1

Hortati fumus, aut vitam conmittere ventis ? Num puero fummam belli, num credere muros? 70 Tyrrhenamue fidem aut gentis agitare quietas ? Quis deus in fraudem, quae dura potentia noftri Egit? Vbi hic Iuno, demiffaue nubibus Iris? Indignum eft, Italos Troiam circumdare flammis Nafcentem, et patria Turnum confiftere terra: 75 Cui Pilumnus auus, cui diua Venilia mater. Quid, face Troianos atra vim ferre Latinis?

Arua

eft illud, an minus indig num, annon multo magis intolerabile eft? Troiam no

Jib. III, 183 fqq. et To. I p. 415.-69 ventis: gyroginę de nauigatione in Tiberi, qua Euandrum, et inde vam, caftra. 76 Pilumnus Etrufcos, petiit Aeneas. inter heroes feu deos Latii 71 agitare ad vtrumque diuerfo paullum fenfu retulit: gentes agitare quietas, excitas ad belli focietatem impellere, Tyrrhenam fidem agitare, mouere, follicitare, focietatem et foedus ciere, expetere; pro vulgari: permouere Tyrrhenos, vt auxilii ferendi cauffa focietatem ineant. - fides eft focietas fide interpofita facta. v. ad IX, 79. - In 72 refpicit v. 44. 38. quis deus egit et fi quis deus, an ego? in fraudem: eft malum, ary, vt toties; cur hic pericu lum Seruius, blanditias Cerda, quaerunt?

-

74 Comparatio ad inuidiam inftituta. Indignum eft quid. pro: Si indignum

indigetes fuit, nunc inter Turni maiores habitus. conf. IX, 4: X, 619. - Venilis ex deabus marinis feu nymphis fuit, data a poeta, aliorum forte exemplo, Pico in matrimonium. mater non proprie. Nam Turni mater erat foror Amatae, Latino nuptae. cf. VII,366. Vult autem poeta declarare, Turnum effe in Italia natum, et defendere terram fuam aduer fus aduenas (lene verbum: confiftere, delegit): contra, Troianos aduenas bellum intuliffe Latinis. 77 Quid, an minus indignum eft? atra face: in hoc et 199 exaggerat notionem belli per Troianos moti, dum ea cumulat, quae in bello fie

Arua aliena iugo premere, atque auertere praedas? Quid, foceros legere, et gremiis abducere pactas? Pacem orare manu, praefigere puppibus arma? 80 Tu potes Aenean manibus fubducere Graium, Proque viro nebulam et ventos obtendere inanes; Et potes in totidem claffem conuertere Nymphas : Nos aliquid Rutulos contra iuuiffe, nefandum eft? Aeneas ignarus abeft: ignarus et abfit. 85 Eft Paphus, Idaliumque tibi, funt alta Cythera : Quid grauidam bellis vrbem et corda afpera tentas?

Nosne

ri folent, etfi a Troianis ea pibus arma. Igitur ad infacta effe nondum conftat. vidiam deflectit id, quod face itaque proprie; male fupra narratum VIII, 92 in Seru. explicat faeuo bello, fimili Aeneae Tiberi aduernec bene Burm, remittit ad fo nauigatione: Miratur lib. VII, 456. vbi Alecto nemus infuetum fulgentia facem immittit Turni pecto- longe Scuta virum. ri. Non magis praedas ege81 Tu potes: ad Aeneam rant Troiani, quam incen- Diomedis manibus ereptum dia per agros fparferant: fed II., 315 fqq. fpectat; altead inuidiam faciendam ea rum v. 82 Veneri imputaomnia commemorat, quae tur, quod a Neptuno in fieri belli more poterant. eius gratiam factum Il. v, 79 legere, eligere, fume. 321 fqq. conf. fup. lib. V, re. Perperam cum Seruio 809. 82 proque eo obiialii: furari, fublegere, excere Achilli ventos inanes, ponunt. gremiis focerorum, auram, véga. 83 Etiam adeoque parentum. pactas hoc per aliam deam factum aliis, fc. Lauiniam. Decet erat, fed in Veneris gratenallage iram et habet vim. tiam: fup. IX, 82: Ipfa 80 Non eadem fed di- deum fertur genetrix etc. verfa eft fententia. Ad mi- 86 Si, quod ipfa dixifti, nas a Troianis factas, obti- tibi eft Paphos, quo eum nere fe poffe vi, quod pre- abducere poffis incolumem: cibus non concedatur, ipequid vrbem Latini, adeoetat alterum: praefigere pup- que ipfum Latium, bello

Eece

illato

Tum Zephyri pofuere; premit placida aequora pontus.

Adcipite ergo, animis atque haec mea figite dicta, Quandoquidem Aufonios coniungi foedere Teucris c 105

Haud licitum; nec veftra capit discordia finem: Quae cuique eft fortuna hodie, quam quisque fecat fpem

Tros Rutulusue fuat, nullo discrimine habebo;

