Diripuere aras; it toto turbida coelo

Tempestas telorum, ac ferreus ingruit imber;

Craterasque focosque ferunt. Fugit ipse Latinus
Pulsatos referens infecto foedere divos.
Infrenant alii currus, aut corpora saltu

285

Subjiciunt in equos, et strictis ensibus adsunt.

Messapus regem, regisque insigne gerentem,

Tyrrhenum Aulesten, avidus confundere foedus,

290

Adverso proterret equo; ruit ille recedens,

Et miser oppositis a tergo involvitur aris

In caput inque humeros. At fervidus advolat hasta

Messapus, teloque orantem multa trabali

Desuper altus equo graviter ferit, atque ita fatur:

295

'Hoc habet; haec melior magnis data victima divis.'

Concurrunt Itali, spoliantque calentia membra.
Obvius ambustum torrem Corynaeus ab ara
Corripit, et venienti Ebyso plagamque ferenti
Occupat os flammis; olli ingens barba reluxit,
Nidoremque ambusta dedit; super ipse secutus
Caesariem laeva turbati corripit hostis,
Impressoque genu nitens terrae applicat ipsum;
Sic rigido latus ense ferit. Podalirius Alsum,
Pastorem, primaque acie per tela ruentem,
Ense sequens nudo superimminet; ille securi
Adversi frontem mediam mentumque reducta
Disjicit, et sparso late rigat arma cruore.
Olli dura quies oculos et ferreus urguet
Somnus; in aeternam clauduntur lumina noctem.
At pius Aeneas dextram tendebat inermem
Nudato capite, atque suos clamore vocabat:
Quo ruitis? quaeve ista repens discordia surgit?
O cohibete iras! ictum jam foedus, et omnes
Compositae leges; mihi jus concurrere soli;
Me sinite, atque auferte metus. Ego foedera faxo
Firma manu; Turnum debent haec jam mihi sacra.'
Has inter voces, media inter talia verba,
Ecce, viro stridens alis allapsa sagitta est,

Incertum, qua pulsa manu, quo turbine adacta,
Quis tantam Rutulis laudem, casusne deusne,
Attulerit; pressa est insignis gloria facti,

283. lt, &c. Compare

Iron sleet of arrowy shower

Hurtles in the darkened air.'-Gray's Futal Sisters.

300

305

310

315

320

-296. Hoc habet, a common gladiatorial phrase, used to express the infliction of a wound.—316. Sinite, x. 15.

Nec sese Aeneae jactavit vulnere quisquam.

Turnus, ut Aenean cedentem ex agmine vidit
Turbatosque duces, subita spe fervidus ardet;
Poscit equos atque arma simul, saltuque superbus
Emicat in currum, et manibus molitur habenas.
Multa virum volitans dat fortia corpora leto;
Semineces volvit multos, aut agmina curru
Proterit, aut raptas fugientibus ingerit hastas.
Qualis apud gelidi cum flumina concitus Hebri
Sanguineus Mavors clipeo increpat, atque furentis
Bella movens immittit equos; illi aequore aperto
Ante notos Zephyrumque volant; gemit ultima pulsu
Thraca pedum; circumque atrae Formidinis ora,
Iraeque, Insidiaeque, dei comitatus, aguntur:
Talis equos alacer media inter proelia Turnus
Fumantis sudore quatit, miserabile caesis
Hostibus insultans; spargit rapida ungula rores
Sanguineos, mixtaque cruor calcatur arena.

325

330

335

340

Jamque neci Sthenelumque dedit Thamyrimque Pho-
Jumque,

Hunc congressus et hunc, illum eminus; eminus ambo
Imbrasidas, Glaucum atque Laden, quos Imbrasus ipse
Nutrierat Lycia, paribusque ornaverat armis,

Vel conferre manum, vel equo praevertere ventos. 345
Parte alia media Eumedes in proelia fertur,
Antiqui proles bello praeclara Dolonis,

Nomine avum referens, animo manibusque parentem,

Qui quondam, castra ut Danaum speculator adiret,
Ausus Pelidae pretium sibi poscere currus;

350

Illum Tydides alio pro talibus ausis

Affecit pretio, nec equis adspirat Achillis.

