Page images
PDF
EPUB

Talibus adtonitus visis, ac voce deorum,

(Nec sopor illud erat; sed coram adgnoscere vultus,
Velatasque comas, præsentiaque ora videbar.
Tum gelidus toto manabat corpore sudor.)
Conripio e stratis corpus, tendoque supinas
Ad cœlum cum voce manus, et munera libo
Intemerata focis. Perfecto lætus honore

Anchisen facio certum, remque ordine pando.
Adgnovit prolem ambiguam, geminosque parentis ;
Seque novo veterum deceptum errore locorum.
Tum memorat: Nate, Iliacis exercite fatis,

172. jussis tres apud Burmann. et voce Medic. cum al. Heins. et Pier. 174. Vittatasque Wall. ex interpr.

[ocr errors]

175

180

- 175. pectore duo Burmann. Parenthesin vix necesse ad hujus versus finem continuare. Poeta data opera áτáxтos loqui potuit tali in re; tumque versus sic decurrunt : Talibus attonitus visis ac voce deorum (scil. factus sum). Nec s. manabat corpore sudor. - 176. e deest aliquot Pierianis et Franc. ex Voss. ex structis Dorvill. conf. Burm. 178. Præfecto Franc. - 179. Anchisem multi. 180. Nonius forte ancipitem. sed v. Heins. 181. decepto Rottend. tert. errore viarum pr. Hamburg., sed v. Burmann. e. parentum aliquot Pier. -I -182. Italicis Sprot. flammis Goth. tert. a m. pr.

[merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small]
[ocr errors]

et Teucri (et hi sunt gemini parentes) genus erant. Agnovit porro Anchises in interpretando Apollinis Delii oraculo, cum antiqua mater et prima tellus esset exquirenda, se deceptum esse novo errore veterum locorum, h. e. errore circa loca vetera interpretanda; quod duas terras, a quibus stirpis Trojanæ auctores olim originem traxisse vetus fama erat, nunc non distinxerat, sed alterius adventus, Dardani scilicet, ex Italia immemor, in altera terra, unde Teucer venit, tantum hæserat. Igitur vetera loca, terræ vetere aliqua fama celebratæ, tanquam eæ, unde Trojani originem haberent; et novus error, quatenus a se nunc, adeoque seriore ævo, erratum est circa hæc loça interpretanda : etsi novus

Sola mihi talis casus Cassandra canebat.
Nunc repeto, hæc generi portendere debita nostro;
Et sæpe Hesperiam, sæpe Itala regna vocare.
Sed quis ad Hesperiæ venturos litora Teucros
Crederet? aut quem tum vates Cassandra moveret?
Cedamus Phœbo, et moniti meliora sequamur.
paremus ovantes,

Sic ait: et cuncti dicto
Hanc quoque deserimus sedem, paucisque relictis
Vela damus, vastumque cava trabe currimus æquor.
Postquam altum tenuere rates, nec jam amplius ullæ
Adparent terræ, cœlum undique et undique pontus:
Tum mihi cæruleus supra caput adstitit imber,

factis fragm. Vatic.

185

190

183. casus tales duo Burm. canebas pr. Hamb. monebat sec. Moret. tenebat Goth. pr. In Witt. hic versus post sequentem legebatur; per184. Nam Exc. Burm. 185. vocavit Hugen. peram. ab H. v. litore Ven. ex interpolat.

[ocr errors]

186. Italiæ Montalb. 187. ut quem nonnulli. quem tu alii. quém etiam Wall. moneret multi apud Pier. et Burm. moveres pr. Hamb. a m. scc. 188. Credamus Ven. moniti et Montalb. majora s. alter Hamburg. Comparatur Iliad. a, 216. sententia duntaxat. 189. dicto Heins. e melioribus, et tanquam concinnius. Est scilicet alterum dictis prosaicum. dictis cuncti multi. Versus 192-195 videbis inf. V, 8—11, sed partim variatos. — 193. ulla apparet tellus codd. et edd. ap. Macrob. V Sat. 3, sed v. Heins. 194. institit Hugen., ut in

solito more post vetus ornatus caussa adjectum. Satis expeditus videtur locus, vexatus a Servio aliisque. cf. Exc. VI ad h. lib.

183-188. Cassandra vaticiniis nunquam creditis egregie utitur poeta. cf. de iis inf. X, 67. 68. Disquis. II s. VI. tales casus, hanc nostri generis fortunam, ut ad Hesperiam, unde Dardanus generis auctor erat oriundus, nobis sit revertendum. — 184. 185. Nunc bene repeto memoria, eam portendere, prædicere, hoc esse debitum, fato, generi nostro, et eam multum memorare Hesperiam et novum regnum in Italia. De ignorata Hesperia cf. Excurs. XV ad II, 781 et Disquis. II, 1. c.

190. paucis relictis recte. Nam urbs Cretæ fuit, Pergamum. 191. Ἡ δ ̓ ἔθειν κατὰ κῦμα aliquo ties Homerus. v. ad Iliad a, 483.

