pastor agens telis liquitque volatile ferrum nescius illa fuga silvas saltusque peragrat Dictaeos; haeret lateri letalis harundo.

So

nunc media Aenean secum per moenia ducit Sidoniasque ostentat opes urbemque paratam; 75 incipit effari mediaque in voce resistit ; nunc eadem labente die convivia quaerit, Iliacosque iterum demens audire labores exposcit pendetque iterum narrantis ab ore. post ubi digressi, lumenque obscura vicissim luna premit suadentque cadentia sidera somnos, sola domo maeret vacua stratisque relictis incubat. illum absens absentem auditque videtque, aut gremio Ascanium genitoris imagine capta detinet, infandum si fallere possit amorem. non coeptae adsurgunt turres, non arma iuventus. exercet portusve aut propugnacula bello

tuta parant: pendent opera interrupta minaeque murorum ingentes aequataque machina caelo.

85

Venus agrees

Juno proposes to Venus that Aeneas and Dido shall marry and unite their peoples under one rule. on condition that Jupiter approves.

Quam.simul ac tali persensit peste teneri cara Iovis coniunx nec famam obstare furori, talibus adgreditur Venerem Saturnia dictis :

' egregiam vero laudem et spolia ampla refertis tuque puerque tuus (magnum et memorabile numen),

una dolo divum si femina victa duorum est.

95

nec me adeo fallit veritam te moenia nostra suspectas habuisse domos Karthaginis altae. sed quis erit modus, aut quo nunc certamine tanto? quin potius pacem aeternam pactosque hymenaeos exercemus? habes tota quod mente petisti : 100 ardet amans Dido traxitque per ossa furorem. communem hunc ergo populum paribusque re

gamus

auspiciis; liceat Phrygio servire marito dotalisque tuae Tyrios permittere dextrae.'

105

Olli (sensit enim simulata mente locutam, quo regnum Italiae Libycas averteret oras) sic contra est ingressa Venus: 'quis talia demens abnuat aut tecum malit contendere bello?

si modo quod memoras factum fortuna sequatur. sed fatis incerta feror, si Iuppiter unam esse velit Tyriis urbem Troiaque profectis, miscerive probet populos aut foedera iungi. tu coniunx, tibi fas animum temptare pretando. perge, sequar.' tum sic excepit regia Iuno:

110

Juno undertakes to win the consent of Jupiter, and explains a plan for bringing Dido and Aeneas together in a cave, when their hunting party is broken up by

a storm.

'mecum erit iste labor. nunc qua ratione quod instat

confieri possit, paucis (adverte) docebo.

venatum Aeneas unaque miserrima Dido

in nemus ire parant, ubi primos crastinus ortus

115

extulerit Titan radiisque retexerit orbem.

his ego nigrantem commixta grandine nimbum, 120 dum trepidant alae saltusque indagine cingunt, desuper infundam et tonitru caelum omne ciebo. diffugient comites et nocte tegentur opaca: speluncam Dido dux et Troianus eandem devenient. adero et, tua si mihi certa voluntas, 125 conubio iungam stabili,propriamque dicabo. hic hymenaeus erit.' non adversata petenti adnuit atque dolis risit Cytherea repertis.

130

135

A description of the hunting party. Oceanum interea surgens Aurora reliquit. it portis rubare exorto delecta iuventus, retia rara, plagae, lato venabula ferro, Massylique ruunt equites et odora canum vis. reginam thalamo cunctantem ad limina primi Poenorum exspectant, ostroque insignis et auro stat sompes ac frena ferox spumantia mandit. tandem progreditur magna stipante catervā Sidoniam picto chlamydem circumdata limbo; cui pharetra ex auro, crines nodantur in aurum, aurea purpuream subnectit fibula vestem. nec non et Phrygii comites et laetus Iulus incedunt. ipse ante alios pulcherrimus omnis infert se socium Aeneas atque agmina iungit. qualis ubi hibernam Lyciam Xanthique fluenta deserit ac Delum maternam invisit Apollo, instauratque choros, mixtique altaria circum Cretesque Dryopesque fremunt pictique Agathyrsi:

1.10

145

ipse iugis Cynthi graditur mollique fluentem fronde premit crinem fingens atque implicat auro, tela sonant umeris: haud illo segnior ibat Aeneas, tantum egregio decus enitet ore. postquam altos ventum in montis atque invia lustra, ecce ferae saxi deiectae vertice caprae

150

decurrere iugis; alia de parte patentis transmittunt cursu campos atque agmina cervi pulverulenta fuga glomerant montisque relinquunt. at puer Ascanius mediis in vallibus acri 156 gaudet equo iamque hos cursu, iam praeterit illos, spumantemque dari pecora inter inertia votis optat aprum, aut fulvum descendere monte leonem.

A violent storm drives every one into shelter; Dido and Aeneas take refuge in the same cave, and there the marriage rite is performed.

ьбо

Interea magno misceri murmure caelum incipit, insequitur commixta grandine nimbus, et Tyrii comites passim et Troiana iuventus Dardaniusque nepos Veneris diversa per agros tecta metu petiere; ruunt de montibus amnes. speluncam Dido dux et Troianus eandem deveniunt. prima et Tellus et pronuba Iuno dant signum; fulsere ignes et conscius aether conubiis, summoque ulularunt vertice Nymphae. ille dies primus leti primusque malorum

165

causa fuit; neque enim specic famave movetur 170 nec iam furtivum Dido meditatur amorem : coniugium vocat, hoc praetexit nomine culpam.

The winged monster, Rumour, goes through the cities of Libya, spreading the tale of the love of Dido and Aencas, and especally bringing it to the ears of the Moorish chief Iarbas, a suitor whom Dido has rejected.

175

Extemplo Libyac magnas it Fama per urbes, Fama, malum qua non aliud velocius ullum : mobilitate viget virisque adquirit eundo, parva metu primo, mox sese attollit in auras ingrediturque solo et caput inter nubila condit. illam Terra parens ira inritata deorum extremam, ut perhibent, Coco Enceladoque so

rorem

180

progenuit pedibus celerem et pernicibus alis, monstrum horrendum, ingens, cui quot sunt corpore plumae,

tot vigiles oculi subter (mirabile dictu),

tot linguae, totidem ora sonant, tot subrigit auris. nocte volat caeli medio terraeque per umbram stridens, nec dulci declinat lumina somno ; 185 luce sedet custos aut summi culmine tecti turribus aut altis, et magnas territat urbes, tam ficti pravique tenax quam nuntia veri. haec tum multiplici populos sermone replebat gaudens, et pariter facta atque infecta canebat: 190 venisse Aenean Troiano sanguine cretum, cui se pulchra viro dignetur iungere Dido; nunc hiemem inter se luxu, quam longa, fovere regnorum immemores turpique cupidine captos. haec passim dea foeda virum diffundit in ora. protinus ad regem cursus detorquet Iarban, incenditque animum dictis atque aggerat iras.

195