Increpat his victor: Nostrasne evadere, demens;
Sperasti te posse manus ? simul adripit ipsum
Pendentem, et magna muri cum parte revellit:
Qualis, ubi aut leporem, aut candenti corpore cycnum,
Sustulit alta petens pedibus Jovis armiger uncis:
Quaesitum aut matri multis balatibus agnum
Martius a stabulis rapuit lupus. undique clamor
Tollitur. invadunt, et fossas aggere conplent.
Ardentis taedas alii ad fastigia jactant.

Ilioneus saxo, atque ingenti fragmine montis
Lucetium, portae subeuntem, ignisque ferentem
Emathiona Liger, Corynaeum sternit Asylas :
Hic jaculo bonus, hic longe fallente sagitta.
Ortygium Caeneus, victorem Caenea Turnus:
Turnus Itym, Cloniumque, Dioxippum, Promolumque,
Et Sagarim, et summis stantem pro turribus Idan:
Privernum Capys. hunc primo levis hasta Temillae
Strinxerat ille manum projecto tegmine demens
Ad volnus tulit. ergo alis adlabsa sagitta,

Et laevo adfixa est lateri manus, abditaque intus
Spiramenta animae letali volnere rumpit.
Stabat in egregiis Arcentis filius armis ;

Pictus acu chlamydem, et ferrugine clarus Ibera,
Insignis facie, genitor quem miserat Arcens,
Eductum Matris luco, Symaethia circum
Flumina, pinguis ubi et placabilis ara Palici.
Stridentem fundam, positis Mezentius hastis;
Ipse ter adducta circum caput egit habena;
Ét media adversi liquefacto tempora plumbo'
Diffidit, ac multa porrectum extendit arena.
Tum primum bello celerem intendisse sagittam
Dicitur, ante feras solitus terrere fugaces,
Ascanius, fortemque maiju fudisse Numanum ;

Cui Remulo cognomen erat; Turnique minorem
Germanam nuper thalamo sociatus habebat,
Is primam ante aciem digna atque indigna relatu
Vociferans, tumidusque novo praecordia regno
Ibat, et ingentem sese clamore ferebat:

Non pudet obsidione iterum valloque teneri
Bis capti Phryges, et Marti praetendere muros?
En, qui nostrą sibi bello connubia poscunt!
Quis deus Italiam, quae vos dementia adegit?
Non hîc Atridae, nec fandi fictor Ulixes.
Durum ab stirpe genus, natos ad flumina primum
Deferimus, saevoque gelu duramus et undis:
Venatu invigilant pueri, silvasque fatigant:
Flectere ludus equos, et spicula tendere cornu.
At patiens operum parvoque adsueta juventus
Aut rastris terram domat, aut quatit oppida bello.
Omne aevom ferro teritur, versaque juvencûm
Terga fatigamus hasta nec tarda senectus
Debilitat vires animi, mutatque vigorem.
Canitiem galea premimus; semperque recentis
Conportare juvat praedas, et vivere rapto.
Vobis picta croço et fulgenti murice vestis,
Desidiae cordi; juvat indulgere choreis:
Et tunicae manicas, et habent redimicula mitrae.
O vere Phrygiae, neque enim Phryges, ite per
Dindyma; ubi adsuetis biforem dat tibia cantum.
Tympana vos buxusque vocant Berecyntia matris
Idaeae. sinite arma viris, et cedite ferro.

alta

Talia jactantem dictis, ac dira çanentem Non tulit Ascanius; nervoque obversus equino Intendit telum, diversaque brachia ducens Constitit, ante Jovem supplex per vota precatus : Juppiter omnipotens, audacibus adnue coeptis.

Ipse tibi ad tua templa feram sollemnia dona,
Et statuam ante aras aurata fronte juvencum
Candentem, pariterque caput cum matre ferentem.
[Jam cornu petat, et pedibus qui spargat arenam]
Audiit, et coeli Genitor de parte serena
Intonuit latvom. sonat una fatifer arcus;

Et fugit horrendum stridens adducta sagitta,
Perque caput Remuli venit, et cava tempora ferro
Trajicit. I, verbis virtutem inlude superbis.

