Page images
PDF
EPUB

Jam tandem Italiae fugientis prendimus oras.
Hac Troiana tenus fuerit fortuna secuta.

Vos quoque Pergameae jam fas est parcere genti,
Diique deaeque omnes, quibus obstitit Ilium, et ingens
Glória Dardaniae. tuque, o sanctissima vates,
Praescia venturi, da, non indebita posco
Regna meis fatis, Latio considere Teucròs,
Errantisque deos, agitataque numina Troiae.
Tum Phoebo et Triviae solido de marmore templum
Instituam, festosque dies de nomine Phoebi.
Te quoque magna manent regnis penetralia nostris.
Hic ego namque tuas sortes, arcanaque fata,
Dicta meae genti, ponam, lectosque sacrabo,
Alma, viros. foliis tantum ne carmina manda ;
Ne turbata volent rapidis ludibria ventis.
Ipsa canas oro. finem dedit ore loquendi.

At, Phoebi nondum patiens, inmanis in antro
Bacchatur vates, magnum si pectore possit
Excussisse deum tanto magis ille fatigat
Os rabidum, fera corda domans, fingitque premendo.
Ostia jamque domus patuere ingentia centum
Sponte sua, vatisque ferunt responsa per auras.
O tandem magnis pelagi defuncte periclis:
Sed terrae graviora manent. in regna Lavini
Dardanidae venient; mitte hanc de pectore curam :
Sed non et venisse volent. bella, horrida bella,
Et Thybrim multo spumantem sanguiné cerno.
Non Simoïs tibi, nec Xanthus, nec Dorica castra
Defuerint. alius Latio jam partus Achilles,
Natus et ipse dea. nec Teucris addita Juno
Usquam aberit: quom tu supplex in rebus egenis
Quas gentes Italûm, aut quas non oraveris urbes!
Caussa mali tanti conjunx, iterum hospita Teucris ;

[ocr errors][merged small]

Externique iterum thalami.

Tu ne cede malis: sed contra audentior ito,
Qua tua te fortuna sinet. via prima salutis,
Quod minime reris, Graia pandetur ab urbe.

Talibus ex adyto dictis Cumaea Sibylla
Horrendas canit ambages, antroque remugit,
Obscuris vera involvens. ea frena furenti
Concutit, et stimulos sub pectore vertit Apollo.
Ut primum cessit furor, et rabida ora quierunt ;
Incipit Aeneas heros : Non ulla laborum,
O virgo, nova mi facies inopinave surgit,
Omnia praecepi, atque animo mecum ante peregi.
Unum oro quando hîc inferni janua regis
Dicitur, et tenebrosa palus Acheronte refuso:
Ire ad conspectum cari genitoris et ora

.

Contingat doccas iter, et sacra ostia pandas.
Illum ego per flammas, et mille sequentia tela
Eripui his humeris, medioque ex hoste recepi :
Ille meum comitatus iter, maria omnia mecum,
Atque omnis pelagique minas coelique ferebat
Invalidus, vires ultra sortemque senectae.
Quin, ut te supplex peterem, et tua limina adirem
Idem orans mandata dabat. gnatique patrisque,
Alma, precor, miserere. potes namque omnia: nec te
Nequidquam lucis Hecate praefecit Avernis.
Si potuit manis arcessere conjugis Orpheus,
Threïcia fretus cithara fidibusque canoris :

Si fratrem Pollux alterna morte redemit,

Itque reditque viam totiens. quid Thesea, magnum
Quid memorem Alciden? et mi genus ab Jove summo.
Talibus orabat dictis, arasque tenebat ;

Quom sic orsa loqui vates : Sate sanguine divôm
Tros Anchisiada, facilis descensus Averno est.

Noctes atque

dies patet atri janua Ditis :

Sed revocare gradum, superasque evadere ad auras,
Hocc' opus, hic labor est. pauci, quos aequus amavit
Juppiter, aut ardens evexit ad aethera virtus,

Diis geniti potuere. tenent media omnia silvae,
Cocytosque sinu labens circumvenit atro.