192-195. Homius P. III, c. 21 in his tautologiam inesse arbitratur. Videtur vir sagacissimus parum probare, quæ pleniore copia a poeta elaborata sunt. Sane hæc ; et inhorruit unda tenebris, de mari nigrescente, et illa: Noctem hiememque ferens h, e. tenebris cœlum obducens, conjuncta sunt; nec tamen sunt eadem. Sed quis, nisi omni carminis suavitate sublata, poetæ neget hoc, ut rem primum simpliciter exponere, mox eandem ornatius, gravius, copiosius, declarare possit? modo illud

Noctem hiememque ferens; et inhorruit unda tenebris. 195
Continuo venti volvunt mare, magnaque surgunt

Æquora; dispersi jactamur gurgite vasto.
Involvere diem nimbi, et nox humida cœlum
Abstulit; ingeminant abruptis nubibus ignes.
Excutimur cursu, et cæcis erramus in undis.
Ipse diem noctemque negat discernere cœlo;
Nec meminisse viæ media Palinurus in unda.
Tris adeo incertos cæca caligine soles

gruit, ἐνέπεσεν.

200

199. ab

196. volvont Gud. volvent pr. Moret., vel agitant sec. Hamb. 197. jactatur Mentel. tert. a m. pr. turbine Exc. Burm. et alter Hamb. 198. cœlo pr. Mentel. a m. pr. et alter Hamb. nimirum diem abstulit. rupti n. ignes Moret. sec. et sic Giphan. legit secundum Lucret. II, 40 et Lambin., sed et alterum hoc, quod omnes libri cum fragm. Vatic. tuentur, bene dici solet, etiam poetæ, nubes, cœlum, ruptum, abruptum, scissum fulmine. v. Drakenb. ad Sil. Ital. III, 196. imbribus Goth. sec. — 200. cæcisque sec. Hamb. et cesis Wall. 201. decernere pr. Hamb. discrimine Sprot. -202. viam Medic. mediis P. in undis ed. Ven. 203. Tris codd. et grammatici apud Heins. treis Schol. Horat. Vulgo tres. cæca in caligine Ven. et Parrhas. cæca incertos c. aliquot Pier. cæca

--

teneas, fieri id non posse, nisi in notionibus seu orationis partibus eminentibus inter cetera. inhorruit unda tenebris. Mare horret, exasperatur, fluctibus motis : quatenus ii nigri sunt, dicti sunt tenebræ. Tempestatem autem ortam puto cum flexu circa Peloponnesi promontoria; exemplo Homeri in Ulysse Odyss. 1, 80; nam ibi mare undosum, æstus et procella, ex Ægæo Ionium mare petentibus etiamnunc sollicitudinem faciunt. cæruleus, niger, supra caput adstitit imber, ex Hom. Od. μ, 405 sq. item, 301 sqq. explicandum, unde totus locus hic et inf. V, 8 sqq. expressus, Δὴ τότε κυανέην νεο φέλην ἔστησε Κρονίων Νηὸς ὑπὲρ κεφαang. Etiam alias xar xpns, a vertice, ἐνέπεσεν ἄελλα, vel τὸ κῦμα. v. sup. ad I, 114. Profecit quoque ex Homero Apollon. IV, 1694. Mox ma

gna æquora, grande voc. h. e. magni fluctus. et gurges de mari sup. I, 118.

198-202. Involvere diem nimbi. Procellæ adspectum cœli, lucemque ac solem, eripiunt. nox humida, tenebræ ex pluvia. cf. sup. I, 88. 89. Fulmina ingeminant se abruptis nubibus. Fulmine nubes, cœlum, rumpi, abrumpi, scindi, findi, dicitur. Alias ipsum fulmen rumpit sc. se, erumpit. Hæc semel tenenda in poetis. v. Lect. Var. et cf. sup. Georg. III, 259. cæcis in undis, ignoto in mari, incerto. Nam cæca dicuntur ea quoque, quæ cerni nequeunt. meminisse, pro noscere, tenere cursum navis.

203. incertos soles, dies, propter iter incertum. Servius: obscuros, ut Æn. VI, 270 incerta luna: quod melius, adjuncto; cæca cali

Erramus pelago; totidem sine sidere noctes.
Quarto terra die primum se adtollere tandem
Visa, aperire procul montis, ac volvere fumum.
Vela cadunt; remis insurgimus; haud mora, nautæ
Adnixi torquent spumas, et cærula verrunt.

Servatum ex undis Strophadum me litora primum
Adcipiunt : Strophades Graio stant nomine dictæ,
Insulæ Ionio in magno; quas dira Celano,

