LIBER TERTIU S,

POSTQUAM res Asiac, Priamique evertere gentem
Inmeritam visum superis, ceciditque superbum
Ilium, et omnis humo fumat Neptunia Troia;
Diversa exsilia, et desertas quacrere terras
Auguriis agimur divôm, classemque sub ipsa
Antandro et Phrygiae molimur montibus Idae ;
Incerti quo fata ferant, ubi sistere detur ;
Contrahimusque viros, vix prima inceperat acstas;
Et pater Anchises dare fatis vela jubebat :
Litora quom patriae lacrimans portusque relinquo,
Et campos ubi Troia fuit. feror exsul in altum
Cum sociis, natoque, Penatibus, et magnis diis.

Terra procul vastis colitur Mavortia campis,
Thraces arant, acri quondam regnata Lycurgo;
Hospitium antiquom Troiae, sociique Penates,
Dum fortuna fuit. feror huc, et litore curvo
Moenia prima loco, fatis ingressus iniquis:
Aeneadasque meo nomen de nomine fingo,

Sacra Dionaeae matri, divisque ferebam Auspicibus coeptorum operum: superoque nitentem Coelicolûm regi mactabam in litore taurum. Forte fuit juxta tumulus, quo cornea summo Virgulta, et densis hastilibus horrida myrtus. Adcessi, viridemque ab humo convellere silvam Conatus, ramis tegerem ut fiondentibus aras: Horrendum, et dictu video mirabile monstrum, Nam, quae prima solo ruptis radicibus arboş

Vellitur, huic atro liquuntur sanguine guttae,
Et terram tabo maculant. mihi frigidus horror
Membra quatit, gelidusque coit farmidine sanguis.
Rursus et alterius lentum convellere vimen
Insequor, et caussas penitus tentare latentis;
Ater et alterius sequitur de cortice sanguis.
Multa movens animo Nymphas venerabar agrestis,
Gradivomque patrem, Geticis qui praesidet arvis,
Rite secundarent visus, omenque levarent,
Tertia sed postquam majore hastilia nisu

Adgredior, genibusque adversae obluctor arenac ;
(Eloquar, an sileam ?) gemitus lacrimabilis imo
Auditur tumulo, et vox redditą fertur ad auris
Quid miserum, Aenea, laceras ? jam parçe sepulto:
Parce pias scelerare manus. non me tibi Troia
Externum tulit: aut cruor hic de stipite manat.
Heu fuge crudeles terras, fuge litus avarum.
Nam Polydorus ego. hic confixum ferrea texit
Telorum seges, et jaculis increvit acutis.

Tum vero ancipiti mentem formidine pressus
Obstupui, steteruntque comae, et vox faucibus haesit.
Hunc Polydorum auri quondam cum pondere magno
Infelix Priamus furtim mandarat alendum

Threïcio regi; quom jam diffideret armis
Dardaniae, cingique urbem obsidione videret.
Ille, ut opes fractae Teucrûm, et Fortuna recessit,
Res Agamemnonias victriciaque arma secutus,
Fas omne abrumpit: Polydorum obtruncat, et auro
Vi potitur. quid non mortalia pectora cogis,
Auri sacra fames? postquam pavor ossa reliquit,
Delectos populi ad proceres, primumque parentem
Monstra deûm refero, et, quae sit sententia, posco.
Omnibus idem animus scelerata excedere terra;

Linqui pollutum hospitium, et dare classibus Austros. Ergo instauramus Polydoro funus, et ingens

Adgeritur tumulo tellus

stant Manibus arae,

Caeruleis maestae vittis atraque cupresso;

Et circum Iliades crinem de more solutae.
Inferimus tepido spumantia cymbia lacte,
Sanguinis et sacri pateras

animamque sepulcro

Condimus, et magna supremum voce ciemus.

Inde, ubi prima fides pelago, placataque venti Dant maria, et lene crepitans vocat Auster in altum, Deducunt socii naves, et litora conplent.

Provehimur portu

terraeque urbesque recedunt.
Sacra mari colitur medio gratissima tellus
Nereïdum matri, et Neptuno Aegaeo:
Quam pius Arcitenens, oras et litora circum
Errantem, Gyaro celsa Myconoque revinxit,
Inmotamque coli dedit, et contemnere ventos.
Huc feror haec fessos tuto placidissima portu
Adcipit. egressi veneramur Apollinis urbem.
Rex Anius, rex idem hominum Phoebique sacerdos,
Vittis et sacra redimitus tempora lauro,

Occurrit veterem Anchisen adgnoscit amicum.
Jungimus hospitio dextras, et tecta subimus.