Hunc procul ut campo Turnus prospexit aperto,

Ante levi jaculo longum per inane secutus,

Sistit equos bijugis et curru desilit, atque

Semianimi lapsoque supervenit, et, pede collo
Impresso, dextrae mucronem extorquet et alto
Fulgentem tinguit jugulo, atque haec insuper addit:
'En, agros, et, quam bello, Trojane, petisti,
Hesperiam metire jacens: haec praemia, qui me

143

350

360

331 Hebri. Ecl. x. 64.-335. Thraca, for Thracia; Opákn. — 338. Miserabile. Ecl. iii. 8. 342. Illum, Sthenelus.-344. Lycia, iv. -346, &c. The allusion is here to the narrative of Homer (ll. x. 314, &c.) regarding Dolon, the son of Eumedes, seized in his attempt to spy the Grecian camp, and slain by Diomede, Tydeus son.350. Pelidae, ii. 263. —356. Pronounce sêmyanimi, four syl lables.-360. Hesperiam, i, 530,

Ferro ausi tentare, ferunt; sic moenia condunt.'
Huic comytem Asbyten conjecta cuspide mittit,
Chloreaque Sybarimque Daretaque Thersilochumque,
Et sternacis equi lapsum cervice Thymoeten.
Ac velut Edoni Boreae cum spiritus alto
Insonat Aegaeo, sequiturque ad litora fluctus,
Qua venti incubuere, fugam dant nubila coelo;
Sic Turno, quacumque viam secat, agmina cedunt
Conversaeque ruunt acies; fert impetus ipsum,
Et cristam adverso curru quatit aura volantem.
Non tulit instantem Phegeus animisque frementem ;
Objecit sese ad currum, et spumantia frenis
Ora citatorum dextra detorsit equorum.
Dum trahitur pendetque jugis, hunc lata retectum
Lancea consequitur, rumpitque infixa bilicem
Loricam, et summum degustat vulnere corpus.
Ille tamen clipeo objecto conversus in hostem
Ibat, et auxilium ducto mucrone petebat:
Cum rota praecipitem et procursu concitus axis
Impulit effunditque solo, Turnusque secutus
Imam inter galeam summi thoracis et oras
Abstulit ense caput, truncumque reliquit arenae.
Atque ea dum campis victor dat funera Turnus,
Interea Aenean Mnestheus et fidus Achates
Ascaniusque comes castris statuere cruentum,
Alternos longa nitentem cuspide gressus.
Saevit, et infracta luctatur arundine telum
Eripere, auxilioque viam, quae proxima, poscit:
Ense secent lato vulnus, telique latebram
Rescindant penitus, seseque in bella remittant.

365

370

375

380

385

390

Jamque aderat Phoebo ante alios delectus Iapis

Iasides, acri quondam cui captus amore
Ipse suas artis, sua munera, laetus Apollo
Augurium citharamque dabat celerisque sagittas.
Ille, ut depositi proferret fata parentis,

395

363. Chloreaque by the arsis.—365. The Edoni were a people of Thrace. The north wind, which rages in the Archipelago (alta Aegaco), sweeps over Thrace.-378. Ibat, Phegeus was going, when the chariot struck him, impulio, 380.-386. Alternos, a vivid epithet, descriptive of a lame man or weak, for it does not appear where Aeneas was wounded, perhaps in the thigh, or, from 311, in the neck or shoulder-lifting the support each second step. Nitentem gressus seems the accusative of limitation.-394. Dabat, was giving, but did not give, for lapis preferred the art of healing. See a similar use of the imperfect, noted vi. 468.-395. Depositus. A man on the point of death was sometimes laid at his door, that his case might be known to passers-by, and a cure perhaps suggested.

Scire potestates herbarum usumque medendi
Maluit et mutas agitare inglorius artis.

