Cnosiaque ardentis decedat stella coronae,
debita quam sulcis committas semina quamque
invitae properes anni spem credere terrae.
multi aute occasum Maiae coepere; sed illos
expectata seges vanis elusit avenis.

225

230

si vero viciamque seres vilemque phaselum, nec Pelusiacae curam aspernabere lentis, haud obscura cadens mittet tibi signa bootes: incipe et ad medias sementem extende pruinas. Idcirco certis dimensum partibus orbem per duodena regit mundi sol aureus astra. quinque tenent caelum zonae: quarum una corusco semper sole rubens et torrida semper ab igni; quam circum extremae dextra laevaque trahuntur 235 caeruleae, glacie concretae atque imbribus atris; has inter mediamque duae mortalibus aegris munere concessae divom, et via secta per ambas, oblicus qua se signorum verteret ordo.

mundus, ut ad Scythiam Riphaeasque arduus arces 240 consurgit, premitur Libyae devexus in austros. hic vertex nobis semper sublimis; at illum sub pedibus Styx atra videt manesque profundi. maxumus hic flexu sinuoso elabitur anguis circum perque duas in morem fluminis arctos, arctos Oceani metuentes aequore tingui. illic, ut perhibent, aut intempesta silet nox semper et obtenta densentur nocte tenebrae, aut redit a nobis Aurora diemque reducit;

245

nosque ubi primus equis Oriens adflavit anhelis, 250 illis sera rubens accendit lumina Vesper

Nec frustra signorum obitus speculamur et ortus 257 temporibusque parem diversis quattuor annum: hinc tempestates dubio praediscere caelo

258

252

255

possumus, hinc messisque diem tempusque serendi,
et quando infidum remis impellere marmor
conveniat, quando armatas deducere classis
aut tempestivam silvis evertere pinum.
frigidus agricolam siquando continet imber,
multa, forent quae mox caelo properanda sereno, 260
maturare datur: durum procudit arator

vomeris obtunsi dentem, cavat arbore lintres,
aut pecori signum aut numeros impressit acervis.
exacuunt alii vallos furcasque bicornis,
atque Amerina parant lentae retinacula viti.
nunc facilis Rubea texatur fiscina virga,
nunc torrete igni fruges, nunc frangite saxo.
quippe etiam festis quaedam exercere diebus
fas et iura sinunt: rivos deducere nulla
religio vetuit, segeti praetendere saepem,
insidias avibus moliri, incendere vepres,
balantumque gregem fluvio mersare salubri.
saepe oleo tardi costas agitator aselli

vilibus aut onerat pomis, lapidemque revertens
incusum aut atrae massam picis urbe reportat.

Ipsa dies alios alio dedit ordine luna felicis operum. quintam fuge: pallidus Horcus Eumenidesque satae; tum partu Terra nefando Coeumque Iapetumque creat saevomque Typhoea et coniuratos caelum rescindere fratres. ter sunt conati imponere Pelio Ossam

scilicet atque Ossae frondosum involvere Olympum; ter pater extructos disiecit fulmine montis. septuma post decumam felix et ponere vitem et prensos domitare boves et licia telae addere. nona fugae melior, contraria furtis. Multa adeo gelida melius se nocte dedere,

259

265

270

275

280

285

290

297

300

aut cum sole novo terras inrorat eous. nocte leves melius stipulae, nocte arida prata tondentur, noctis lentus non deficit umor. nec rubicunda ceres medio succiditur aestu, at medio tostas aestu terit area fruges. nudus ara, sere nudus; hiemps ignava colono. frigoribus parto agricolae plerumque fruuntur, mutuaque inter se laeti convivia curant. invitat genialis hiems curasque resolvit, ceu pressae cum iam portum tetigere carinae puppibus et laeti nautae imposuere coronas. set tamen et quernas glandes tum stringere tempus 305 et lauri bacas oleamque cruentaque myrta, tum gruibus pedicas et retia ponere cervis auritosque sequi lepores, tum figere dammas stuppea torquentem Balearis verbera fundae,

291

cum nix alta iacet, glaciem quom flumina trudunt. 310 et quidam seros hiberni ad luminis ignes pervigilat, ferroque faces inspicat acuto; interea longum cantu solata laborem arguto coniunx percurrit pectine telas, aut dulcis musti Volcano decoquit umorem et foliis undam trepidi despumat aheni.

