Regnatorem Asiae. jacet ingens litore truncus, Avolsumque humeris caput, et sine nomine corpus. At me tum primum saevus circumstetit horror: Obstupui subiit cari genitoris imago, Ut regem aequaevom crudeli volnere vidi Vitam exhalantem. subiit deserta Creusa, Et direpta domus, et parvi casus Iuli. Respicio, et quae sit me circum copia lustro, Deseruere omnes defessi, et corpora saltu Ad terram misere, aut ignibus aegra dedere,
Jamque adeo super unus eram : quom limina Vestae Servantem, et tacitam secreta in sede latentem Tyndarida adspicio: dant clara incendia lucem Erranti, passimque oculos per cuncta ferenti. Illa sibi infestos eversa ob Pergama Teucros, Et poenas Danaum et deserti conjugis iras Praemetuens, Troiae et patriae communis Erinnys, Abdiderat sese, atque aris invisa sedebat.
Exarsere ignes animo: subit ira cadentem Ulcisci patriam, et sceleratas sumere poenas. Scilicet haec Spartam incolumis patriasque Mycenas Adspiciet, partoque ibit regina triumpho 2 Conjugiumque, domumque, patres, natosque videlit, Iliadum turba et Phrygiis comitata ministris ? Occiderit ferro Priamus ? Troia arserit igni ? Dardanium toties sudarit sanguine litus ?
Non ita. namque etsi nullum memorabile nomen Feminca in poena est, nec habet victoria laudem; Exstinxisse nefas tamen, et sumsisse merentis Laudabor poenas animumque explesse juvabit Ultricis flammae, et cineres satiasse meorum, Talia jactabam, et furiata mente ferebar,
Quom mihi se, non ante oculis tam clara, videndam
Obtulit, et pura per noctem in luce refulșit Alma parens, confessa deam; qualisque videri Coelicolis, et quanta solet : dextraque prehensum Continuit, roseoque haec insuper addidit ore:
Nate, quis indomitas tantus dolor excitat iras? Quid furis? aut quonam nostri tibi cura recessit? Non prius adspicies, ubi fessum aetate parentem Liqueris Anchisen? superet conjunxne Creusa; Ascaniusque puer? quos omnes undique Graiae Circum errant acies et, ni mea cura resistat, Jam flammae tulerint, inimicus et hauserit ensis: Non tibi Tyndaridis facies irivisa Lacaenae, Culpatusve Paris; divôm inclementia, divôm Has evertit opes, sternitque a culmine Troiam. Adspice namque omnem, quae nunc obducta tuenti Mortalis hebetat visus tibi, et humida circum Caligat, nubem eripiam ; tu ne qua parentis Jussa time, neu praeceptis parere recusa Hic, ubi disjectas moles, avolsaque saxis Saxa vides, mixtoque undantem pulvere fumum, Neptunus muros, magnoque emota tridenti Fundamenta quatit; totamque ab sedibus urbem Eruit. hic Juno Scaeas saevissima portas
Prima tenet, sociumque furens a navibus agmen Ferro adcincta vocat.
Jam summas arces Tritonia, respice, Pallas Insedit, nimbò effulgens et Gorgone saeva. Ipse pater Danais animos viresque secundas Sufficit ipse deos in Dardana suscitat arma. Eripe, nate, fugam; finemque inpone labori: Nusquam abero, et tutum patrio te limine sistam. Dixerat et spissis noctis se condidit umbris. Adparent dirae facies, inimicaque Troiae
Tum vero omne mihi visum considere in ignis Ilium, et ex imo verti Neptunia Troia. Ac veluti summis antiquam in montibus ornum, Quom ferro adcisam crebrisque bipennibus instant Eruere agricolae certatim; illa usque minatur, Et tremefacta comam concusso vertice nutat; Volneribus donec paullatim evicta, supremum Congemuit, traxitque jugis avolsa ruinam. Descendo, ac ducente deo flammam inter et hostis Expedior. dant tela locum, flammaeque recedunt.
Atque ubi jam patriae perventum ad limina sedis, Antiquasque domos; genitor, quem tollere in altos. Optabam primum montis, primumque petebam, Abnegat excisa vitam producere Troia, Exsiliumque pati. vos o, quibus integer aevi Sanguis, ait, solidaeque suo stant robore vires Vos agitate fugam.