400

405

410

Stabat acerba fremens, ingentem nixus in hastam,
Aeneas, magno juvenum et moerentis Iuli
Concursu, lacrimis immobilis. Ille retorto
Paeonium in morem senior succinctus amictu,
Multa manu medica Phoebique potentibus herbis
Nequidquam trepidat, nequidquam spicula dextra
Sollicitat prensatque tenaci forcipe ferrum.
Nulla viam Fortuna regit; nihil auctor Apollo
Subvenit; et saevus campis magis ac magis horror
Crebrescit, propiusque malum est. Jam pulvere coelum
Stare vident, subeuntque equites, et spicula castris
Densa cadunt mediis. It tristis ad aethera clamor
Bellantum juvenum et duro sub Marte cadentum.
Hic Venus, indigno nati concussa dolore,
Dictamnum genetrix Cretaea carpit ab Ida,
Puberibus caulem foliis et flore comantem
Purpureo; non illa feris incognita capris
Gramina, cum tergo volucres haesere sagittae.
Hoc Venus, obscuro faciem circumdata nimbo,
Detulit; hoc fusum labris splendentibus amnem
Inficit, occulte medicans, spargitque salubris
Ambrosiae succos et odoriferam panaceam.
Fovit ea vulnus lympha longaevus lapis
Ignorans, subitoque omnis de corpore fugit
Quippe dolor, omnis stetit imo vulnere sanguis.
Jamque secuta manum, nullo cogente, sagitta
Excidit, atque novae rediere in pristina vires.
'Arma citi properate viro! quid statis?'-lapis
Conclamat, primusque animos accendit in hostem-
'Non haec humanis opibus, non arte magistra
Proveniunt, neque te, Aenea, mea dextera servat;
Major agit deus atque opera ad majora remittit.'
Ille avidus pugnae suras incluserat auro

Hinc atque hinc, oditque moras, hastamque coruscat.
Postquam habilis lateri clipeus loricaque tergo est,
Ascanium fusis circum complectitur armis,
Summaque per galeam delibans oscula fatur:
'Disce, puer, virtutem ex me verumque laborem,
Fortunam ex aliis. Nunc te mea dextera bello

415

420

425

430

435

398. Acerba. Ecl. iii. 8.401. Paeonium, three syllables after the elision. See at vii. 769.-412. Cretaea Ida. Ecl. vi. 56.417. Labris vasis; amnem, aquam. force-wonderful as it may seem.' 422. Quippe seems to have this Dolor by the arsis.

Defensum dabit, et magna inter praemia ducet.
Tu facito, mox cum matura adoleverit aetas,
Sis memor, et te animo repetentem exempla tuorum
Et pater Aeneas et avunculus excitet Hector.'

440

445

450

Haec ubi dicta dedit, portis sese extulit ingens,
Telum immane manu quatiens; simul agmine denso
Antheusque Mnestheusque ruunt, omnisque relictis
Turba fluit castris. Tum caeco pulvere campus
Miscetur, pulsuque pedum tremit excita tellus.
Vidit ab adverso venientis aggere Turnus,
Videre Ausonii, gelidusque per ima cucurrit
Ossa tremor; prima ante omnis Juturna Latinos
Audiit agnovitque sonum, et tremefacta refugit.
Ille volat, campoque atrum rapit agmen aperto.
Qualis ubi ad terras abrupto sidere nimbus
It mare per medium; miseris, heu, praescia longe
Horrescunt corda agricolis; dabit ille ruinas
Arboribus, stragemque satis; ruet omnia late;
Ante volant, sonitumque ferunt ad litora venti:
Talis in adversos ductor Rhoeteïus hostis
Agmen agit; densi cuneis se quisque coactis
Agglomerant. Ferit ense gravem Thymbraeus Osirim,
Archetium Mnestheus, Epulonem obtruncat Achates,
Ufentemque Gyas; cadit ipse Tolumnius augur,
Primus in adversos telum qui torserat hostis.
Tollitur in coelum clamor, versique vicissim
Pulverulenta fuga Rutuli dant terga per agros.
Ipse neque aversos dignatur sternere morti,
Nec pede congressos aequo nec tela ferentis
Insequitur; solum densa in caligine Turnum
Vestigat lustrans, solum in certamina poscit.

455

460

465

Hoc concussa metu mentem Juturna virago
Aurigam Turni media inter lora Metiscum
Excutit, et longe lapsum temone relinquit ;

470

Ipsa subit, manibusque undantis flectit habenas,
Cuncta gerens, vocemque et corpus et arma Metisci.
Nigra velut magnas domini cum divitis aedes
Pervolat et pennis alta atria lustrat hirundo,
Pabula parva legens nidisque loquacibus escas;
Et nunc porticibus vacuis, nunc humida circum
Stagna sonat: similis medios Juturna per hostis
Fertur equis, rapidoque volans obit omnia curru;

475

410. iii. 343.-443._Antheusque by the arsis.-445. Pulsuque, &c., vii. 722.-454. Ruet, i. 35, ix. 516.-456. Rhoeteïus hostis Aeneas, v. 646.-461. Primus, &c., 258. -464. Ipse Aeneas.

36*

2 L