enea olim ab Achille victo cogitare. Retinendæ et revolvendæ sunt animo notiones veterum hominum, quæ obversata sunt poe tæ animo; philosophico acumine uti non licet in poeta, quando te res ad sensum moremque revocat. 494. Sequitur episodium de Deiphobo, in quo argumenti dilectum, nostro saltem sensu, desideres, nullam enim suavitatem habet videre aut cogitare hominem membris mutilatis, λωβητὸν, ἠκρωτηριασ μένον, αἰκισθέντα, insigniter tamen a poeta ornatum. Sed imitator Homeri Virgilius et hic deprehenditur, si locum de Agamemnonis umbra conferas Odyss. λ, 386 sqq. Deiphobum, a quo Helena post Paridis mortem seu abducta, seu (ut ap. Lycophr. vs. 168 sq. Schol. ad Il. w, 251, traditur) pro άproTelas præmio a Priamo accepta fuerat, in ejus thalamo a Mene lao oppressum etiam videas apud Quintum XIII, 354 sq. Adde Dictyn lib. V, p. 116. Cf. Excurs. XII ad lib. II. Conspicere, et patria decedens ponere terra. » Ad a m. sec. - -499. 498. et vulnera d. tegentem laudat Serv. ad I, 157 ex interpretatione. notis Jo. Schrader. malebat placidis. 500. a deest quatuor Heins., unus ab. Teucrum duo Leid. Teucro tert. a m. pr. v. I, 18. 501. aptavit fragm. Vatic. 503. fusum Zulich. a m. sec. v. de cæde vulgg. ante Pier. de sede ed. Ven. vastata cæde Leid. — 504. confossæ Gud. cædis a. quatuor ap. Burm. — 505. Hunc Serv. ap. Burm. tibimet Oudart. in deest Rom. fragm. Vatic. et binis Burm. 507. locus Longob. Pierii. Sed altera ratio exquisitior: cf. inf. VII, 3. servet - 508. discedens tres Burm. cum Goth. tert., unus descendens. 509. Ad quæ hæc P. Heinsius reposuerat ex binis Rottend. altero Mentel. et pr. Menag. : adde binos Burmanni, cum ed. Mediol. At alii : Ad quæ P., et hæc concinnior et vera lectio, nam sic et fragm. Vatic. Eodem ducit Rom. Ad que, et Medic. a m. Rom. 499 sqq. Supplicia, int. illum ipsum ἀκρωτηριασμὸν, vulnera. vix agnovit et compellat, noto narrandi more Homerico, qui ex prisci ævi neglectu orationis ducendus est: pro, quum compellaret. notis, ornans epitheton; quales notorum, familiarium, esse solent; inf. 688 notas audire et reddere voces: familiariter confabulari : ut faciunt, qui sibi noti sunt. genus, gevos, oriundus, ut et supra.-501. optavit, ex πpoɛíxero, puto, h. e. statuit, induxit in animum, ausus est. 503, 504. Quam ornate, pro, te occubuisse pugnando. 505-508. Sane consentaneum hoc Eneæ pietati. Nec tamen ulterius inquirendum, unde Eneæ tempus et locus suppetere ad hoc cenotaphium potuerit, si lib. II, fin. et III, princ. animo repetas.— 507. Nomen loco inditum, et arma in tumulo constituta et fixa ex. more (v. sup. 233). locum servant, insigniunt, monumentum faciunt. Aut igitur fingit poeta, aut acceperat in Rhoteo locum esse Aniqókov. onμa dictum. — 507. te ut sup. 362de corpore. ponere h. 1. humare,. condere. ---- 509-512. funeris, cadaveris. i, Omnia Deiphobo solvisti et funeris umb¬ntes: - 510. pr. Atquæ antiquo more scribendi. Hoc in aliis corruptum in atque. Hinc interpolatum ab emendatoribus in Atque hæc, ut vulgo legitur, vel, ut in aliis, Atque hic, Ad que, Ad quem, ut in Longob. sec. Moret. Goth. alt. est multi attexunt. — et deest Dorvill. et corporis umbris conj. Jo. Schrader. - 511. fata deum Dorvill., ut toties alibi. 512. misere Hugen., male. mergi malis sæpius poetæ ex Gr. xaτακλυσθῆναι κακῶν. relinquit Franc. -513. ut deest Medic., sed a m. pr., idem falsam. 514. Degimus ut nosti ed. Ven. est abest a Menag. pr.— 516. alvus cod. Ge. Fabricii, minus docte. alveo Rom. et Medic. error alter Hamb. a m. sec. -517. ovantes in nonnullis lectum, ex Servio colligas. et ovantes Zulich. evhantis fragm. Vatic. et Rom. bacchantes sec. Moret., indocta interpolatione. atria cir (sic inf. IX, 491 quæ nunc funus lacerum tellus habet?), umbræ, non ipsi cadaveri. Viderunt jam alii. Ceterum locum respicit Auson. in noto epitaphio n. XIII. Lacænæ v. sup. II, 601. De Helenæ in excidio Troja fatis omnino v. II, 567 sq. et Excurs. XII ad e. 1. Ait illa apud Euripidem in Troad. 966. 7. se post Paridis mortem a Deiphobo raptam esse. At alii ἀριστείας præmium eam a Priamo assignatam esse narraverant : Lycophr. 