Page images
PDF
EPUB

Quo puer ipse modo, secum quo Troïa pubes:
Albani docuere suos: hinc maxima porro
Accepit Roma, et patrium servavit honorem;
Trojaque nunc pueri Trojanum dicitur agmen.
Hac celebrata tenus sancto certamina patri.

Hic primum Fortuna fidem mutata novavit.
Dum variis tumulo referunt solemnia ludis,
Irim de coelo misit Saturnia Juno

600

605

Iliacam ad classem, ventosque aspirat eunti,

Multa movens, necdum antiquum saturata dolorem.
Illa, viam celerans per mille coloribus arcum,
Nulli visa, cito decurrit tramite virgo

610

Conspicit ingentem concursum, et litora lustrat,
Desertosque videt portus, classemque relictam :
At procul in sola secretae Troades acta

Amissum Anchisen flebant, cunctaeque profundum
Pontum aspectabant flentes. 'Heu! tot vada fessis, 615
Et tantum superesse maris!' vox omnibus una.
Urbem orant; taedet pelagi perferre laborem.
Ergo inter medias sese, haud ignara nocendi,
Conjicit, et faciemque deae vestemque reponit.
Fit Beroë, Tmarii conjux longaeva Dorycli,
Cui genus, et quondam nomen, natique fuissent;
Ac sic Dardanidûm mediam se matribus infert;
'O miserae, quas non manus,' inquit,' Achaïca bello

[ocr errors]

620

in the sense of ancient;' but properly the Prisci Latini were a people made up of two, the Prisci and Latini.-599. Ipse, sc. celebraverat.600. See verse 553.-601. Honorem = ludum in honorem Anchisae institutum.-602. Troja nunc hic cursus (verse 596) dicitur, pueri, &c. Dicitur agrees with agmen Trojanum, instead of pueri, because the latter is the idea to which Virgil would particularly direct attention.-603. Hac celebrata tenus. Grammarians call this mode of separating compound words tmesis (Tuñois, Téμva). See A. 6, 62.

6

604. Novare fidem, to make a new bargain, treacherously to change her former smiles.-605. Referunt, repay.'-606. Irim. See A. 4, 701. -607. Ventosque, &c. See A. 4, 223.-608. Saturata dolorem. See A. 1, 8, 25. For the construction, see A. 4, 558.-609. Juno is the principal personage of the preceding sentence, but in connection with Iris. Then shifting his subject, he indicates this by illa, equivalent to, but as for her, she,' &c.-613. Acta = azr, the beach.'-620. If the reading be correct, we must suppose that Beroë, a Trojan woman (Rhoeteia, verse 646), had married a native of Tmaros, a hill in Epirus. Fit Beroe, cui, quippe ei, fuissent. The subjunctive expresses the reason why Iris had assumed her form-she was of ancient family.623. Miserae, quas traxerit. For this subjunctive, see A. 2, 248.

Traxerit ad letum, patriae sub moenibus! O gens
Infelix! cui te exitio Fortuna reservat?

Septima post Trojae excidium jam vertitur aestas,
Quum freta, quum terras omnes, tot inhospita saxa,
Sideraque emensae ferimur, dum per mare magnum
Italiam sequimur fugientem, et volvimur undis.
Hic Erycis fines fraterni, atque hospes Acestes:
Quis prohibet muros jacere, et dare civibus urbem?
O patria, et rapti nequidquam ex hoste Penates!
Nullane jam Trojae dicentur moenia? nusquam
Hectoreos amnes, Xanthum et Simoënta, videbo ?
Quin agite, et mecum infaustas exurite puppes:
Nam mihi Cassandrae per somnum vatis imago
Ardentes dare visa faces. Hic quaerite Trojam;
Hic domus est,' inquit, 'vobis. Jam tempus agi res,
Nec tantis mora prodigiis. En quatuor arae
Neptuno! Deus ipse faces animumque ministrat.'

625

630

635

640

645

Haec memorans, prima infensum vi corripit ignem,
Sublataque procul dextra connixa coruscat,
Et jacit. Arrectae mentes, stupefactaque corda
Iliadum. Hic una e multis, quae maxima natu,
Pyrgo, tot Priami natorum regia nutrix:
'Non Beroë vobis, non haec Rhoeteïa, matres,
Est Dorycli conjux; divini signa decoris,
Ardentesque notate oculos; qui spiritus illi,
Qui vultus, vocisque sonus, vel gressus eunti.
Ipsa egomet dudum Beroën digressa reliqui
Aegram, indignantem, tali quod sola careret
Munere, nec meritos Anchisae inferret honores.'
Haec effata.

