hic mihi nescio quod trepido male numen amicum
confusam eripuit mentem. namque avia cursu
dum sequor et nota excedo regione viarum,
heu misero coniunx fato mi erepta Creusa.
substitit erravitne via seu lassa resedit

735

incertum: nec post oculis est reddita nostris,

740

nec prius amissam respexi animumve reflexi,

quam tumulum antiquae Cereris sedemque sacratam
venimus; hic demum collectis omnibus una

defuit, et comites natumque virumque fefellit.

quem non incusavi amens hominumque deorumque,
aut quid in eversa vidi crudelius urbe?

745

Ascanium Anchisenque patrem Teucrosque penatis
commendo sociis et curva valle recondo.
[ipse urbem repeto et cingor fulgentibus armis.]
slat casus renovare omnis omnemque reverti

750

TESTIMONIA.

...

736 sq. namque viarum' Servius Aen. II 359 c.' Probi ars minor 673

738 'heu m.

745 Donatus ad, Ter. adelph. III 2, 6 V 3, 4 747 sq. schol. Hor. carm. IV 4, 54 750 33 Consentius 2057. 2068 P. Servius Aen.

746 Servius Aen. II 6' stat... omnes' Nonius 391,

I 646 XII 678

VARIA LECTIO.

735 hic mihi nesCIO P

736 confusam eRIPVIT P

Comfufam bl

er.fu c 738 coniux b

FATONE MPybey fato.ue (erasa q, corr. u ex Na fato est Peerlkampus ‘ordo est: fato erepta Creusa substititne erravitne via? non enim dubital fato esse sublatam' Servius aerepta 7.. aerepta a 739 Subft&it al ERRAVITNE (N in ras.) P laffa

740 oculif. (i corr. ex t, I m. 2) y PRIMUS M

NOSTRIS P
AMMISSAM M ue in ras. a q: c REFLexi P

QUM M

741

742

745

Sacratam P 743 VNa P una. γ 744 FEFELLit P DEORVmque P deo2g; (02q; in ras.) e deumque Donati ad Ter. adelph. III 2, 6 exempl. deorumque testatur Servius : ef.

747 ANCHISEM Myab anchifen // c PENATES Mye PENatis P 749 spurium iudicat Peerlkampus : cf. 671 ‘si armatus erat, quare cingor? solvitur' e. q. s. Servius 750 OMNES Mb

per Troiam et rursus caput obiectare periclis.
principio muros obscuraque limina portae,
qua gressum extuleram, repeto, et vestigia retro
observata sequor per noctem et lumine lustro.
horror ubique animo, simul ipsa silentia terrent.
inde domum, si forte pedem, si forte tulisset,

755

me refero. inruerant Danai et tectum omne tenebant.

ilicet ignis edax summa ad fastigia vento

volvitur, exsuperant flammae, furit aestus ad auras,
procedo et Priami sedes arcemque reviso.

760

et iam porticibus vacuis Iunonis asylo

custodes lecti Phoenix et dirus Ulixes

praedam adservabant. huc undique Troïa gaza

TESTIMONIA.

...

750 sq. 'omnem Troiam' Servius Aen. I 185 753 sq. et... noctem' Nonius 360, 3 755. simul .. terrent', schol. Iuven. X 21 758 sq. ilicet volvitur' schol. Hor. carm. III 4, 58 'summa volvitur' schol. Lucani IV 296 758 ignis e. Diomedes p. 309 P. 761-767 Iunonis asylo . . . stant circum' Augustinus de civ. dei 762 dirus U.' Charisius 245 P.

I 4

VARIA LECTIO.