Quid tempestates autumni et sidera dicam, atque, ubi iam breviorque dies et mollior aestas, quae vigilanda viris; vel cum ruit imbriferum ver, spicea iam campis cum messis inhorruit et cum frumenta in viridi stipula lactentia turgent? saepe ego, cum flavis messorem induceret arvis agricola et fragili iam stringeret hordea culmo, omnia ventorum concurrere proelia vidi, quae gravidam late segetem ab radicibus imis sublimem expulsam eruerent, ita turbine nigro

295

296

311

315

320

325

330

335

ferret hiems culmumque levem stipulasque volantis. saepe etiam immensum caelo venit agmen aquarum, et foedam glomerant tempestatem imbribus atris collectae ex alto nubes; ruit arduus aether, et pluvia ingenti sata laeta boumque labores diluit; implentur fossae et cava flumina crescunt cum sonitu fervetque fretis spirantibus aequor. ipse pater media nimborum in nocte corusca fulmina molitur dextra: quo maxuma motu terra tremit; fugere ferae et mortalia corda per gentes humilis stravit pavor: ille flagranti aut Athon aut Rhodopen aut alta Ceraunia telo deicit; ingeminant austri et densissimus imber, nunc nemora ingenti vento, nunc litora plangunt. hoc metuens caeli menses et sidera serva, frigida Saturni sese quo stella receptet; quos ignis caelo Cyllenius erret in orbis. in primis venerare deos, atque annua magnae sacra refer Cereri laetis operatus in herbis extremae sub casum hiemis, iam vere sereno. tum pingues agni et tum mollissima vina, tum somni dulces densaeque in montibus umbrae. cuncta tibi Cererem pubes agrestis adoret: quoi tu lacte favos et miti dilue baccho, terque novas circum felix eat hostia fruges, omnis quam chorus et socii comitentur ovantes, et Cererem clamore vocent in tecta; neque ante falcem maturis quisquam supponat aristis, quam Cereri torta redimitus tempora quercu det motus incompositos et carmina dicat.

Atque haec ut certis possemus discere signis, aestusque pluviasque et agentis frigora ventos, ipse pater statuit, quid menstrua luna moneret,

340

345

350

355

365

quo signo caderent austri, quid saepe videntes agricolae propius stabulis armenta tenerent. continuo ventis surgentibus aut freta ponti incipiunt agitata tumescere et aridus altis montibus audiri fragor, aut resonantia longe litora misceri et nemorum increbrescere murmur iam sibi tum curvis male temperat unda carinis, 360 quom medio celeres revolant ex aequore mergi clamoremque ferunt ad litora, cumque marinae in sicco ludunt fulicae, notasque paludis deserit atque altam supera volat ardea nubem. saepe etiam stellas vento inpendente videbis praecipites caelo labi, noctisque per umbram flammarum longos a tergo albescere tractus; saepe levem paleam et frondes volitare caducas, aut summa nantis in aqua colludere plumas. at Boreae de parte trucis cum fulminat, et cum eurique zephyrique tonat domus: omnia plenis rura natant fossis, atque omnis navita ponto umida vela legit. numquam inprudentibus imber obfuit: aut illum surgentem vallibus imis aëriae fugere grues, aut bucula caelum suspiciens patulis captavit naribus auras, aut arguta lacus circumvolitavit hirundo et veterem in limo ranae cecinere querellam. saepius et tectis penetralibus extulit ova angustum formica terens iter, et bibit ingens arcus, et e pastu decedens agmine magno corvorum increpuit densis exercitus alis. iam variae pelagi volucres et quae Asia circum dulcibus in stagnis rimantur prata Caystri, certatim largos umeris infundere rores:

nunc caput obiectare fretis, nunc currere in undas

370

375

380

385