Instauratque diem donis, pecudumque reclusis Pectoribus inhians spirantia consulit exta.
Heu vatum ignarae mentes! quid vota furentem,
Quid delubra juvant? Est mollis flamma medullas Interea, et tacitum vivit sub pectore vulnus. Uritur infelix Dido, totaque vagatur
Urbe furens, qualis conjecta cerva sagitta,
Quam procul incautam nemora inter Cresia fixit Pastor agens telis, liquitque volatile ferrum Nescius; illa fuga silvas saltusque peragrat Dictaeos, haeret lateri letalis arundo. Nunc media Aenean secum per moenia ducit, Sidoniasque ostentat opes urbemque paratam; Incipit effari, mediaque in voce resistit ; Nunc eadem, labente die, convivia quaerit, Iliacosque iterum demens audire labores Exposcit, pendetque iterum narrantis ab ore. Post, ubi digressi, lumenque obscura vicissim Luna premit suadentque cadentia sidera somnos, Sola domo maeret vacua, stratisque relictis Incubat illum absens absentem auditque videtque:
Aut gremio Ascanium, genitoris imagine capta, Detinet, infandum si fallere possit amorem. Non coeptae assurgunt turres, non arma juventus Exercet, portusve aut propugnacula bello Tuta parant; pendent opera interrupta, minaeque Murorum ingentes, aequataque machina caelo.
Quam simul ac tali persensit peste teneri Cara Jovis conjunx, nec famam obstare furori, Talibus aggreditur Venerem Saturnia dictis: "Egregiam vero laudem et spolia ampla refertis,
Tuque puerque tuus; magnum et memorabile numen, Una dolo divûm si femina victa duorum est! Nec me adeo fallit, veritam te moenia nostra, Suspectas habuisse domos Carthaginis altae. Sed quis erit modus, aut quo nunc certamine tanto? Quin potius pacem aeternam pactosque hymenaeos Exercemus? Habes, tota quod mente petisti:
Ardet amans Dido traxitque per ossa furorem. Communem hunc ergo populum paribusque regamus Auspiciis; liceat Phrygio servire marito, Dotalesque tuae Tyrios permittere dextrae."
Olli (sensit enim simulata mente locutam, Quo regnum Italiae Libycas averteret oras) Sic contra est ingressa Venus: “ Quis talia demens Abnuat, aut tecum malit contendere bello?
Si modo, quod memoras, factum fortuna sequatur.
Sed fatis incerta feror, si Jupiter unam
Esse velit Tyriis urbem Trojaque profectis, Miscerive probet populos, aut foedera jungi. Tu conjunx: tibi fas animum tentare precando. Perge; sequar." Tum sic excepit regia Juno:
"Mecum erit iste labor. Nunc qua ratione quod instat 115 Confieri possit, paucis, adverte, docebo.
Venatum Aeneas unaque miserrima Dido
In nemus ire parant, ubi primos crastinus ortus Extulerit Titan radiisque retexerit orbem.
His ego nigrantem commixta grandine nimbum, Dum trepidant alae, saltusque indagine cingunt, Desuper infundam, et tonitru caelum omne ciebo. Diffugient comites, et nocte tegentur opaca; Speluncam Dido dux et Trojanus eandem
Devenient. Adero, et, tua si mihi certa voluntas, 125 [Connubio jungam stabili propriamque dicabo:]
Hic hymenaeus erit." Non adversata petenti
Annuit, atque dolis risit Cytherea repertis.
Oceanum interea surgens Aurora reliquit. It portis, jubare exorto, delecta juventus; Retia rara, plagae, lato venabula ferro, Massylique ruunt equites et odora canum vis. Reginam thalamo cunctantem ad limina primi Poenorum exspectant; ostroque insignis et auro Stat sonipes, ac frena ferox spumantia mandit. Tandem progreditur, magna stipante caterva, Sidoniam picto chlamydem circumdata limbo:
Cui pharetra ex auro, crines nodantur in aurum, Aurea purpuream subnectit fibula vestem. Nec non et Phrygii comites et laetus Iulus Incedunt. Ipse ante alios pulcherrimus omnes Infert se socium Aeneas atque agmina jungit. Qualis ubi hibernam Lyciam Xanthique fluenta Deserit ac Delum maternam invisit Apollo, Instauratque choros, mixtique altaria circum Cretesque Dryopesque fremunt pictique Agathyrsi; Ipse jugis Cynthi graditur, mollique fluentem Fronde premit crinem fingens atque implicat auro, Tela sonant humeris: haud illo segnior ibat Aeneas; tantum egregio decus enitet ore.
Postquam altos ventum in montes atque invia lustra, Ecce ferae, saxi dejectae vertice, caprae Decurrere jugis; alia de parte patentes Transmittunt cursu campos atque agmina cervi Pulverulenta fuga glomerant, montesque relinquunt. 155 At puer Ascanius mediis in vallibus acri
Gaudet equo, jamque hos cursu, jam praeterit illos, Spumantemque dari pecora inter inertia votis Optat aprum, aut fulvum descendere monte leonem.
