sub pedibusque deae clipeique sub orbe teguntur.
tum vero tremefacta novos per pectora cunctis
insinuat pavor, et scelus expendisse merentem
Laocoonta ferunt, sacrum qui cuspide robur
laeserit et tergo sceleratam intorserit hastam.
ducendum ad sedes simulacrum orandaque divae
numina conclamant.

dividimus muros et moenia pandimus urbis.

accingunt omnes operi, pedibusque rotarum
subiciunt lapsus, et stuppea vincula collo
intendunt. scandit fatalis machina muros

230

235

TESTIMONIA.

232 'ducendum ad s. s.' Servius Aen. XV 3, 59 Cassiodorus de orthogr. 2279 P. moenia p. u. Servius Aen. II 252 235

'et

227 'clipei orbe' gloss. Zic. p. 20 'clipeique s. o. t.' Charisius 210 229 insinuat p.' Servius Aen. I 104 III 106 et ... merentem' Servius Aen. VII 307 229 sq. et... ferunt' Nonius 303, 2 Servius Aen. XI 708 230 sacrum qui' Terentianus Maurus 1255 II 44 234 Isidorus orig. Servius Aen. XI 567 accingunt o. 0. 'Donatus ad Ter. eun. V 9, 30. 46 Servius Aen. IX 74 'accingunt o. o. dapibusque futuris' (I 210) gloss. Barth, adv. XXXVIII 15 'accingunt operi' Servius Aen. I 210 235 sq. accingunt. . . lapsus' Priscianus 796 'pedibus lapsus' Diomedes 407, 236 sq. et... intendunt.' Nonius 329, 4 Servius Aen. IV 506 237 scandit muros' Servius Aen. II 190 schol. Veron. 85, 24 K. 237 sq. 'sandit . . . armis' Nonius 312, 3 Philargyrus ge. III 176

VARIA LECTIO.

227 fup ya

NOVVS libri

la

ore c teguntur P PECTora cunctis P pecto a 229 EXPENDISSe merentem P

cuneti. f (i corr. ex u, 230 Lao

expeliffe y

ut vid.) ya
Coon y Laoco.onta (o pr. e corr., erasa fort.
CVSPide robur P 231 Laefferit 71 Lefferit al

P haftam fe corr.) a a quae y deuae cl

dividimus mVROS P

232 ducendum ad P

c) a Laueoonta c INTORSerit hastam

fede a que in ras.

233 numina coNCLAMANT P numine 71 234

DI

DIUIMUS (DI minio p.) Mc

G

S

PANDIMUR P pan

ACCINUNT M Accinegunt c 236 subiciunt lapSVS P lapfuf a

237 intendunt scANDIT P

RO

fatalef 72

feta armis. pueri circum innuptaeque puellae
sacra canunt funemque manu contingere gaudent.
illa subit mediaeque minans inlabitur urbi.

o patria, o divom domus Ilium et incluta bello
moenia Dardanidum! quater ipso in limine portae
substitit atque utero sonitum quater arma dedere:
instamus tamen inmemores caecique furore,
et monstrum infelix sacrata sistimus arce.
tunc etiam fatis aperit Cassandra futuris
ora dei iussu non umquam credita Teucris:

nos delubra deum miseri, quibus ultimus esset
ille dies, festa velamus fronde per urbem.

240

245

TESTIMONIA.

242

238 'feta a. Servius Aen. I 51. 506 VI 516 239 funem gaudent.' Nonius 268, 7 240 mediae ... urbi' schol. Hor. carm. III 4, 54 241 o patria o d. d.' Probi inst. I 5, 1 241 sq. 'o patria Dardanidum' Macrobius Sat. V 1, 10 Priscianus 733 Probi inst. I 9, 4 242 sq. quater . . . dedere' Asper 114, 15 K. 244 instamus t. i.' Donatus ad Ter. Andr. IV 3, 8 Servius Aen. IX 374 245 Servius Aen. II 345 'et m. i.' Servius Aen. I 330 247 Nonius 275, 6 248 sq. schol. Hor. carm. IV 6, 14 'nos... dies' Macrobius Sat. III 4, 4 Probus de nom. 21 p. 219 Endl.: cf. Probi ars minor 256

VARIA LECTIO.

