Et quocumque deus circum caput egit honestum.
Ergo rite suum Baccho dicemus honorem
Carminibus patriis, lancesque et liba feremus;
Et ductus cornu stabit sacer hircus ad aram,
Pinguiaque in veribus torrebimus exta colurnis,
Est etiam illa labor curandis vitibus alter,
Cui numquam exhausti satis est: namque omne quot annis
Terque quaterque solum scindendum, glebaque versis
Aeternum frangenda bidentibus omne levandum
Fronde nemus; redit agricolis labor actus in orbem,
Atque in se sua per vestigia volvitur annus,
Ac jam olim seras posuit quom vinea frondes,
Frigidus et silvis Aquilo decussit honorem ;
Jam tum acer curas venientem extendit in annum
Rusticus, et curvo Saturni dente relictam
Persequitur vitem adtondens, fingitque putando,
Primus humum fodito, primus devecta cremato
Sarmenta, et vallos primus sub tecta referto :
Postremus metito. bis vitibus ingruit umbra;
Bis segetem densis obducunt sentibus herbae,
Durus uterque labor. laudato ingentia rura;
Exiguum colito. nec non etiam aspera rusci
Vimina per silvam, et ripis fluvialis arundo
Caeditur, incultique exercet cura salicti,
Jam vinctae vites: jam falcem arbusta reponunt:
Jam canit effetus extremos vinitor antes.
Sollicitanda tamen tellus, pulvisque movendus.
Et jam maturis metuendus Juppiter uvis.
Contra, non ulla est oleis cultura: neque
illae
Procurvam exspectant falcem rastrosque tenaces,
Quom semel haeserunt arvis, aurasque tulerunt.
Ipsa satis tellus, quom dente recluditur unco,
Sufficit humorem, et gravidas cum vomere fruges.
Hoc pinguem et placitam Paci nutritor olivam.
Poma quoque, ut primum truncos sensere valentis,
Et vires habuere suas, ad sidera raptim
Vi propria nituntur, opisque haud indiga nostrae.
Nec minus interea fetu nemus omne gravescit,
Sanguineisque inculta rubent aviaria bacis.
Tondentur cytisi, taedas silva alta ministrat,
Pascunturque ignes nocturni, et lumina fundunt.
Et dubitant homines serere, atque inpendere curam ?
Quid majora sequar? salices, humilesque genestae,
Aut illae pecori frondem, aut pastoribus umbras
Sufficiunt, sepemque satis, et pabula melli.
Et juvat undantem buxo spectare Cytorum,
Naryciaeque picis lucos: juvat arva videre
Non rastris, hominum non ulli obnoxia curae.
Ipsae Caucasio steriles in vertice silvae,
Quas animosi Euri adsidue franguntque feruntque,
Dant alios aliae fetus dant utile lignum,
Navigiis pinos, domibus cedrumque cupressosque.
Hinc radios trivere rotis, hinc tympana plaustris
Agricolae, et pandas ratibus posuere carinas.
Viminibus salices fecundae, frondibus ulmi:
At myrtus validis hastilibus, et bona bello
Cornus Ituraeos taxi torquentur in arcus.
Nec tiliae leves aut torno rasile buxum
Non formam adcipiunt, ferroque cavantur acuto.
Nec non et torrentem undam levis innatat alnus,
Missa Pado: nec non et apes examina condunt
Corticibusque cavis vitiosaeque ilicis alveo.
Quid memorandum aeque Baccheïa dona tulerunt?
Bacchus et ad culpam caussas dedit ille furentis
Centauros leto domuit, Rhoetumque Pholumque,
Et magno Hylaeum Lapithis cratere minantem.
O fortunatos nimium, sua si bona norint, Agricolas quibus ipsa, procul discordibus armis, Fundit humo facilem victum justissima tellus. Si non ingentem foribus domus alta superbis Mane salutantum totis vomit aedibus undam ; Nec varios inhiant pulchra testudine postis, Inlusasque auro vestis, Ephyreïaque aera; Alba neque Assyrio fucatur lana veneno, Nec casia liquidi conrumpitur usus olivi: At secura quies, et nescia fallere vita, Dives opum variarum; at latis otia fundis, Speluncae, vivique lacus; at frigida tempe, Mugitusque boum, mollesque sub arbore somni Non absunt illic saltus ac lustra ferarum, Et patiens operum, exiguoque adsueta juventus, Sacra deûm, sanctique patres: extrema per illas Justitia excedens terris vestigia fecit.