Templa dei saxo venerabar structa vetusto :

Da propriam, Thymbraee, domum da moenia fessis,
Et
genus, et mansuram urbem. serva altera Troiae
Pergama, reliquias Danaûm atque inmitis Achilli.

Quem sequimur ? quove ire jubes? ubi ponere sedes?
Da, pater, augurium; atque animis inlabere nostris.

Vix ea fatus eram : tremere omnia visa repente,
Liminaque, laurusque dei; totusque moveri
Mons circum, et mugire adytis cortina reclusis.
Submissi petimus terram, et vox fertur ad auris:

"Dardanidae duri, quae vos a stirpe parentum ,, Prima tulit tellus, eadem vos ubere laeto Adcipiet reduces. antiquam exquirite matrem, Hic domus Aeneae cunctis dominabitur oris, ,, Et nati natorum, et qui nascentur ab illis.",

Haec Phoebus: mixtoque ingens exorta tumultu
Laetitia et cuncti, quae sint ea moenia, quaerunt;
Quo Phoebus vocet errantis, jubeatque reverti.
Tum genitor, veterum volvens monumenta virorum,
Audite, o proceres, ait, et spes discite vestras,
Creta Jovis magni medio jacet insula ponto;
Mons Idaeus ubi, et gentis cunabula nostrae,
Centum urbes habitant magnas, uberrima regna:
Maxumus unde pater, si rite audita recordor,
Teucrus Rhoeteas primum est advectus ad oras,
Optavitque locum regno. nondum Ilium, et arces
Pergameae steterant : habitabant vallibus imis.
Hinc Mater cultrix Cybeli, Corybantiaque aera,
Idaeumque nemus: hinc fida silentia sacris,
Et juncti currum dominae subiere leones.

Ergo agite, et, divôm ducunt qua jussa, sequamur :
Placemus ventos, et Gnosia regna petamus.
Nec longo distant cursu: modo Juppiter adsit,
Tertia lux classem Cretaeis sistet in oris,

Sic fatus, meritos aris mactavit honores,
Taurum Neptuno, taurum tibi, pulcher Apollo;
Nigram Hiemi pecudem, Zephyris felicibus albam,
Fama volat, pulsum regnis cessisse paternis
Idomenea ducem, desertaque litora Cretae:
Hoste vacare domos, sedesque adstare relictas.
Linquimus Ortygiae portus, pelagoque volamus,
Bacchatamque jugis Naxon, viridemque Donysam,
Olearon, niveamque Paron, sparsasque per aequor

Cycladas, et crebris legimus freta concita terris.
Nauticus exoritur vario certamine clamor.
Hortantur socii, Cretam proavosque petamus.
Prosequitur surgens a puppi ventus euntis,
Et tandem antiquis Curetum adlabimur oris.
Ergo avidus muros optatae molior urbis,
Pergameamque voco, et laetam cognomine gentem
Hortor amare focos, arcemque adtollere tectis.
Jamque fere sicco subductae litore puppes,
Connubiis arvisque novis operata juventus;

Jura domosque dabam: subito quom tabida membris,
Conrupto coeli tractu, miserandaque venit
Arboribusque satisque lues, et letifer annus.
Linquebant dulcis animas, aut aegra trahebant
Corpora. tum steriles exurere Sirius agros.
Arebant herbae, et victum seges aegra negabat.
Rursus ad oraclum Ortygiae Phoebumque remenso
Hortatur pater ire mari, veniamque precari:
Quam fessis finem rebus ferat: unde laborum
Tentare auxilium jubeat: quo vertere cursus.

Nox erat, et terris animalia somnus habebat.
Effigies sacrae divôm, Phrygiique Penates,
Quos mecum a Troia, mediisque ex ignibus urbis
Extuleram, visi ante oculos adstare jacentis
In somnis, multo manifesti lumine, qua se
Plena per insertas fundebat luna fenestras.
Tum sic adfari, et curas his demere dictis:

Quod tibi delato Ortygiam dicturus Apollo est,
Hic canit; et tua nos en ultro ad limina mittit.
Nos te, Dardania incensa, tuaque arma secuti ;
Nos tumidum sub te permensi classibus aequor:
lidem venituros tollemus in astra nepotes,
Imperiumque urbi dabimus. tu moenia magnis