238 feta armis puERI P

Faeta b

n

239 sacra canuNT P fuem a fenè c FUNEMQ. FUNEMQ- (prius eras.) M CONSTINGERE P

240 illa subit mEDIAE P

dium y
γ
DANIDVM P

Y

241 o patria o diVVM P DIUUM Mabe INCLUTA (Y col.

dardanium a

rubro) M inclita yabe 242 moenia dar243 substitit atque utERO P fubfiftit y

Subti. tit (ti pr. e corr.) a 244 instamus tamen P 245 et monstrum arcae y 246 tunc etiam fatis apERIT P

infELIX P

futurif in ras. a ras.) a juffi

cafandra c

247 ora noN P hora Nonii exempl. ora (a in 'non umquam, non aliquando, i. e. nunquam. Nam si nonnunquam essent, duae negativae facerent unam confirmati

vam' Servius 248 nos Р 249 ille

S

velAMVS P per] pef al

Vertitur interea caelum et ruit Oceano nox
involvens umbra magna terramque polumque
Myrmidonumque dolos; fusi per moenia Teucri
conticuere, sopor fessos complectitur artus.
et iam Argiva phalanx instructis navibus ibat
a Tenedo tacitae per amica silentia lunae
litora nota petens: flammas cum regia puppis
extulerat, fatisque deum defensus iniquis
inclusos utero Danaos et pinea furtim
laxat claustra Sinon. illos patefactus ad auras
reddit equs, laetique cavo se robore promunt
Thessandrus Sthenelusque duces et dirus Ulixes

250

255

260

TESTIMONIA.

250-252 'vertitur... dolos' Nonius 328, 17

250 sq. Macrobius Sat. V 5, 5 'ruit ... polumque' Isidorus orig. V 31, 3 Beda de temp. rat. 7 (vol. VI 157 ed. Lond.) 250 Macrobius Sat. VI 1, 8 Nonius 380, 17 schol. Hor. serm. I 1, 36 'vertitur i. c.' Isidorus orig. XIII 1, 5

'et ruit o. n.' Servius Aen. X 256 251 Servius Aen. IV 7 255 tacitae . . . lunae' schol. Hor. carm. II 8, 10 III 30, 9 schol. Lucani VIII 171 256 sq. flammas ... extulerat' Isidorus orig. I 36, 258 sq. inclusos ... Sinon' Iulius Rutinianus 'pinea claustra' Servius Aen. II 112 et... Sinon'

13 Servius Aen. III 519 p. 228 R.

Servius Aen. II 158

261 'Graiae linguae quam se libenter addixerit,

de crebris quae usurpat vocabulis aestimate: dius Ulixes' Macrobius Sat. V 17, 15

VARIA LECTIO.

250 vertitur intereA P umbramy 1 MAGNAM PL Mirmidonum b

numqVE P TVR Pab

oceano... Nova 251 involvens umbRA P polumque] q; in ras, a

.254-258. 260 sus unus versus) F fol. XIX videtur Heynius 254 et argine el

V

253 conticuere sopoR P

252-myrmido

CONPLECTI

267 (ante 260 in summa pag. abscis254 sqq. Recte distinxisse sententiam phALANX P Etià m. rec. in ras. b

falanx 7b phalanx (x e corr.) a

255 tacita cl LVNae P

256 Littora c Fuppis P pupit a 257 fectif c INIQVis P iniquuf (u post, corr. in i) y Inclufof f utraque in ras.) a 259 abscissus in F

defenfif y

demissum lapsi per funem, Acamasque Thoasque
Pelidesque Neoptolemus primusque Machaon
et Menelaus et ipse doli fabricator Epeos.
invadunt urbem somno vinoque sepultam;
cacduntur vigiles, portisque patentibus omnis
accipiunt socios atque agmina conscia iungunt.

265

Tempus erat, quo prima quies mortalibus aegris incipit et dono divom gratissima serpit.

in somnis ecce ante oculos maestissimus Hector

270

vises adesse mihi largosque effundere fletus,
raptatus bigis ut quondam aterque cruento

TESTIMONIA.

'Acamas

...

...