205

210

redit post cæcis v. 200, et unda post undis. — 204. Erramus vento Parrhas. et totidem Hugen. totidem et Montalb. utrumque etiam in Pierii codd. occurrebat; recte sublatum. Porro Serviana ad h. v. Hinc Pelopis gentes Maleæque sonantia saxa Circumstant, pariterque undæ terræque minantur. Pulsamur sævis et circumsistimur undis. Hi versus circumducti inventi dicuntur, et extra paginam in mundo (h. e. margini alliti; ab indocto utique interpolatore). Circumductos versus Burm. ex Suet. Aug. 88 interpretatur. — 205. primo Tert. Mentel. — 206. vellere f. Hugen. ducere f. Medic. Pierii : summum Zulich. pro var. lect. 207. remisque Hugen. insurgunt sec. Moret. et Parrhas. cf. Burm. - 208. obnixi Nonnius, sed v. Heins. adnisi Ven. Versus denuo occurrit IV, 583. 209. prima Medic. et Gud. 210. Excipiunt iidem cum fragm. Vatic. et multis aliis, et sic etiam Pierii aliquot. Sed accipere poetæ sollenne : stant Graio pr. Hamb. stant de Franc. 211. I. in magno Ionio pr. Hamb. in deest Zulich. a m. pr. nec alibi: quod miror; nam melius abesse in videtur; etsi verum est, poetam æque bene Insulæ in Ionio scribere potuisse. Verum, quod negari nequit, Virgilius græcismum et doctrinæ auctoritatem etiam in his hiatibus affectavit. Idem studium elucet in syllaba tono producenda, etiam ubi alia satis commoda oratio et verborum junctura suppete

gine. Ante oculos autem locus Odyss. 4, 388 sqq. cf. 1, 74 sq. et multo magis Apollon. IV, 1694 sqq.

205-208. Pulchri versus ad sensus veritatem in prospectu terræ ex alto. Terra aperit montes, dum in conspectum eos admovet, ex quo ipsa visa est; volvere fumum incensis passim ignibus in litoralibus habitationibus; ut fieri solet. Nam de nebulis se attollentibus accipere velle, esset physici, non ejus, qui poetam interpretatur: cf. Odyss. x, 99 et al. Vela cadunt, demittuntur, ut, tanquam in locis vadosis, remis ad terram agatur navis: remis insurgimus,

dum elevatur corpus magnum ad
nisum: exquisitius quam innitimur,
incumbimus; cf. inf. 560. V, 189.
Græcis ἐμβαλεῖν ταῖς κώπαις sc. τὰς
Xelpas spumas, cærula, pro mari.

Adumbrati versus ex Ennii Annal.
XIV. v. Frag. Enn. p. 103, 104.

210 215. Strophades insulæ duæ in mari Ionio, ex adverso Peloponnesi ante Zacynthum sitæ ; olim Plotæ dictæ. Sed, propulsis ex Phinei domo ad eas usque insulas Harpyiis, Boreæ filii réorpeφον αψ ἐπὶ νῆα, unde Στροφάδες dici coeperunt: vid. Apollon. II, 285, 296 sq. Apollod. I, 9, 21 et Notas p. 190 sqq. Quid autem poetam ad eas deduxerit, quæsitum videbis

Harpyiæque colunt aliæ, Phineïa postquam
Clausa domus, mensasque metu liquere priores.
Tristius haud illis monstrum, nec sævior ulla
Pestis, et ira deum Stygiis sese extulit undis.
Virginei volucrum voltus, fœdissima ventris
Proluvies, uncæque manus, et pallida semper
Ora fame.

Huc ubi delati portus intravimus, ecce
Læta boum passim campis armenta videmus,
Caprigenumque pecus, nullo custode, per herbas.
Inruimus ferro, et divos ipsumque vocamus

In partem prædamque Jovem : tum litore curvo
Exstruimusque toros, dapibusque epulamur opimis.

[ocr errors]

215

220

bat; eum spectasse scilicet arbitror partim hoc, ut oratio gravitatem haberet, etiam duriore junctura, partim ut exquisitiorem rationem inferret exemplo Græcæ orationis.. 212. Divia. Pheneïa duo Burm. Phyneïa fragm. Vatic. — 214. Tristior haud illis monstris Witt. aut Medic. et ed. Junt. illo Schol. Juven. IX, 38. haud sævior Ven.. - 215. a stygis tert. Rottend. 216. vultus volucrum pr. Hamb. 220. Lecta Goth. tert. passis idem. in campis Goth. sec. 221. caprigenumque genus alter Hamb. et sic Cod. Thuan. Macrobii VI Sat. 5. per herbas ex optimis et plurimis revocavit Heins. adde Pierium. Vulgo per herbam. 222. et abest a binis Burm. 223. Restituit ordinem verborum ex libris Heins. post Pier. Vulgo In prædam partemque. Mox tunc vulgo alii. — 224. que abest ab

[merged small][ocr errors][merged small][merged small]
[ocr errors]

qui locus conferendus, de armentis in insula Solis: læta armenta, pinguia jam Serv. exposuit; puto, adspectu læta, naλà; ut seges et alia: caprigenumque pecus ex Pacuvio et Attio ductum, (v. Ursin. ad h. 1., ) pro capris : nullo custode, scil. erant armenta consecrata alicui numini, ανειμένα, αφιερωμένα, h. 1. Harpyiis : ut apud Homerum Soli. Unde Harpyiarum ira inf. 247.223. In partem vocamus honestius quam, participem facimus. In prædam vocamus, parte carnium tostarum religiose diis apposita : (cf. Cerda. ) ut in epulis mos erat carnium tanquam ἀπαρχὰς diis consecrare: toros,

« PreviousContinue »