751 PERICLIS, sed literis ERIC m. aliena renovatis M PEriclis P

752 p.rte al portae P

VESTigia retro P

754 LVMIne lustro P lumina y1a1 lumine lustro; oculos circumfero, non enim facem ferre poteral' Servius : cf. VIII 153 755 ANIMOSIMVL MPa animo. fimul y animof fimul bez SILENTia terrent P 756 TVLISset P forte tuliffet y forte tetulif

N

tecu c

e

fafti

fet al 757 irruerant b inruere" (e post. corr. in a) y replebant, ut 679, Menag. pr. 758 Illic&c

OMne tenebant P

gia (fe corr.) a

Hor. Guelf. (tecti

Voluet b1 procedo eT P

P cuftodif al

risii cod.

V NO

VENto P TECTI M: cf. 302 vento

eiusdem edd. Mediol. et Fabric.)
EXUPERANT Mь AESTus ad auras P
761 et iam poRTICIBVS P
phoenix (ph in ras.) a fenix b

incensis erepta adytis mensaeque deorum

crateresque auro solidi captivaque vestis

congeritur. pueri et pavidae longo ordine matres

stant circum.

ausus quin etiam voces iactare per umbram
implevi clamore vjas, maestusque Creusam

765

765 captiva vestis'

764 'mensaeque d.' Servius Aen. VIII 279 Servius Aen. III 60 765 sq. captivaque v. c.' Servius Aen. X 520 766 pueri... matres' Servius Aen. II 710 VI 482 769 'implevi e. v. Servius Aen. III 341 772 sq. atque . . . imago' Nonius 329, 8 772 'atque Creusae' Augustinus confess. I 13 774 Macrobius Sat. IV 1, 1 'obstipui s. c.' Probi inst. I 17, 1 'steteruntque c.' Claudius Sacerdos I 100 Servius Aen. I 575 'steterunt.. haesit' Pompeius p. 448 L. 'et... haesit' Donatus ad Ter. eun. V 6, 7 776 Arusianus Messius 234 L. Servius Aen. II 343 V 21 ecl. IX 43 ge. I 481

VARIA LECTIO.

764 incensis P ADYTIS (Y minio corr. ex I) M aditif y

CVM P

E

765 crateres P CRATERAS (E sup.col. rubro) M SOLIDI (0 corr. ex V ut vid.) P.olidi a ueftef al 766 congeritVR P 767 stant ciRVariis supplementis interpolatur in libris recc. 768 ausus P umbraf by 769 implEVI P m&ut c 770 negVIQVAM P Nequi.quam b ITERUMQ. ITERUM M iterum iterumque ya 771 Que renti y quAERENTI P RVENTI Pey1 fuenti (in mg. at furenti) 72 FVRENTI Mb furrenti al cf. 498 772 infELIX P 773 visa P 774 obstipulSTetERVNT P OBSTIPUI Mbc obftipui (m.ead.)

et

fterunt a fteter.nt c facibuf c tum sic adfarl P

153 VIII 35

affari be

Tunc c

he. fit a hefit y 775 adfar. (erasa & ut vid.) a1

'hic versus dicitur in plerisque non fuisse' Servius. 776 quid tantum P iuvat insano tantum Arusianus labori, ut VI 135, bm, Arusianus, Servius Aen. II 343 V 21 ecl. IX 43 ge. I 481

RIBBECK, VERGIL. II.

9

per Troiam et rursus caput obiectare periclis.
principio muros obscuraque limina portae,
qua gressum extuleram, repeto, et vestigia retro
observata sequor per noctem et lumine lustro.
horror ubique animo, simul ipsa silentia terrent.
inde domum, si forte pedem, si forte tulisset,

755

me refero. inruerant Danai et tectum omne tenebant.

ilicet ignis edax summa ad fastigia vento

volvitur, exsuperant flammae, furit aestus ad auras,
procedo et Priami sedes arcemque reviso.

760

et iam porticibus vacuis Iunonis asylo

custodes lecti Phoenix et dirus Ulixes

praedam adservabant. huc undique Troïa gaza

TESTIMONIA.

