Regnatorem Asiae. jacet ingens litore truncus,
Avolsumque humeris caput, et sine nomine corpus.
At me tum primum saevus circumstetit horror:
Obstupui subiit cari genitoris imago,
Ut regem aequaevom crudeli volnere vidi
Vitam exhalantem. subiit deserta Creusa,
Et direpta domus, et parvi casus Iuli.
Respicio, et quae sit me circum copia lustro,
Deseruere omnes defessi, et corpora saltu
Ad terram misere, aut ignibus aegra dedere,

Jamque adeo super unus eram : quom limina Vestae
Servantem, et tacitam secreta in sede latentem
Tyndarida adspicio: dant clara incendia lucem
Erranti, passimque oculos per cuncta ferenti.
Illa sibi infestos eversa ob Pergama Teucros,
Et poenas Danaum et deserti conjugis iras
Praemetuens, Troiae et patriae communis Erinnys,
Abdiderat sese, atque aris invisa sedebat.

Exarsere ignes animo: subit ira cadentem
Ulcisci patriam, et sceleratas sumere poenas.
Scilicet haec Spartam incolumis patriasque Mycenas
Adspiciet, partoque ibit regina triumpho 2
Conjugiumque, domumque, patres, natosque videlit,
Iliadum turba et Phrygiis comitata ministris ?
Occiderit ferro Priamus ? Troia arserit igni ?
Dardanium toties sudarit sanguine litus ?

Non ita. namque etsi nullum memorabile nomen
Feminca in poena est, nec habet victoria laudem;
Exstinxisse nefas tamen, et sumsisse merentis
Laudabor poenas animumque explesse juvabit
Ultricis flammae, et cineres satiasse meorum,
Talia jactabam, et furiata mente ferebar,

Quom mihi se, non ante oculis tam clara, videndam

1

Obtulit, et pura per noctem in luce refulșit
Alma parens, confessa deam; qualisque videri
Coelicolis, et quanta solet : dextraque prehensum
Continuit, roseoque haec insuper addidit ore:

Nate, quis indomitas tantus dolor excitat iras?
Quid furis? aut quonam nostri tibi cura recessit?
Non prius adspicies, ubi fessum aetate parentem
Liqueris Anchisen? superet conjunxne Creusa;
Ascaniusque puer? quos omnes undique Graiae
Circum errant acies et, ni mea cura resistat,
Jam flammae tulerint, inimicus et hauserit ensis:
Non tibi Tyndaridis facies irivisa Lacaenae,
Culpatusve Paris; divôm inclementia, divôm
Has evertit opes, sternitque a culmine Troiam.
Adspice namque omnem, quae nunc obducta tuenti
Mortalis hebetat visus tibi, et humida circum
Caligat, nubem eripiam ; tu ne qua parentis
Jussa time, neu praeceptis parere recusa
Hic, ubi disjectas moles, avolsaque saxis
Saxa vides, mixtoque undantem pulvere fumum,
Neptunus muros, magnoque emota tridenti
Fundamenta quatit; totamque ab sedibus urbem
Eruit. hic Juno Scaeas saevissima portas

Prima tenet, sociumque furens a navibus agmen
Ferro adcincta vocat.

Jam summas arces Tritonia, respice, Pallas
Insedit, nimbò effulgens et Gorgone saeva.
Ipse pater Danais animos viresque secundas
Sufficit ipse deos in Dardana suscitat arma.
Eripe, nate, fugam; finemque inpone labori:
Nusquam abero, et tutum patrio te limine sistam.
Dixerat et spissis noctis se condidit umbris.
Adparent dirae facies, inimicaque Troiae

Numina magna deûm.

Tum vero omne mihi visum considere in ignis
Ilium, et ex imo verti Neptunia Troia.
Ac veluti summis antiquam in montibus ornum,
Quom ferro adcisam crebrisque bipennibus instant
Eruere agricolae certatim; illa usque minatur,
Et tremefacta comam concusso vertice nutat;
Volneribus donec paullatim evicta, supremum
Congemuit, traxitque jugis avolsa ruinam.
Descendo, ac ducente deo flammam inter et hostis
Expedior. dant tela locum, flammaeque recedunt.

Atque ubi jam patriae perventum ad limina sedis,
Antiquasque domos; genitor, quem tollere in altos.
Optabam primum montis, primumque petebam,
Abnegat excisa vitam producere Troia,
Exsiliumque pati. vos o, quibus integer aevi
Sanguis, ait, solidaeque suo stant robore vires
Vos agitate fugam.