168 sq. Schol. ad Iliad. w, 251. monumenta, Srizuara, indicia, in me, sceleris sui. poetæ locus ex Ennio a Macrob. VI, 2 servatus: Nam maximo saltu superavit Gravidus armateis equus, Qui suo partu ardua perdat Pergama; aut ut scriptum fuisse conjectes: Nam maximo saltu superat Gravidus armateis Equus, Qui suo p. (sc. ut gravid' armatis et suo una syllaba eloquaris). Hausit ex eodem loco Lucretius I, 477 478 jam ab aliis excitatus : Nec clam durateus Trojanis Pergama partu Inflammasset equus nocturno Grajugenarum. Illa v. 517 sqq. ingeniosum poetam decent. Flamma seu face ex arce ab Helena sublata Achivis signum datum. Alio modo narraverant rem alii; conf. Excurs. VIII ad lib. II. At h. 1. quomodo fraus ea fieri potuerit, probabilitas adfertur major, institutis in publica lætitia sacris Bacchicis, thiaso Bacchantum ducto. Helena igitur circumducebat Trojanas matronas evan Ducebat Phrygias; flammam media ipsa tenebat 520 525 cum, litora circum tentabat Jo. Schrader. 519. Ardentem Donat., non bene. medio Ven. 520. Cum me duo Heins. curis. Illa nocte Trojani epulis lusibusque vacaverant: II, 265 Invadunt urbem somno vinoque sepultam: inter hæc quis locus, dicas, esse potuit curis? Itaque Jo. Schrader. Notis ms. emendat confectum choreis ; mallet tamen thiasis, ut apud Statium III Silv. I, 41 occurrit: confectus thiasis. Ingeniose profecto. Possunt tamen duo moneri. Primo curæ spectant ad diem, qui præcesserat, quum de discessu Achivorum nondum certiores essent facti, quemque adeo inter sollicitudines et inter labores belli solitos exegerat Deiphobus; tum vero, choreas ducebant feminæ : non item viri bellis operati; quam parum hoc viris principibus dignum memorasset poeta, si Hectorem, Æneam, eisque similes, aut nunc Deiphobum, choros ducentem, exhibuisset! — 522. patriæque Zulich. pro var. lect. 523. 525. Locum hunc pugnare cum verss. 567 sqq. lih. II multi viri docti crediderunt, fuitque hoc inter caussas, cur istos versus sublatos esse vellent. Sed fuit Deiphobi domus in ipsa arce (v. Exc. XII f. ad e. lib.) et potuit Helena scelere in maritum commisso tamen latebras quærere, quas altero loco memoravit poeta. 524. Amovet Medic. cum duobus Heins. et fragm. Vatic. cf. sup.ad 382. capitis Medic. a m. pr., sed capiti est pro parte lecti, ubi caput ponimus, ut Burm. annotat. summover at Ven. - 525. Inter Parrhas. tecta post tectis 523 displicent Jo. Schradero, conjicienti septa: idem : Emovet. Utf. c. subduxerat.-527. veterem Sprot. Haud dubie elegantius vetus fama malorum pro fama veterum malorum diceretur ; et vetus ac pristinus pro priori jam apud poetam vidimus. Sed felix aliquis librarii lapsus lectionem librorum consensu firmatam Quid moror? inrumpunt thalamo; comes additus una Sed te qui vivum casus, age, fare vicissim, 530 535 labefactare nequit, et in talibus lectionibus ornandis otium consumere, ingeniosi lusus laudem habere potest, non studii recte collocati. — 528. inr. thalamos Rom. cum parte Heins. et Burm. et Goth. sec., quam equidem Virgilii scripturam esse censeo: v. sup. IV, 645. XI, 879. conf. Burmann. thalamo tamen etiam fragm. Vatic. additus bene Heins. ex suis et Pier. recepit. Alii additur. 529. OElides Medic. cum binis Heins. Sic in Servianis nonnulli legisse memorantur. Eoliades fragm. Vatic. Elides ap. Pompon. Sab. Sed dictus Ulysses Æolides, quatenus ejus genus a nonnullis a Sisypho ductum, Æoli f., a quo Anticlia mater ante nuptias cum Laerta factas oppressa fuerat. Æolides scelerum hortatur Goth. tert. Grais vett. 530. pios Róm. 531. qui te Diomedes. 532. Attulerit Medic., sed a m. pr. Attulerunt duo Heins. cum aliquot Pier. - 533. Admonitu tert. Rottend. te abest a binis Burm. aut quæ te pr. Hamb., quod ferri posset. an quia te nonnulli libri Donati ad Terent. quæ, quod omnes scripti et editi habent, Burmannus ita explicat, an fortuna (casu sexto accipe), quæ te fatigat. Durum hoc; sed dictum fere ad græcam rationem : quandoquidem plena forma est: an venis fortuna (fato), quæ fortuna te fatigat. Græce poni solet alterum. 534. loca lurida conj. Jo. Schrader., ingeniose. 535. Ac Reg. 536. transegerat pro div. lect. pr. Hamb. fatigat, h. casu adverso; fortuna infesta huc adductus. Minus bene olim acceperam, an fortuna est, que te fatigat. sine sole domos, ἀνηλίους δόμους vel μυχούς Euripidis apud Guell. et Cerdam. loca turbida. Cogitandum est Chaos ad loca infera referri solitum : et aer turbidus pro obscuro. 535-539. Hac vice sermonum Guellius illustrat per Homericum Νῶν μὲν ὡς ἐπέεσσιν αμειβόμεθα. add. Apollon. II, 450. ŵ's rwy' dxλήλοισι παραβλήδην αγόρευον. Ex altero versu se non expedit Burmannus " neque ego me, neque alius, quem quidem norim. Ve |