Interea magno misceri murmure caelum Incipit; insequitur commixta grandine nimbus: Et Tyrii comites passim et Trojana juventus Dardaniusque nepos Veneris diversa per agros Tecta metu petiere; ruunt de montibus amnes. Speluncam Dido dux et Trojanus eandem Deveniunt. Prima et Tellus et pronuba Juno Dant signum; fulsere ignes et conscius aether Connubiis, summoque ulularunt vertice Nymphae. Ille dies primus leti primusque malorum Causa fuit: neque enim specie famave movetur, Nec jam furtivum Dido meditatur amorem ; Conjugium vocat: hoc praetexit nomine culpam.
Extemplo Libyae magnas it Fama per urbes, Fama, malum, qua non aliud velocius ullum :
Mobilitate viget, viresque acquirit eundo; Parva metu primo; mox sese attollit in auras, Ingrediturque solo, et caput inter nubila condit. Illam Terra parens, ira irritata deorum,
Extremam, ut perhibent, Coeo Enceladoque sororem Progenuit, pedibus celerem et pernicibus alis,
Tot vigiles oculi subter (mirabile dictu),
Monstrum horrendum, ingens, cui, quot sunt corpore plumae,
Tot linguae, totidem ora sonant, tot subrigit aures.
Nocte volat caeli medio terraeque, per umbram Stridens, nec dulci declinat lumina somno; Luce sedet custos aut summi culmine tecti, Turribus aut altis, et magnas territat urbes, Tam ficti pravique tenax, quam nuntia veri. Hacc tum multiplici populos sermone replebat Gaudens, et pariter facta atque infecta canebat: Venisse Aenean, Trojano sanguine cretum, Cui se pulchra viro dignetur jungere Dido; Nunc hiemem inter se luxu, quam longa, fovere, Regnorum immemores turpique cupidine captos. Haec passim dea foeda virûm diffundit in ora. Protinus ad regem cursus detorquet Iarban, Incenditque animum dictis atque aggerat iras.
Hic Hammone satus, rapta Garamantide Nympha, Templa Jovi centum latis immania regnis,
Centum aras posuit, vigilemque sacraverat ignem, 200 Excubias divûm aeternas, pecudumque cruore Pingue solum et variis florentia limina sertis. Isque, amens animi et rumore accensus amaro, Dicitur ante aras, media inter numina divûm, Multa Jovem manibus supplex orasse supinis: Jupiter omnipotens, cui nunc Maurusia pictis Gens epulata toris Lenaeum libat honorem,
Aspicis haec? an te, genitor, quum fulmina torques, Nequidquam horremus, caecique in nubibus ignes Terrificant animos et inania murmura miscent? Femina, quae nostris errans in finibus urbem
Exiguam pretio posuit, cui litus arandum Cuique loci leges dedimus, connubia nostra Repulit, ac dominum Aenean in regna recepit. Et nunc ille Paris, cum semiviro comitatu, Maeonia mentum mitra crinemque madentem Subnixus, rapto potitur; nos munera templis Quippe tuis ferimus, famamque fovemus inanem!"
Talibus orantem dictis arasque tenentem Audiit omnipotens, oculosque ad moenia torsit Regia et oblitos famae melioris amantes. Tum sic Mercurium alloquitur ac talia mandat: "Vade age, nate, voca Zephyros et labere pennis, Dardaniumque ducem, Tyria Carthagine qui nunc Exspectat, fatisque datas non respicit urbes, Alloquere, et celeres defer mea dicta per auras. Non illum nobis genetrix pulcherrima talem Promisit, Graiûmque ideo bis vindicat armis;
Sed fore, qui gravidam imperiis belloque frementem Italiam regeret, genus alto a sanguine Teucri Proderet, ac totum sub leges mitteret orbem. Si nulla accendit tantarum gloria rerum, Nec super ipse sua molitur laude laborem, Ascanione pater Romanas invidet arces?
Quid struit? aut qua spe inimica in gente moratur? 235 [Nec prolem Ausoniam et Lavinia respicit arva?] Naviget! Haec summa est; hic nostri nuntius esto."
Dixerat; ille patris magni parere parabat Imperio; et primum pedibus talaria nectit Aurea, quae sublimem alis, sive aequora supra, Seu terram, rapido pariter cum flamine portant. Tum virgam capit: hac animas ille evocat Orco Pallentes, alias sub Tartara tristia mittit, Dat somnos adimitque, et lumina morte resignat. Illa fretus agit ventos, et turbida tranat
Nubila. Jamque volans apicem et latera ardua cernit
Atlantis duri, caelum qui vertice fulcit,
Atlantis, cinctum assidue cui nubibus atris
« PreviousContinue » |