At matres, primo ancipites, oculisque malignis

650

626. If Virgil is consistent with himself, this leaves but a short time for the stay at Carthage. See A. 1, 755, and compare portat with vertitur.-628. Sidera, tempests: cf. triste sidus, A. 2, 260. Wagner believes the heavenly bodies' to be meant, so far as they serve to guide the navigator.-629. Fugientem, ever escaping our grasp.' See A. 3, 496; 6, 61.-630. See verse 24.-635. Exurite. Observe the intensive power of ex.-636. Cassandrae. See A. 2, 246.-639. Tantis prodigiis, the vision of Cassandra.

[ocr errors]

645. Tot, &c. See A. 2, 501.-646. Vobis. See Ecl. 8, 6. Rhoetera, from the Trojan promontory Rhoeteum. See verse 620.-649. Gressus. In reference to the gait of the deities, see A. 1, 405.

654. All that the Trojan dames did at first was with malignant

Ambiguae, spectare rates, miserum inter amorem 655
Praesentis terrae fatisque vocantia regna:

Quum dea se paribus per coelum sustulit alis,
Ingentemque fuga secuit sub nubibus arcum.
Tum vero, attonitae monstris, actaeque furore,
Conclamant, rapiuntque focis penetralibus ignem: 660
Pars spoliant aras; frondem, ac virgulta, facesque
Conjiciunt. Furit immissis Vulcanus habenis
Transtra per, et remos, et pictas abiete puppes.
Nuncius Anchisae ad tumulum, cuneosque theatri,
Incensas perfert naves Eumelus; et ipsi
Respiciunt atram in nimbo volitare favillam.
Primus et Ascanius, cursus ut laetus equestres
Ducebat, sic acer equo turbata petivit

Castra; nec exanimes possunt retinere magistri.

665

675

'Quis furor iste novus? quo nunc, quo tenditis,' inquit, 670
'Heu! - miserae cives? non hostem, inimicaque castra
Argivûm; vestras spes uritis. En! ego vester
Ascanius:' galeam ante pedes projecit inanem,
Qua ludo indutus belli simulacra ciebat.
Accelerat simul Aeneas, simul agmina Teucrûm.
Ast illae diversa metu per litora passim
Diffugiunt; silvasque, et sicubi concava furtim
Saxa, petunt. Piget incepti lucisque; suosque
Mutatae agnoscunt, excussaque pectore Juno est.
Sed non idcirco flammae atque incendia vires

680

glances to gaze on the ships, because they were held in suspense between their desire for an immediate settlement, and their knowledge that, by the decree of the Fates, other realms summoned their race to empire.-655. Miserum, 'violently agitating,' 'incessantly tormenting." -656. Regna vocantia (= ad se invitantia ipsas) fatis, 'summoning them as with the voice of fate;' that is, by the destiny which the oracles had made known to them.-657. Paribus: cf. A. 4, 252.-658. Secuit arcum; that is, secando aerem effecit arcum.-662. The idea of throwing the reins loose on the back of horses, thus urging them on to unbridled speed, is transferred here to the unchecked progress of fire, and A. 6, 1, to a fleet urged on at utmost speed. Vulcanus. See 4. 2, 311.-663. Ex abiete, pronounced ab-ye-te, in three syllables.

664. Cuneos. The seats of the Roman theatres were formed in rows, like wedges, by the passages which led to them.-667. Ut-sic, on the instant, without preparation or change.-669. Castra, sc. nautica.670. Iste. The pronoun of the second person.-673. Galeam. See verse 556.-676. Diversa metu. The scattering was the effect of fear.679. Excutere deum (see A. 6, 79), is to free from the influence of a

C Indomitas posuere : udo sub robore vivit
Stuppa, vomens tardum fumum; lentusque carinas
Est vapor, et toto descendit corpore pestis;
Nec vires heroum, infusaque flumina prosunt.

Tum pius Aeneas humeris abscindere vestem,
Auxilioque vocare deos, et tendere palmas:
'Jupiter omnipotens, si nondum exosus ad unum
Trojanos, si quid pietas antiqua labores
Respicit humanos, da flammam evadere classi
Nunc, Pater, et tenues Teucrûm res eripe leto:
Vel tu, quod superest, infesto fulmine morti,
Si mereor, demitte, tuaque hic obrue dextra.'
Vix haec ediderat, quum effusis imbribus atra
Tempestas sine more furit, tonitruque tremiscunt
Ardua terrarum, et campi; ruit aethere toto
Turbidus imber aqua, densisque nigerrimus Austris;
· Implenturque super puppes; semiusta madescunt
Robora; restinctus donec vapor omnis, et omnes,
Quatuor amissis, servatae a peste carinae.