Seu

107. 108

premit aequora h. pontus titia Troianorum et vatici premit, comprimit fe, qui- niis falfis eo res adducta est, efcit. Solum pro vsque ad vt noua Troia nunc oppugfolidum accipere, fermonis netur. Nec Rutulos libero, rationi repugnat. 103 Ze- quo minus fortunam fibi phyri pofuere fe, quieuere, debitam confequantur. Excont. VII, 27. 104,,To- periatur quisque feu triftia tus hic locus de primo Lu- feu laeta pro hodiernis recilii translatus eft libro, vbi rum initiis et actu. Ego inducuntur dii habere con- neutris studebo: euenient cilium et agere primo de in. quae fata ferent. Haec, teritu Lupi poftea fenten- arbitror, fententia verbis tias dicere." Seru. cf. Frag- fubiecta est. menta Lucilii p. 260. 261. quam quisque, Tros Rutu-105 Aufonios, Aufones, lusue fuerit, fpem fecat. cf. ad Xl, 253. 107-113 De voc. fecat pronuntiare, Sequitur louis decretum: non adeo facile eft. Seruius Quam vtraque pars fortu- exponit: fequitur, tenet, nam hodie experietur, quam habet: vt Vl, 900 Ille viam fpem magnarum rerum prae- fecat ad naues. Sed viam dictarum et exfpectatarum fecare longe aliud eft. Si alterutri fibi praecident (qua poeta archaismum fectatus fpe excident), feu Troiani fecit fcripfiffet, poffet effe feu Rutuli, iuxta et eodem antiqua vox feco, fecere, pro loco habebo: fiue (quod Ve- fequo, ere, vnde fequor nus putat) fatis fuis iniquis, fit. Turnebus expofuerat fiue (quod Iuno v. 68) stul- fumit: nam, qui aliquid fe

man

cat,

ne

em

Seu fatis Italum caftra obfidione tenentur,
Siue errore malo Traiae monitisque finiftris. 110
Nec Rutulos foluo. Sua cuique exorfa laborem
Fortunamque ferent. Rex Iuppiter omnibus idem.
Fata viam inuenient. Stygii per Alumina fratris,
Per pice torrentis atraque voragine ripas
Adnuit, et totum nutu tremefecit Olympum. 115
Hic finis fandi. Solio tum Iuppiter aureo
Surgit, coelicolae medium quem ad limina ducunt.

cat, fibi partem fumit. Scaliger et Cerda, aperit fibi fpem factis, vt, qui viam C fecat, aperit. Sed hoc du rum et longe petitum eft. Spem incidere et ex Horatio Spem longam refecare ratio nem certam loquendi fatis produnt, quae quidem ita fert: vt fpem fecare fit: incidere, intercipere fpem. In hoc faltem analogiam video quam fequar; nec dum vidi meliora. Refpiciunt autem haec ad ipem Veneris de futuro Iuli regno in Italia, quam incidi, h. e. intercidere neceffe erat, caftra a Turno expugnaban: tur. cf. fup. 42. 50.

10%

fi

109. 110 lungo caftra tenentur obfidione Italorum: feu fatis, quod fata iniqua, vt Venus interpretabatur, profequuntur Troianos etiam in medium Latium, fiue errore malo Troiae (h. Tro

Interea

ianorum, qui oracula accepta male interpretati funt) monitisque finiftris, oraculis et vaticiniis falfis, furiis Caffandrae vide fup. v. 67. 68. -111 Nec Rutulos foluo, obfcurum eft per breuitatem affectus. Videtur fupplendum effe ex iis, quae proxima funt: non foluo, exfoluo, eximo, Rutulos labore et fortuna, quae cos manet. nec, non magis Rutulos quam Troianos. Interpretes fecundum Seruium foluo pro abfoluo accipiunt; parum commode arbitror.113 Nihil obftabit fatis, fatali rerum ordini: pro, ego non obfiftam: omnibus aequus ero, neutris fauebo. Eueniet quod fata ferent.

114 docte dixit ripas (pro ipfo amni) torrentes pice et voragine atra, h. alta aqua nigra defluens flumen. 115 Notum Iliad. a, 528 fq.

Eeee 3

117

Interea Rutuli portis circum omnibus inftant Sternere caede viros, et moenia cingere flammis. At.legio Aeneadum vallis obfeffa tenetur; 120 Nec fpes vlla fugae. Miferi ftant turribus altis Nequidquam, et rara muros cinxere corona: Afius Imbrafides, Hicetaoniusque Thymoetes, Affaracique duo, et fenior cum Caftore Thymbris, Prima acies. Hos germani Sarpedonis ambo, 125 Et Clarus et Themon, Lycia comitantur ab alta. Fert ingens toto connixus corpore faxum, Haud partem exiguam montis, Lyrneffius Acmon, Nec Clytio genitore minor, nec fratre Menestheo. Hi iaculis, illi certant defendere faxis, Molirique ignem, neruoque aptare fagittas. Ipfe inter medios, Veneris iuftiffima cura,

130

Darda

117 medium. Hic Romanum in naues xoguùv d'eɛog μeváagnofce: tamquam magi-'0.0 iaculatum effe. Senec. ftratum, Confulem, dedu cunt louem dii.

Suaf. 1. Sed Maecenas non cogitaffe videtur, de Polyphemo agere Homerum, de homine Troiano Maronem.

131 moliri ignem Troiani etiam, parare ignes miffiles de vallo. neruoque ap tare fagittas Troiani, adverfus Rutulos.

118-145 Interea caftra oppugnata aegre defendunt Troiani. 119 Comparant verba Iliad. 35. 36. et moenia cingere flammis, immittere vndique ignes. A liter dictum ac fup. IX, 160 vbi de vigiliis. 125 Stant 132-138 Ornatus locus, prima acies pro vulg.: de Iulo: in Iuliae gentis ftant in prima acie. 126 gratiam. Veneris iuftiffima Lycia ab alta: nobili, clara, cura quem merito amabat oriundi. 128 Modeftius hoc vifum Maecenati, tumidius, quod Homerus dixit Odyfl., 481, Polyphemum

Venus, quia illi debebatur imperium, vt Seru., feu fimpliciter, quia dulciffimus puer; Is, etfi iuffus abstine

re