Me vero primum dulces ante omnia Musae, Quarum sacra fero ingenti percussus amore, Adcipiant; coelique vias, et sidera monstrent: Defectus solis varios, lunaeque labores: Unde tremor terris: qua vi maria alta tumescant Objicibus ruptis, rursusque in se ipsa residant: Quid tantum Oceano properent se tinguere soles Hiberni, vel quae tardis mora noctibus obstet. Sin, has ne possim naturae adcedere partes, Frigidus obstiterit circum praecordia sanguis; Rura mihi et rigui placeant in vallibus amnes; Flumina amem silvasque inglorius. a, ubi campi, Spercheosque, et virginibus bacchata Lacaenis Taygeta: o, qui me gelidis in vallibus Haemi Sistat, et ingenti ramorum protegat umbra! Felix, qui potuit rerum cognoscere caussas:
Atque metus omnis et inexorabile fatum
Subjecit pedibus, strepitumque Acherontis avari!
Fortunatus et ille, deos qui novit agrestes,
Panaque, Silvanumque senem, Nymphasque sorores.
Illum non populi fasces, non purpura regum
Flexit, et infidos agitans discordia fratres;
Aut conjurato descendens Dacus ab Istro:
Non res Romanae, perituraque regna: neque ille
Aut doluit miserans inopem, aut invidit habenti.
Quos rami fructus, quos ipsa volentia rura
Sponte tulere sua, carpsit: nec ferrea jura,
Insanumque forum, aut populi tabularia vidit.
Sollicitant alii remis freta caeca, ruuntque
In ferrum, penetrant aulas, et limina regum :
Hic petit excidiis urbem, miserosque Penatis,
Ut gemma bibat, et Sarrano indormiat ostro.
Condit opes alius, defossoque incubat auro.
Hic stupet aḍtonitus Rostris: hunc plausus hiantem
Per cuneos geminatus enim plebisque patrumque
Conripuit gaudent perfusi sanguine fratrum,
Exsilioque domos et dulcia limina mutant;
Atque alio patriam quaerunt sub sole jacentem.
Agricola incurvo terram dimovit aratro :
Hicc' anni labor: hinc patriam parvosque Penatis
Sustinet hinc armenta boum, meritosque juvencos.
Nec requies, quin aut pomis exuberet annus,
Aut fetu pecorum, aut Cerealis mergite culmi:
Proventuque oneret sulcos, atque horrea vincat.
Venit hiems, teritur Sicyonia baca trapetis:
Glande sues laeti redeunt : dant arbuta silvae :
Et varios ponit fetus autumnus et alte
Mitis in apricis coquitur vindemia saxis.
Interea dulces pendent circum oscula nati:
Casta pudicitiam servat domus : ubera vaccae
Lactea demittunt: pinguesque in gramine laeto
Inter se adversis luctantur cornibus haedi.
Ipse dies agitat festos: fususque per herbam,
Ignis ubi in medio, et socii cratera coronant,
Te, libans, Lenace, vocat: pecorisque magistris
Velocis jaculi certamina ponit in ulmo;
Corporaque agresti nudat praedura palaestrae.
Hanc olim veteres vitam coluere Sabini:
Hanc Remus, et frater: sic fortis Etruria crevit :
Scilicet et rerum facta est pulcherrima Roma,
Septemque una sibi muro circumdedit arces.
Ante etiam sceptrum Dictaei regis, et ante
Inpia quam caesis gens est epulata juvencis,
Aureus hanc vitam in terris Saturnus agebat.
Necdum etiam audierant inflari classica, necdum
Inpositos duris crepitare incudibus enses.
Sed nos inmensum spatiis confecimus aequor:
Et jam tempus equôm fumantia solvere colla.
|