At pater Aeneas, casu concussus acerbo,
Nunc huc ingentes, nunc illuc, pectore curas
Mutabat versans; Siculisne resideret arvis,
Oblitus fatorum, Italasne capesseret oras.
Tum senior Nautes, unum Tritonia Pallas
Quem docuit, multaque insignem reddidit arte,
Haec responsa dabat, vel quae portenderet ira
Magna deûm, vel quae fatorum posceret ordo.
Isque his Aenean solatus vocibus infit:

685

690

695

700

705

god, as a horse is freed when he throws his rider. Juno = furor a Junone immissus.-683. Est. See A. 4, 66.

685. Abscindere, the historic infinitive. See Zumpt, § 599. 688. Pietas. See 4. 1, 378; 2, 536.-691. Quod superest. Death was the only remaining alternative, after the loss of the ships, and he prays that it may instantly come. After quod supply solum mihi.692. Demitte, sc. me.-694. Sine more = immodice, with unwonted violence.'-697. Super desuper, rigos: see G. 2, 351; or 'to overflowing.' Semiusta. See A. 3, 578.

-

6

702. Mutabat versans versabat, was vacillating,'' hesitating' whether to remain in Sicily or proceed to Italy, to which the Fates direct him.-704. Unum. See A. 1, 15. Tritonia. See A. 2, 171. The gens Nautica had in Rome a charge in the worship of Minerva.— 706. Haec,the following '-referring to verse 709, &c. Quae; circa ea quae. The subjunctives mark that Nautes foretold the events in

'Nate dea, quo fata trahunt retrahuntque, sequamur. Quidquid erit, superanda omnis fortuna ferendo est. 710 Est tibi Dardanius divinae stirpis Acestes:

715

Hunc cape consiliis socium, et conjunge volentem:
Huic trade, amissis superant qui navibus, et quos
Pertaesum magni incepti rerumque tuarum est;
Longaevosque senes, ac fessas aequore matres,
Et quidquid tecum invalidum, metuensque pericli est,
Delige; et, his habeant terris, sine, moenia fessi:
Urbem appellabunt permisso nomine Acestam.'
Talibus incensus dictis senioris amici,
Tum vero in curas animus diducitur omnes.
Et Nox atra polum, bigis subvecta, tenebat:
Visa dehinc coelo facies delapsa parentis
Anchisae subito tales effundere voces:

720

"Nate, mihi vita quondam, dum vita manebat,
Care magis; nate, Iliacis exercite fatis;
Imperio Jovis huc venio, qui classibus ignem
Depulit, et coelo tandem miseratus ab alto est.
Consiliis pare, quae nunc pulcherrima Nautes
Dat senior lectos juvenes, fortissima corda,

725

Defer in Italiam. Gens dura, atque aspera cultu,
Debellanda tibi Latio est. Ditis tamen ante
Infernas accede domos, et Averna per alta

730

Congressus pete, nate, meos: non me impia namque

735

Tartara habent, tristesque umbrae; sed amoena piorum
Concilia Elysiumque colo. Huc casta Sibylla
Nigrarum multo pecudum te sanguine ducet.

Tum genus omne tuum, et, quae dentur moenia, disces.

answer to inquiries made at him. Some read Hic.-713. Superant, supersunt. See verse 519; A. 2, 643; Ecl. 9, 27.-717. Habeant sine. See verse 163.-718. Virgil makes Acestes the eponymous hero of the town of Aegesta, or Segesta, in the north-west of Sicily.

722. Dehinc.-731. Ditis. See A. 4, 702. Helenus had previously enjoined the same thing on Aeneas; but his father was then alive, and the promise now made was an additional inducement to this dread enterprise, which is recorded in the next Book.-732. Averna. See p. 141, line 10; G. 2, 161; and A. 6, 125. Per alta, through the deep caverns of.-734. Tartarus (A. 6, 577, plur. Tartara), the abode of impious and wretched shades (but often used to signify the nether world generally), is here contrasted with Elysium, the pleasant scene where pious shades meet in happy companies.-735. Colo; the final ō unelided. Sibylla. See A. 6, 10.-737. For the fulfilment of this

« PreviousContinue »