Jamque iter emensi, turris ac tecta Latinorum
Ardua cernebant juvenes, muroque subibant.
Ante urbem pueri, et primaevo flore juventus,
Exercentur equis, domitantque in pulvere currus:
Aut acris tendunt arcus, aut lenta lacertis
Spicula contorquent, cursuque ictuque lacessunt.
Quom praevectus equo longaevi regis ad auris
Nuntius ingentis ignota in veste reportat

Advenisse viros. ille intra tecta vocari

Imperat, et solio medius concedit avito,

Tectum augustum, ingens, centum sublime columnis,
Urbe fuit summa, Laurentis regia Pici,
Horrendum silvis et religione parentum.
Hic sceptra adcipere, et primos adtollere fasces
Regibus omen erat: hocc' illis curia templum,
Hae sacris sedes epulis hîc ariete caeso
Perpetuis soliti patres considere mensis.
Quin etiam veterum effigies ex ordine avorum
Antiqua e cedro; Italusque, paterque Sabinus
Vitisator, curvam servans sub imagine falcem,
Saturnusque senex, Janique bifrontis imago,
Vestibulo adstabant: aliique ab origine reges,
Martia qui ob patriam pugnando volnera passi.
Multaque praeterea sacris in postibus arma,
Captivi pendent currus, curvaeque secures,
Et cristae capitum, et portarum ingentia claustra,
Spiculaque, clipeique, ereptaque rostra carinis.
Ipse Quirinali lituo, parvaque sedebat
Succinctus trabea, laevaque ancile gerebat

Picus, equôm domitor: quem capta cupidine conjunx
Aurea percussum virga, versumque venenis,
Fecit avem Circe, sparsitque coloribus alas.

Tali intus templo divom patriaque Latinus

Sede sedens Teucros ad sese in tecta vocavit ;
Atque haec ingressis placido prior edidit ore:
Dicite, Dardanidae, neque enim nescimus et urbem,
Et genus, auditique advertitis aequore cursum,
Quid petitis? quae caussa rates, aut cujus egentes
Litus ad Ausonium tot per vada caerula vexit?
Sive errore viae, seu tempestatibus acti,
(Qualia multa mari nautae patiuntur in alto)
Fluminis intrastis ripás, portuque sedetis;
Ne fugite hospitium, neve ignorate Latinos,
Saturni gentem, haud vinclo nec legibus aequam,
Sponte sua veterisque dei se more tenentem.
Atque equidem memini (fama est obscurior annis)
Auruncos ita ferre senes, his ortus ut agris
Dardanus Idaeas Phrygiae penetrarit ad urbes,
Threïciamque Samum, quae nunc Samothracia fertur.
Hinc illum Corythi Tyrrhena ab sede profectum
Aurea nunc solio stellantis regia coeli

Adcipit; et numerum divorum altaribus addit.
Dixerat. et dicta Ilioneus sic voce secutus:
Rex, genus egregium Fauni, nec fluctibus actos
Atra subegit hiems vestris succedere terris,
Nec sidus regione viae litusve fefellit.

Consilio hanc omnes animisque volentibus urbem
Adferimur, pulsi regnis, quae maxutha quondam
Extremo veniens sol adspiciebat Olympo.

Ab Jove principium generis: Jove Dardana pubes
Gaudet avo. rex ipse Jovis de gente suprema
Troïus Aeneas tua nos ad limina misit.
Quanta per Idaeos saevis effusa Mycenis
Tempestas ierit campos; quibus actus uterque
Europae atque Asiae fatis concurrerit orbis,
Audiit, et si quem tellus extrema refuso

Submovet Oceano, et si quem extenta plagarum
Quatuor in medio dirimit plaga solis iniqui.
Diluvio ex illo tot vastà per aequora vecti

Diis sedem exiguam patriis litusque rogamus
Innocuom, -et cunctis undamque auramque patentem.
Non erimus regno indecores; nec vestra feretur
Fama levis, tantique abolescet gratia facti :
Nec Troiam Ausonios gremio excepisse pigebit.
Fata per Aeneae juro, dextramque potentem,
Sive fide, seu quis bello est expertus et armis ;
Multi nos populi, multae (ne temne, quod ultra
Praeferimus manibus vittas ac verba precantia)
Et petiere sibi et voluere adjungere gentes,
Sed nos fata deûm vestras exquirere terras
Imperiis egere suis. hinc Dardanus ortus
Huc repetit, jussisque ingentibus urget Apollo
Tyrrhenum ad Thybrim, et fontis vada sacra Numici.
Dat tibi praeterea fortunae parva prioris

Munera, reliquias Troia ex ardente receptas.