Quod si tantus amor menti, si tanta cupido est
Bis Stygios innare lacus, bis nigra videre
Tartara; et insano juvat indulgere labori;
Adcipe, quae peragenda prius. latet arbore opaca
Aureus et foliis et lento vimine ramus,

Junoni infernae dictus sacer. hunc tegit omnis
Lucus, et obscuris claudunt convallibus umbrae.
Sed non ante datur telluris operta subire,
Auricomos quam qui decerpserit arbore fetus.
Hoc sibi pulchra suum ferri Proserpina munus
Instituit. primo avolso non deficit alter
Aureus; et simili frondescit virga metallo.
Ergo alte vestiga oculis, et rite repertum

Carpe manu. namque ipse volens facilisque sequetur,
Si te fata vocant: aliter, non viribus ullis
Vincere, nec duro poteris convellere ferro.
Praeterea jacet exanimum tibi corpus amici,
(Heu nescis) totamque incestat funere classem;
Dum consulta petis, nostroque in limine pendes.
Sedibus hunc refer ante suis, et conde sepulcro,
Duc nigras pecudes: ea prima piacula sunto,
Sic demum lucos Stygios, regna invia vivis,
Adspicies. dixit, pressoque obmutuit ore.
Aeneas maesta defixus lumina voltu
Ingreditur, linquens antrum; caecosque volutat
Eventus animo secum. cui fidus Achates
It comes, et paribus curis vestigia figit.

Multa inter sese vario sermone serebant:

Quem socium exanimem vates, quod corpus humandum
Diceret. atque illi Misenum in litore sicco,

Ut venere, vident indigna morte peremtum ;
Misenum Aeoliden: quo non praestantior alter
Aere ciere viros, Martemque adcendere cantu.
Hectoris hic magni fuerat comes, Hectora circum
Et lituo pugnas insignis obibat et hasta.
Postquam illum vita victor spoliavit Achilles,
Dardanio Aeneae sese fortissimus heros
Addiderat socium, non inferiora secutus.

Sed tum, forte cava dum personat aequora concha,
Demens, et cantu vocat in certamina divos,
Aemulus exceptum Triton (si credere dignum est)
Inter saxa virum spumosa inmerserat unda.
Ergo omnes magno circum clamore fremebant ;
Praecipue pius Aeneas. tum jussa Sibyllae,
Haud mora,
festinant flentes, aramque sepulcri
Congerere arboribus, coeloque educere certant.
Itur in antiquam silvam, stabula alta ferarum:
Procumbunt piceae: sonat icta securibus ilex:
Fraxineaeque trabes, cuneis et fissile robur
Scinditur advolvunt ingentis montibus ornos.
Necnon Aeneas opera inter talia primus
Hortatur socios, paribusque adcingitur armis.
Atque haec ipse suo tristi cum corde volutat,
Adspectans silvam inmensam, et sic voce precatur :
Si nunc se nobis ille aureus arbore ramus
Ostendat nemore in tanto quando omnia vere
Heu nimium de te vates, Misene, locuta est.
Vix ea fatus erat, geminae quom forte columbae
Ipsa sub ora viri coelo venere volantes,
Et viridi sedere solo. tum maxumus heros

Maternas adgnoscit avis, laetusque precatur :
Este duces, o, si qua via est, cursumque per auras
Dirigite in lucos, ubi pinguem dives opacat
Ramus humum. tuque, o, dubiis ne defice rebus,
Diva parens. sic effatus vestigia pressit;

Observans quae signa ferant, quo tendere pergant.
Pascentes illae tantum prodire volando,

Quantum acie possent oculi servare sequentum,
Inde, ubi venere ad fauces graveolentis Averni,
Tollunt se celeres; liquidumque per aëra labsae
Sedibus optatis geminae super arbore sidunt;
Discolor unde auri per ramos aura refulsit.
Quale solet silvis brumali frigore viscum
Fronde virere nova, quod non sua seminat arbos,
Et croceo fetu teretis circumdare truncos:
Talis erat specics auri frondentis opaca
Ilice; sic leni crepitabat bractea vento,
Conripit Aeneas extemplo, avidusque refringit
Cunctantem, et vatis portat sub tecta Sibyllae,
Nec minus interea Misenum in litore Teucri
Flebant, et cineri ingrato suprema ferebant.
Principio pinguem taedis et robore secto
Ingentem struxere pyram: cui frondibus atris
Intexunt latera, et feralis ante cupressos
Constituunt, decorantque super fulgentibus armis,
Pars calidos latices et ahena undantia flammis
Expediunt, corpusque lavant frigentis et unguunt.
Fit gemitus. tum membra toro defleta reponunt,
Purpureasque super vestes, velamina nota,
Conjiciunt. pars ingenti subiere feretro,

Triste ministerium, et subjectam more parentum
Aversi tenuere facem. congesta cremantur
Turea dona, dapes, fuso crateres olivo,

« PreviousContinue »