Page images
PDF
EPUB

Infernisque ciet tenebris cui tristia bella,
Iraeque, insidiaeque, et crimina noxia cordi.
Odit et ipse pater Pluton, odere sorores
Tartareae monstrum tot sese vertit in ora,
Tam saevae facies, tot pullulat atra colubris.
Quam Juno his acuit verbis, ac talia fatur:
Hunc mihi da proprium, virgo sata Nocte, laborem,
Hanc operam, ne noster honos, infractave cedat
Fama loco neu connubiis ambire Latinum
Aeneadae possint, Italosve obsidere finis.
Tu potes unanimos armare in proelia fratres,
Atque odiis versare domos tu verbera tectis
Funereasque inferre faces: tibi nomina mille,
Mille nocendi artes. fecundum concute pectus,
Disjice conpositam pacem, sere crimina belli:
Arma velit, poscatque simul, rapiatque juventus.
Exin Gorgoneis Allecto infecta venenis

Principio Latium, et Laurentis tecta tyranni
Celsa petit, tacitumque obsedit limen Amatae :
Quam super adventu Teucrûm Turnique hymenaeis
Femineae ardentem curaeque iraeque coquebant.
Huic dea caeruleis unum de crinibus anguem
Conjicit, inque sinum praecordia ad intima subdit:
Quo furibunda domum monstro permisceat omnem.
Ille, inter vestes et levia pectora labsus,
Volvitur adtactu nullo, fallitque furentem 9.
Vipeream inspirans animam. fit tortile collo,
Aurum ingens coluber, fit longae taenia vittae
Innectitque comas, et membris lubricus errat.
Ac dum prima lues udo sublabsa veneno

Pertentat sensus, atque ossibus inplicat ignem ;
Necdum animus toto percepit pectore flammam;
Mollius, et solito matrum de more, locuta est;

Multa super nata lacrimans Phrygiisque hymenaeis :
Exsulibusne datur ducenda Lavinia Teucris,
O genitor? nec te miseret gnataeque, tuique?
Nec matris miseret, quam primo Aquilone relinquet
Perfidus, alta petens abducta virgine, praedo?
At non sic Phrygius penetrat Lacedaemona pastor;
Ledaeamque Helenam Troiánas vexit ad urbes.
Quid tua sancta fides, quid cura antiqua tuorum,
Et consanguineo totiens data dextera Turno ?
Si gener externa petitur de gente Latinis,

Idque sedet, Faunique premunt te jussa parentis;
Omnem equidem sceptris terram quae libera nostris
Dissidet, externam reor, et sic dicere divos.
Et Turno, si prima domus repetatur origo,
Inachus Acrisiusque patres, mediaeque Mycenae:

His ubi nequidquam dictis experta, Latinum
Contra stare videt, penitusque in viscera labsum
Serpentis furiale malum, totamque pererrat ;
Tum vero infelix, ingentibus excita monstris
İnmenšam sine more furit lymphata per urbem :
Ceu quondam torto volitans stib verbere turbo,
Quem pueri magno in gyro vacua atria circum
Intenti ludo exercent ille actus habená
Curvatis fertur spatiis: sttipet inscia supra
İnpubesque manus, mirata volubile buxum:
Dant animos plagae. non cursu segnior illo
Per medias urbis agitur populosque feroces.
Quin etiam in silvas, simulato ǹumine Batchi;
Majus adorta nefas, majoremque orsa furorem ;
Evolat, et natam frondosis montibus abdit;
Quo thalamum eripiat Teucris, taedasque moretur :
Euoe Bacche, fremens, solum te virgine dignum,
Vociferans: etenim mollis tibi sumere thyrsos.

Te lustrare choro, sacrum tibi pascere crinem.
Fama volat furiisque adcensas pectora matres
Idem omnis simul ardor agit, nova quaerere tecta.
Deseruere domos ventis dant colla comasque.
Ast aliae tremulis ululatibus aethera conplent,
Pampineasque gerunt incinctae pellibus hastas.
Ipsa inter medias flagrantem fervida pinum
Sustinet, ac natae Turnique canit hymenaeos,
Sanguineam torquens aciem; torvomque repente
Clamat: Io matres, audite ubi quaeque, Latinae.
Si qua piis animis manet infelicis Amatae

Gratia, si juris materni cura remordet ;
Solvite crinalis vittas, capite orgia mecum.