Hoc pater Anchises auro libabat ad aras:

Hoc Priami gestamen erat, quom jura vocatis
More daret populis; sceptrumque, sacerque tiaras,
Iliadumque labor vestes.

Talibus Ilionei dictis defixa Latinus

Obtutu tenet ora, soloque inmobilis haeret,
Intentos volvens oculos. nec purpura regem
Picta movet, nec sceptra movent Priameïa tantum,
Quantum in connubio natae thalamoque moratur :
Et veteris Fauni volvit sub pectore sortem.
Hunc illum fatis externa ab sede profectum
Portendi generum, paribusque in regna vocari
Auspiciis; huic progeniem virtute futuram
Egregiam, totum quae viribus occupet orbem.

Tandem laetus ait: Dii nostra incepta secundent,
Auguriumque suum. dabitur, Troiane, quod optas.
Munera nec sperno. non vobis, rege Latino,
Divitis uber agri Troiaeve opulentia deerit.
Ipse modo Aeneas, nostri si tanta cupido est,
Si jungi hospitio properat, sociusque vocari,
Adveniat; voltus neve exhorrescat amicos.

Pars mihi pacis erit dextram tetigisse tyrauni.
Vos contra regi mea nunc mandata referte.
Est mihi nata, vira gentis quam jungere nostrae,
Non patrio ex adyto sortes, non plurima coelo
Monstra sinunt generos externis adfore ab oris,
Hoc Latio restare canunt, qui sanguine nostrum
Nomen in astra ferant. hunc illum poscere fata
Et reor, et, si quid veri mens augurat, opto,
Haec effatus, equos numero pater eligit omni,
Stabant ter centum nitidi in praesepibus altis.
Omnibus extemplo Teucris jubet ordine duci
Instratos ostro alipedes pictisque tapetis.
Aurea pectoribus demissa monilia pendent;
Tecti auro, fulvom mandunt sub dentibus aurum.
Absenti Aeneae currum geminosque jugalis,
Semine ab aetherio, spirantis naribus ignem,
Illorum de gente, patri quos dagdala Circe
Supposita de matre nothos furata creavit.
Talibus Aeneadae donis dictisque Latini
Sublimes in equis redeunt, pacemque reportant.
Ecce autem Inachiis sese referebat ab Argis
Saeva Jovis conjunx, aurasque invecta tencbat:
Et laetum Aenean, classemque ex aethere longo
Dardaniam Siculo prospexit ab usque Pachyno,
Moliri jam tecta videt, jam fidere terrae,
Deseruisse rates. stetit acri fixa dolore,

Tum quassans caput, haec effundit pectore dicta :
Heu stirpem invisam, et fatis contraria nostris
Fata Phrygum! num Sigeis occumbere campis,
Num capti potuere capi? num incensa cremavit
Troia viros? medias acies, mediosque per ignis
Invenere viam ; at, credo, mea numina tandem
Fessa jacent, odiis aut exsaturata quievi.
Quin etiam patria excussos infesta per undas
Ausa sequi, et profugis toto me opponere ponto.
Absumtae in Teucros vires coelique marisque.
Quid Syrtes, aut Scylla mihi, quid vasta Charybdis
Profuit? optato conduntur Thybridis alveo,
Securi pelagi atque mei. Mars perdere gentem
Inmanem Lapithûm valuit: concessit in iras
Ipse deûm antiquam genitor Calydona Dianae :
Quod scelus aut Lapithas tantum, aut Calydona merentem?
Ast ego magna Jovis conjunx, nil linquere inausum
Quae potui infelix, quae memet in omnia verti,
Vincor ab Aenea. quod si mea numina non sunt

Magna satis;dubitem haud equidem inplorare quod usquam est.
Flectere si nequeo superos, Acheronta movebo.
Non dabitur regnis, esto, prohibere Latinis,
Atque inmota manet fatis Lavinia conjunx.
At trahere, atque moras tantis licet addere rebus:
At licet amborum populos exscindere regum.
Hac gener atque socer coëant mercede suorum.
Sanguine Troiano et Rutulo dotabere, virgo:
Et Bellona manet te pronuba. nec face tantum
Cisseïs praegnas ignis enixa jugales :
Quin idem Veneri partus suus, et Paris alter,
Funestaeque iterum recidiva in Pergama taedae.

Haec ubi dicta dedit, terras horrenda petivit :
Luctificam Allecto dirarum ab sede dearun