Germanae factumque diu celavit, et aegram,
Multa malus simulans, vàna spe lusit amantem.
Ipsa sed in somnis inhumati venit imago
Conjugis; ora modis adtollens pallida miris,
Crudelis aras, trajectaque pectora ferro
Nudavit; caecumque domus scelus omne retexit.
Tum celerare fugam, patriamque excedere suadet,
Auxiliumque viae veteres tellure recludit
Thesauros, ignotum argenti pondus et auri.
His conmota fugam Dido sociosque parabat.
Conveniunt, quibus aut odium crudele tyranni,
Aut metus acer erat: naves, quae forte paratae,
Conripiunt, onerantque auro. portantur avari
Pygmalionis opes pelago. dux femina facti,
Devenere locos, ubi nunc ingentia cernes
Moenia, surgentemque novae Carthaginis arcem :
Mercatique solum, facti de nomine Byrsam,
Taurino quantum possent circumdare tergo.
Sed vos qui tandem, quibus aut venistis ab oris,
Quove tenetis iter? quaerenti talibus ille
Suspirans, imoque trahens a pectore vacem :

O dea, si prima repetens ab origine pergam,
Et vacet annalis nostrorum audire laborum ;
Ante diem clauso conponet vesper Olympo.
Nos Troia antiqua, si vestras forte per auris
Troiae nomen iit, diversa per aequora vectos
Forte sua Libycis tempestas adpulit oris.

Sum pius Aeneas, raptos qui ex hoste Penatis Classe veho mecum fama super aethera notus. Italiam quaero patriam, genus ab Jove summo. Bis denis Phrygium conscendi navibus aequor, Matre dea monstrante viam, data fata secutus ; Vix septem convalsae undis Euroque supersunt.

Ipse ignotus, egens, Libyae deserta peragro,
Europa atque Asia pulsus. nec plura querentem
Passa Venus medio sic interfata dolore est :

Quisquis es, haud, credo, invisus coelestibus auras
Vitalis carpis, Tyriam qui adveneris urbem,
Perge modo, atque hinc te reginae ad limina perfer,
Namque tibi reduces socios classemque relatam
Nuntio, et in tutum versis Aquilonibus actam:
Ni frustra augurium vani docuere parentes.
Adspice bis senos, laetantis agmine, Cycnos,
Aetheria quos labsa plaga Jovis ales aperto
Turbabat coelo nunc terras ordine longo
Aut capere, aut captas jam despectare videntur,
Ut reduces illi ludunt stridentibus alis,
Et coetu cinxere polum, cantusque dedere;
Haud aliter puppesque tuae, pubesque tuorum
Aut portum tenet, aut pleno subit ostia velo.
Perge modo, et qua te ducit via, dirige gressum,
Dixit, et avertens rosea cervice refulsit,
Ambrosiaeque comae divinum vertice odorem
Spiravere pedes vestis defluxit ad imos,
Et vera incessu patuit dea. ille, ubi matrem
Adgnovit, tali fugientem est voce secutus :
Quid natum totiens, crudelis tu quoque, falsis
Ludis imaginibus ? cur dextrae jungere dextram
Non datur, ac veras audire et reddere voces ?
Talibus incusat, gressumque ad moenia tendit,
At Venus, abscuro gradientis aëre sepsit;
Et multo nebulae circum dea fudit amictu:
Cernere ne quis eos, neu quis contingere posset,
Molirive moram, aut veniendi poscere caussas.
Ipsa Paphum sublimis abit, sedesque revisit

Laeta suas: ubi templum illi, centumque Sabaeo

Ture calent arae, sertisque recentibus halant.
Conripuere viam interea, qua semita monstrat.
Jamque adscendebant collem, qui plurimus urbi
Inminet, adversasque adspectat desuper arces.
Miratur molem Aeneas, magalia quondam :
Miratur portas, strepitumque, et strata viarum.
Instant ardentes Tyrii: pars ducere muros,
Molirique arcem, et manibus subvolvere saxa:
Pars optare locum tecto, et concludere sulco.
Jura, magistratusque legunt, sanctumque senatum.
Hic portus alii effodiunt : hîc alta theatri
Fundamenta locant alii; inmanisque columnas
Rupibus excidunt, scenis decora alta futuris.
Qualis apes aestate nova per florea rura
Exercet sub sole labor; quom gentis adultos
Educunt fetus, aut quom liquentia mella
Stipant, et dulci distendunt nectare cellas:
Aut onera adcipiunt venientum, aut agmine facto
Ignavum, fucos, pecus a praesepibus arcent :
Fervet opus, redolentque thymo fragrantia mella.
O fortunati, quorum jam moenia surgunt!
Aeneas ait, et fastigia suspicit urbis.