Bis capti Phryges haec Rutulis responsa remittunt.
Hoc tantum Ascanius. Teucri clamore sequuntur,
Laetitiaque fremunt, animosque ad sidera tollunt.
Aetheria tum forte plaga crinitus Apollo
Desuper Ausonias acies urbemque videbat,
Nube sedens, atque his victorem adfatur Iülum:
Macte nova virtute, puer; sic itur ad astra,
Diis genite, et geniture deos. jure omnia bella
Gente sub Assaraci fato ventura resident:
Nec te Troia capit. simul haec effatus, ab alto
Aethere se mittit, spirantis dimovet auras,
Ascaniumque petit. formam tum vertitur oris
Antiquom in Buten. hic Dardanio Anchisae
Armiger ante fuit, fidusque ad limina custos.
Tum comitem Ascanio pater addidit. ibat Apollo
Omnia longaevo similis, vocemque, coloremque,
Et crinis albos, et saeva sonoribus arma:
Atque his ardentem dictis adfatur Iülum:
Sit satis, Aeneada, telis inpune Numanum.
Oppetiisse tuis primam hanc tibi magnus Apollo
Concedit laudem, et paribus non invidet armis,
Cetera parce, puer, bello. sic orsus Apollo
Mortalis medio adspectus sermone reliquit,
Et procul in tenuem ex oculis evanuit auram,

Adgnovere deum proceres divinaque téla
Dardanidae; pharetramque fuga sensere sonantem.

Ergo avidum pugnae, dictis ac numine Phoebi
Ascanium prohibent ipsi in certamina rursus
Succedunt, animasque in aperta pericula mittunt.
It clamor totis per propugnacula muris:
Intendunt acris arcus, amentaque torquent.
Sternitur omne solum telis tum scuta, cavaeque
Dant sonitum flictu galeae: pugna aspera surgit;
Quantus ab occasu veniens pluvialibus Haedis

Verberat imber humum: quam multa grandine nimbi In vada praecipitant; quom Juppiter horridus Austris Torquet aquosam hiemem, et coelo cava nubila rumpit. Pandarus et Bitias, Idaeo Alcanore creti,

Quos Jovis eduxit luco silvestris laera

Abietibus juvenes patriis et montibus aequos,
Portam, quae dúcis imperio conmissa, recludunt
Freti armis, ultroque invitant moenibus hostem.
Ipsi intus dextra ac laeva pro turribus adstant
Armati ferro, et cristis capita alta corusci :
Quales aëriae liquentia flumina circum,
Sive Padi ripis, Athesim seu propter amoenum,
Consurgunt geminae quercus, intonsaque coelo
Adtollunt capita, et sublimi vertice nutant.
Inrumpunt, aditus Rutuli ut videre patentis.
Continuo Quercens, et pulcher Aquicolus armis,
Et praeceps animi Tmarus, et Mavortius Haemon,
Agminibus totis aut versi
terga dedere,
Aut ipso portae posuere in limine vitam.

Tum magis increscunt animis discordibus irae,
Et jam conlecti Troës glomerantur eodem,
Et conferre manum, et procurrere longius audent.
Ductori Turno, diversa in parte furenti,

Tt

Turbantique viros, perfertur nuntius, hostem
Fervere caede nova, et portas praebere patentis.
Deserit inceptum, atque inmani concitus ira
Dardaniam quit ad portam, fratresque superbos:
Et primum Antiphaten, is cnim se primus agebat,
Thebana de matre nothum Sarpedonis alti,
Conjecto sternit jaculo. volat Itala cornus
Aëra per tenerum, stomachoque infixa sub altum
Pectus abit reddit specus atri volneris undam
Spumantem, et fixo ferrum in pulmone tepescit.
Tum Meropem atque Erymanta manu, tum sternit Aphidnum:
Tum Bitian ardentem oculis, animisque frementem,
Non jaculo: neque enim jaculo vitam ille dedisset:
Sed magnum stridens contorta falarica venit,
Fulminis acta modo: quam nec duo taurea terga,
Nec duplici squama lorica fidelis et auro

Sustinuit conlabsa ruunt inmania membra.

:

Dat tellus gemitum, et clipeum super intonat ingens.
Qualis in Euboïco Baiarum litore quondam
Saxea pila cadit; magnis quam molibus ante
Constructam ponto jaciunt sic illa ruinam
Prona trahit, penitusque vadis inlisa recumbit.
Miscent se maria, et nigrae adtolluntur arenae.
Tum sonitu Prochyta alta tremit, durumque cubile
Inarime Jovis imperiis inposta Typhoto.

Hic Mars armipotens animum viresque Latinis
Addidit, et stimulos acris sub pectore vertit:
Inmisitque Fugam Teucris, atrumque Timorem.
Undique conveniunt; quoniam data copia pugnae,
Bellatorque animos deus incidit.

Pandarus, ut fuso germanum corpore cernit,
Et quo sit fortuna loco, qui casus agat res,
Portam vi multa converso cardine torquet,