Machaon' Priscianus 1039 P. Menelaus' Cledonius 1930

262 'demissum ... funem' Quintilianus VIII 3, 81 Nonius 286, 15 (dimittere, desuper mittere) Isidorus orig. II 20, 4 'Acamasque Thoasque' Claudius Sacerdos I 145 262-264 Acamas Epeos' Claudius Sacerdos I 125 Charisius 251 P. 262 sq. 'Acamas ... Neoptolemus' Donati ars HI 5, 2 Pompeius 463 L. 263 sq. primus .. 263 primusque M.' Servius ad Donat. 1797 peius 71 L. Servius Aen. I 24 264 ipse Diomedes p. 309 P. Charisii exc. p. 536 K. art. gr. fr. 28 p. 81 Endl. 265 Macrobius Sat. VI 1, 20 Servius Aen. X 365 266 cacduntur v.' Nonius 272, 3 268 sq. Quintilianus VIII 272 sq. aterque

6, 60

Cledonius 1931 P. Pom... Epeos' Charisius 129 Probi inst. I 4, 12 anon.

269 'et... serpit' Servius Aen. III 176 tumentes.' Macrobius Sat. IV 3, 8

ACAMAS P ACHAMAS M achamal yac, Prisciani o athamas Charisius THIOasque P tho. afque y (thomasque Prisc. Par. R) tohafque b ̧ 263 peliESQUE F NEOPTELEMUS M Neoptolemusque Donatus

264 DOLIS P

R

FABRICATO F

MA

CHAon P machoon (oon e corr.) a
EPEOS Fy2a2c, Probi cod. EPAEOS M EPIOS (ut vid.) P epiof y1alb,
Charisius, Diomedes 266 uigilef... portif e
Р OMNES Myabe 267 CONscia iungunt P
F fol. XX

PATENTibus omnis 268-288. 289-309

pulvere perque pedes traiectus lora tumentis.
ei mihi qualis erat, quantum mutatus ab illo
Hectore, qui redit exuvias indutus Achilli

vel Danaum Phrygios iaculatus puppibus ignis,
squalentem barbam et concretos sanguine crinis
volneraque illa gerens, quae circum plurima muros
accepit patrios! ultro flens ipse videbar

compellare virum et maestas expromere voces:
'o lux Dardaniae, spes o fidissima Teucrum,

quae tantae tenuere morae? quibus Hector ab oris
expectate venis? ut te post multa tuorum

275

280

TESTIMONIA.

235 L.

Hectore' Pris

'quantum

Hec

274-276 Macrobius Sat. V 5, 6 274 sq. 'ei cianus 740. 1012. 1024 P. Probi ars minor 674 tore' Donatus ad Ter. Phorm. II 1, 32 274 'ei erat' Cledonius 1936 Alcuini gramm. 2142 P. 'qualis erat' Probi iust. I 6, 3 275 ‘qui ... Achilli' Arusianus p. 'exuvias i. A.' Servius Aen. XI 76 277 Nonius 404, 12 'squalentem b.' Servius ge. IV 91 279 ultro... videbar Servius Aen. VII 194 280 et.. Voces' Nonius 350, 29 281 Macrobius Sat. VI 2, 18 schol. Hor. serm. I 7, 24 'o lux D.' Servius Aen. XI 349 282-284 'quibus .. funera' Augustinus de gramm. 2011 P. 283 sq. 'ut funera' Diomedes 404 283 'expectate v.' Donatus ad Ter. Andr. I 1, 7 hec. prol, 2, 25

...

...

VARIA LECTIO.

273 per] p supraser y minor, Cledonius, Alcuinus

[

pede b Tumentis P 274 hei Probi ars 'totum iungendum, ne doloris distinctione

E

frigescat sicut plurimis doctissimis visum est.' Servius RAT P ab illo P 275 Haectore be qui.c

ACHILLI M, Macrobii ∞ ACHILLEI

Fachilli f (sed I corr. add.) a, item ut vid. y achillif be, Arusianus,

Macrobii Salisb. Achilli P

h

276 phygiofy prygiof b

ignef y ignef b ignis P

ia.culatuf y

277 concreto (ut

278 VVLNE

PVPPIbus P pupibuf ab vid.) el SANGINE F SAnguine crinis P crinef yabe RAQVE FMyabe vulneraque P quo circum (o corr. in e, cir in rus.) MVROS F 279 accepit patrIOS P 280 Compellare a compellare etpromere, i. e. ecpromere Nonii exempl. 281 o lux dardanIAE

FISSIMA M sanctissima Acro-
ENVERE P haector be

283 EXSPECTATE Myac expectate P

veNIS P te. poft a2 tempuf al, ut te pos scriptum extitisse coniciam.

tuorum] dierum Gud. m. 1