Infert se septus nebula (mirabile dictu)

Per medios, miscetque viris; neque cernitur ulli. Lucus in urbe fuit media, laetissimus umbrae, Quo primum jactati undis et turbine Poeni Effodere loco signum, quod regia Juno Monstrarat, caput acris equi; sic nam fore bello Egregiam, et facilem victu per saecula gentem." Hic templum Junoni ingens Sidonia Dido Condebat, donis opulentum et numine divae : Aerea cui gradibus surgebant limina, nexaeque Aere trabes: foribus cardo stridebat aënis.

Hoc primum in luco nova res oblata timorem
Leniit hîc primum Aeneas sperare salutem

:

Ausus, et adflictis melius confidere rebus.

Namque, sub ingenti lustrat dum singula templo
Reginam opperiens, dum quae fortuna sit urbi,
Artificumque manus inter se operumque laborem
Miratur, videt Iliacas ex ordine pugnas,

Bellaque jam fama totum volgata per orbem,
Atridas, Priamumque, et saevom ambobus Achillem.
Constitit; et lacrimans, Quis jam locus, inquit, Achate,
Quae regio in terris nostri non plena laboris ?
En Priamus. sunt hîc etiam sua praemia laudi :
Sunt lacrimae rerum : et mentem mortalia tangunt.
Solve metus feret haec aliquam tibi fama salutem.
Sic ait, atque animum pictura pascit inani
Multa gemens, largoque humectat flumine voltum.
Namque videbat, uti bellantes Pergama circum
Hac fugerent Graii, premeret Troiana juventus :
Hac Phryges; instaret curru cristatus Achilles.
Nec procul hinc Rhesi niveis tentoria velis
Adgnoscit lacrimans; primo quae prodita somno
Tydides multa vastabat caede cruentus:
Ardentisque avertit equos in castra, prius quam
Pabula gustassent Troiae Xanthumque bibissent.
Parte alia fugiens amissis Troïlus armis,
Infelix puer, atque inpar congressus Achilli,
Fertur equis, curruque haeret resupinus inani,

Lora tenens tamen huic cervixque comaeque trahuntur
Per terram, et versa pulvis inscribitur hasta.

Interea ad templum non aequae Palladis ibant
Crinibus Iliades passis, peplumque ferebant
Suppliciter tristes, et tunsae pectora palmis.
Diva solo fixos oculos aversa tenebat.

Ter circum Iliacos raptaverat Hectora muros,
Exanimumque auro corpus vendebat Achilles.
Tum vero ingentem gemitum dat pectore ab imo:
Ut spolia, ut currus, utque ipsum corpus amici,
Tendentemque manus Priamum conspexit inermes.
Se quoque principibus permixtum adgnovit Achivis,
Eoasque acies, et nigri Memnonis arma.
Ducit Amazonidum lunatis agmina peltis
Penthesilea furens, mediisque in millibus ardet,
Aurea subnectens exsertae cingula mammae,
Bellatrix, audetque viris concurrere virgo.

Haec dum Dardanio Aeneae miranda videntur,
Dum stupet, obtutuque haeret defixus in uno;
Regina ad templum, forma pulcherrima, Dido
Incessit, magna juvenum stipante caterva.
Qualis in Eurotae ripis, aut per juga Cynthi
Exercet Diana choros, quam mille secutae

Hinc atque hinc glomerantur Oreades; illa pharetram
Fert humero, gradiensque deas supereminet omnis:
Latonae tacitum pertentant gaudia pectus.

Talis erat Dido: talem se laeta ferebat

Per medios, instans operi regnisque futuris.
Tum foribus divae, media testudine templi,
Septa armis, solioque alte subnixa resedit.
Jura dabat legesque viris : operumque laborem
Partibus aequabat justis, aut sorte trahebat :
Quom subito Aeneas concursu adcedere magno
Anthea Sergestumque videt, fortemque Cloanthum
Teucrorumque alios: ater quos aequore turbo
Dispulerat, penitusque alias avexerat oras.
Obstupuit simul ipse, simul percussus Achates
Laetitiaque metuque; avidi conjungere dextras
Ardebant sed res animos incognita turbat.