750 sq. omnem Troiam' Servius Aen. I 185 753 sq. et... noctem' Nonins 360, 3 755 simul.. terrent'. schol. Iuven. X 21 758 sq. ilicet . . . volvitur' schol. Hor. carm. III 4, 58 'summa volvitur' schol. Lucani IV 296 758 ignis e.' Diomedes p. 309 P. 761-767 Iunonis asylo .. stant circum' Augustinus de civ. dei 762 dirus U.' Charisius 245 P.

...

I 4

VARIA LECTIO.

751 PERICLIS, sed literis ERIC m. aliena renovatis M PEriclis P

752 p.rte al portae P

VESTigia retro P

G

753 DRESSUM (G col.rubro) M 754 LVMIne lustro P lumina ya

f

extulera // c

lumine lu

stro; oculos circumfero, non enim facem ferre poterat' Servius : cf. VIII 153 755 ANIMOSIMVL MPa animo.fimul y animof fimul bez SILENTia terrent P 756 TVLISset P forte.. tuliffet y forte tetulif fet al 757 irruerant b inruere (e post. corr. in a) y replebant, ut 679, Menag.pr. 758 Illic&c

OMne tenebant P

gia (f e corr.) a

Hor. Guelf. (tecti

Voluet bl procedo eT P P cuftodif al

risii cod.

HUNC M

N

VNO

VENto P TECTI M: cf. 302 vento

eiusdem edd. Mediol. et Fabric.)
EXUPERANT Mb AESTus ad auras P
761 et iam poRTICIBVS P
phoenix (ph in ras.) a fenix b

763 praedaM P Predam y

G

ZAZZA M

hafilo b

762 custodes

duruf el diuus Cha

aferuabant b obferuabant m

incensis erepta adytis mensaeque deorum

crateresque auro solidi captivaque vestis

765

congeritur. pueri et pavidae longo ordine matres

stant circum.

ausus quin etiam voces iactare per umbram
implevi clamore vias, maestusque Creusam

761 'mensaeque d.' Servius Aen. VIII 279 765 'captiva vestis' Servius Aen. III 60 765 sq. captivaque v. c.' Servius Aen. X 520 766 pueri... matres' Servius Aen. II 710 VI 482

c. v. Servius Aen. III 341 772 sq. atque imago'

769 implevi Nonius 329, 8

772 atque... Creusae' Augustinus confess. I 13 774 Macrobius Sat. IV 1, 1 'obstipui s. c.' Probi inst. I 17, I 'steteruntque c. Claudius Sacerdos I 100 Servius Aen. I 575 'steterunt... haesit' Pompeius p. 448 L. 'et... haesit' Donatus ad Ter. eun. V 6, 7

776 Arusianus Messius 234 L. Servius Aen. II 313 V 21 ecl. IX 43

ge. I 481

VARIA LECTIO.

E

764 incensis P ADYTIS (Y minio corr. ex I) M aditif y 765 crateres P CRATERAS (E sup. col. rubro) M SOLIDI (0 corr. ex V ut vid.) P.olidi a ueftef al 766 congeritVR P 767 stant ciRCVM P Variis supplementis interpolatur in libris recc. 768 ausus Р umbraf by 769 implEVI P m&uf c 770 neqVIQVAM P Nequi. quam b ITERUMQ ITERUM M iterum iterumque ya ,771 Que renti y quAERENTI P RVENTI Pey fuenti (in mg. at furenti) 72 FVRENTI Mb furrenti al cf. 498 772 infELIX P 773 visa P 774

u

V fterunt a fteter.nt c facibuf c 153 VIII 35 tum sic adfarl P

affari be

Tunc c

he. fit a hefit y 775 adfar. (erasa & ut vid.) al 'hic versus dicitur in plerisque non fuisse' Servius. 776

quid tantum P iuvat' insano tantum Arusianus labori, ut VI 135, bm, Arusianus, Servius Aen. II 343 V 21 ecl. IX 43 ge. I 481

RIBBECK, VERGIL. II.

9