Me si coelicolae voluissent ducere vitam, Has mihi servassent sedes. satis una superque Vidimus excidia, et captae superavimus urbi. Sic o, sic positum adfati discedite corpus. Ipse manu mortem inveniam. miserebitur hostis, Exuviasque petet, facilis jactura sepulcri,
Jam pridem invisus divis, et inutilis annos,
Demoror ex quo me divêm pater atque hominum rex Fulminis adflavit ventis, et contigit igni.
Talia perstabat memorans, fixusque manebat, Nos contra effusi lacrimis, conjunxque Creusa, Ascaniusque, omnisque domus, ne vertere secum Cuncta pater, fatoque urgenti incumbere vellet. Abnegat, inceptoque et sedibus haeret in iisdem. Rursus in arma feror, mortemque miserrimus opta
Nam quod consilium aut quae jam fortuna dabatur? Mene efferre pedem, genitor, te posse relicto Sperasti? tantumque nefas patrio excidit ore? Si nihil ex tanta superis placet urbe relinqui; Et sedet hocc' animo, perituraeque addere Troiae Teque tuosque juvat: patet isti janua leto, Jamque aderit multo Priami de sanguine Pyrrhus, Gnatum ante ora patris, patrem qui obtruncet ad aras. Hocc' erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus, utque Ascanium, patremque meum, juxtaque Creüsam, Alterum in alterius maçtatos sanguine cernam? Arma, viri, ferte arma; vocat lux ultima victos. Reddite me Danais; sinite instaurata revisam Proelia, numquam omnes hodie moriemur inulti.
Hinc ferro adcingor rursus, clipeoque sinistram Insertabam aptans, meque extra tecta ferebam. Ecce autem conplexa pedes in limine conjunx Haerebat, parvomque patri tendebat Iulum ; Si periturus abis, et nos rape in omnia tecum: Sin aliquam expertus sumtis spem ponis in armis, Hanc primum tutare domum. cui parvus Iulus, Cui pater, et conjunx quondam tua dicta relinquor? Talia vociferans gemitu tectum omne replebat: Quom subitum, dictuque oritur mirabile monstrum, Namque manus inter, maestorumque ora parentum, Ecce levis summo de vertice visus Iuli
Fundere lumen apex, tactuque innoxia mollis Lambere flamma comas, et circum tempora pasci, Nos pavidi trepidare metu, crinemque flagrantem Excutere, et sanctos restinguere fontibus ignes, At pater Anchises oculos ad sidera laetus Extulit, et coelo palmas cum voce tetendit:
Juppiter omnipotens, precibus si flecteris ullis, Adspice nos; hoc tantum et, si pietate meremur, Da deinde auxilium, pater; atque haec omina firma. Vix ea fatus erat senior subitoque fragore Intonuit laevom, et de coelo labsa per umbras Stella facem ducens multa cum luce cucurrit.
Illam, summa super labentem culmina tecti, Cernimus Idaea claram se condere silva, Signantemque vias: tum longo limite sulcus Dat lucem, et late circum loca sulfure fumant.
Hîc vero victus genitor se tollit ad auras,
Adfaturque deos, et sanctum sidus adorat:
Jam jam nulla mora est: sequor, et, qua ducitis, adsum. Dii patrii, servate domum, servate nepotem:
Vestrum hocc' augurium, vestroque in numine Troia est. Cedo equidem, nec, nate, tibi comes ire recuso. Dixerat ille et jam per moenia clarior ignis Auditur, propiusque aestus incendia volvunt. Ergo age, care pater, cervici inponere nostrae : Ipse subibo humeris, nec me labor iste gravabit: Quo res cumque cadent, unum et commune periclum, Una salus ambobus erit. mihi parvus Iulus
Sit comes, et longe servet vestigia conjunx. Vos famuli, quae dicam, animis advertite vestris : Est urbe egressis tumulus templumque vetustum Desertae Cereris, juxtaque antiqua cupressus, Religione patrum multos servata per annos. Hanc ex diverso sedem veniemus in unam.
Tu, genitor, cape sacra manu, patriosque Penatis. Me, bello e tanto digressum et caede recenti, Adtrectare nefas; donec me flumine vivo Abluero.
Haec fatus, latos humeros, subjectaque colla,
« PreviousContinue » |