Talem inter silvas, inter deserta ferarum,
Reginam Allecto stimulis agit undique Bacchi.
Postquam visa satis primos acuisse furores,
Consiliumque omnemque domum vertisse Latini :
Protenus hinc fuscis tristis dea tollitur alis
Audacis Rutuli ad murós : quam dicitur urbem
Acrisioneis Danaë fundasse colonis,

Praccipiti delata Noto. locus Ardea quondam
Dictus avis et nunc magnum manet Ardea nomen ;
Sed fortuna fuit. tectis hîc Turnus in altis
Jam mediam nigra carpebat nocte quietem.
Allecto torvam faciem et furialia membra
Exuit in voltus sese transformat aniles,
Et frontem obscenam rugis arat; induit albos
Cum vitta crinis: tum ramum innectit olivae:
Fit Calybe, Junonis anus templique sacerdos ;
Et juveni ante oculos his se cum vocibus offert :
Turne, tot incassum fusos patiere labores,
Et tua Dardaniis transcribi sceptra colonis?
Rex tibi conjugium, et quaesitas sanguine dotes

M m

Abnegat externusque in regnum quaeritur heres.
I nunc, ingratis offer te, inrise, periclis:
Tyrrhenas, i, sterne acies: tege pace Latinos.
Haec adeo tibi me, placida quom nocte jaceres,
Ipsa palam fari omnipotens Saturnia jussit.
Quare age, et armari pubem portisque moveri
Laetus in arma para, et Phrygios, qui flumine pulchro
Consedere, duces, pictasque exure carinas.
Coelestum vis magna jubet. rex ipse Latinus,
Ni dare conjugium, et dicto parere fatetur,
Sentiat, et tandem Turnum experiatur in armis.
Hiç juvenis, vatem inridens, sic orsa vicissim
Ore refert Classes invectas Thybridis undam
Non, ut rere, meas effugit nuntius aures.

Ne tantos mihi finge metus nec regia Juno
Inmemor est nostri.

Sed te victa situ verique effeta senectus,
O mater, curis nequidquam exercet, et arma
Regum inter falsa vatem formidine ludit.
Cura tibi, divôm effigies et templa tueri :
Bella viri pacemque gerent. [ quis bella gerenda]
Talibus Allecto dictis exarsit in iras.

At juveni oranti subitus tremor occupat àrtus:
Deriguere oculi: tot Erinnys sibilat hydris,
Tantaque se facies aperit : tum flammea torquens
Lumina cunctantem et quaerentem dicere plura
Repulit, et geminos erexit crinibus anguis,
Verberaque insonuit, rabidoque haec addidit ore:
En ego victa situ, quam veri effeta senectus
Arma inter regum falsa formidine ludit :

Respice ad haec adsum dirarum ab sede sororum ;
Bella manu letumque gero.

Sic effata facem juveni conjecit, et atro

Lumine fumantis fixit sub pectore taedas.

Olli somnum ingens rumpit pavor, ossaque et artus
Perfundit toto proruptus corpore sudor.

Arma amens fremit; arma toro tectisque requirit.
Saevit amor ferri, et scelerata insania belli:
Ira super; magno veluti quom flamma sonore
Virgea suggeritur costis undantis aheni,
Exsultantque aestu latices; furit intus aquaï
Fumidus atque alte spumis exuberat amnis:
Nec jam se capit unda; volat vapor ater ad auras.
Ergo iter ad regem polluta pace Latinum
Indicit primis juvenum, et jubet arma parari,
Tutari Italiam, detrudere finibus hostem :
Se satis ambobus Teucrisque venire Latinisque.
Haec ubi dicta dedit, divosque in vota vocavit ;
Certatim sese Rutuli exhortantur in arma.
Hunc decus egregium formae movet atque juventae ;
Hunc atavi reges; hunc claris dextera factis.

Dum Turnus Rutulos animis audacibus inplet,
Allecto in Teucros Stygiis se concitat alis.
Arte nova, speculata locum, quo litore pulcher
Insidiis cursuque feras agitabat Ïülus,
Hic subitam canibus rabiem Cocytia virgo
Objicit, et noto naris contingit odore,

Ut cervom ardentes agerent: quae prima laborum
Caussa fuit, belloque animos adcendit agrestis.
Cervus erat forma praestanti et cornibus ingens,
Tyrrhidae pueri quem matris ab ubere raptum
Nutribant, Tyrrheusque pater, cui regia parent
Armenta, et late custodia credita campi.
Adsuetum imperiis soror omni Silvia cura
Mollibus intexens ornabat cornua sertis,
Pectebatque ferum, puroque in fonte lavabat.

« PreviousContinue »