Me si coelicolae voluissent ducere vitam,
Has mihi servassent sedes. satis una superque
Vidimus excidia, et captae superavimus urbi.
Sic o, sic positum adfati discedite corpus.
Ipse manu mortem inveniam. miserebitur hostis,
Exuviasque petet, facilis jactura sepulcri,

Jam pridem invisus divis, et inutilis annos,

Demoror ex quo me divêm pater atque hominum rex Fulminis adflavit ventis, et contigit igni.

Talia perstabat memorans, fixusque manebat, Nos contra effusi lacrimis, conjunxque Creusa, Ascaniusque, omnisque domus, ne vertere secum Cuncta pater, fatoque urgenti incumbere vellet. Abnegat, inceptoque et sedibus haeret in iisdem. Rursus in arma feror, mortemque miserrimus opta

Nam quod consilium aut quae jam fortuna dabatur?
Mene efferre pedem, genitor, te posse relicto
Sperasti? tantumque nefas patrio excidit ore?
Si nihil ex tanta superis placet urbe relinqui;
Et sedet hocc' animo, perituraeque addere Troiae
Teque tuosque juvat: patet isti janua leto,
Jamque aderit multo Priami de sanguine Pyrrhus,
Gnatum ante ora patris, patrem qui obtruncet ad aras.
Hocc' erat, alma parens, quod me per tela, per ignis
Eripis, ut mediis hostem in penetralibus, utque
Ascanium, patremque meum, juxtaque Creüsam,
Alterum in alterius maçtatos sanguine cernam?
Arma, viri, ferte arma; vocat lux ultima victos.
Reddite me Danais; sinite instaurata revisam
Proelia, numquam omnes hodie moriemur inulti.

Hinc ferro adcingor rursus, clipeoque sinistram
Insertabam aptans, meque extra tecta ferebam.
Ecce autem conplexa pedes in limine conjunx
Haerebat, parvomque patri tendebat Iulum ;
Si periturus abis, et nos rape in omnia tecum:
Sin aliquam expertus sumtis spem ponis in armis,
Hanc primum tutare domum. cui parvus Iulus,
Cui pater, et conjunx quondam tua dicta relinquor?
Talia vociferans gemitu tectum omne replebat:
Quom subitum, dictuque oritur mirabile monstrum,
Namque manus inter, maestorumque ora parentum,
Ecce levis summo de vertice visus Iuli

Fundere lumen apex, tactuque innoxia mollis
Lambere flamma comas, et circum tempora pasci,
Nos pavidi trepidare metu, crinemque flagrantem
Excutere, et sanctos restinguere fontibus ignes,
At pater Anchises oculos ad sidera laetus
Extulit, et coelo palmas cum voce tetendit:

Juppiter omnipotens, precibus si flecteris ullis,
Adspice nos; hoc tantum et, si pietate meremur,
Da deinde auxilium, pater; atque haec omina firma.
Vix ea fatus erat senior subitoque fragore
Intonuit laevom, et de coelo labsa per umbras
Stella facem ducens multa cum luce cucurrit.

Illam, summa super labentem culmina tecti,
Cernimus Idaea claram se condere silva,
Signantemque vias: tum longo limite sulcus
Dat lucem, et late circum loca sulfure fumant.

Hîc vero victus genitor se tollit ad auras,

Adfaturque deos, et sanctum sidus adorat:

Jam jam nulla mora est: sequor, et, qua ducitis, adsum.
Dii patrii, servate domum, servate nepotem:

Vestrum hocc' augurium, vestroque in numine Troia est.
Cedo equidem, nec, nate, tibi comes ire recuso.
Dixerat ille et jam per moenia clarior ignis
Auditur, propiusque aestus incendia volvunt.
Ergo age, care pater, cervici inponere nostrae :
Ipse subibo humeris, nec me labor iste gravabit:
Quo res cumque cadent, unum et commune periclum,
Una salus ambobus erit. mihi parvus Iulus

Sit comes, et longe servet vestigia conjunx.
Vos famuli, quae dicam, animis advertite vestris :
Est urbe egressis tumulus templumque vetustum
Desertae Cereris, juxtaque antiqua cupressus,
Religione patrum multos servata per annos.
Hanc ex diverso sedem veniemus in unam.

Tu, genitor, cape sacra manu, patriosque Penatis.
Me, bello e tanto digressum et caede recenti,
Adtrectare nefas; donec me flumine vivo
Abluero.

Haec fatus, latos humeros, subjectaque colla,