vit. Tum super exanimum sese proiecit amicum 444. EXANIMEM 450 444 exanimum codd. plerique: conf. ad IV, 8. Praefert vulgatum Heinsius; ob suaviorem sonum, puto. (Restitui exanimum, vid. V. L. ad IV, 8.; idem fecit lahnius; exanimem Palat, cum 11. Wr.) 445 Confixus Dorvill. a m. sec. Vir doctus apud Burm. coni. placita, quod arridet Burmanno. 446 possent Goth. tert. male; idem v. 447 Nulla dies, nunquam. seqq. Versus 444. 445. praeclari et facto et verborum dilectu: nunc enim recte memorata placida mors, et quiescere in amici complexu, Volscente caeso. 446449. Splendidissimum epiphonema! et ad miserationem altius infigendam animo, dum se ipsum ea tactum significat poeta, aptissimum. Sumserunt a poeta alii, non aeque feliciter: congessit imitationem multorum Cerda. At tu lege et compara praeclaros versus Statii X, Theb. 443448. e quibus novissimi: Forsitan et comites non adspernabi tur umbras Euryalus, Phrygiique admittet gloria Nisi. Et de Hypsipyle Valer. Flacc, II, 242-246. Splendor autem et pondus in ornamentis ac verbis. domus Aeneae, gens Iulia, aut, quod minus malim, omnino populus Romanus. immobile saxum quippe aeternum Capitolium, et nota narratio de Termino deo, qui in fundamentis Capitolii iaciendis non cessit loco. pater Romanus est Iupiter Capitolinus, non Augustus: is non aeternum habiturus erat imperium. (Verba imperiumque p. R. habebit per epexegesin, ut solet, adiecit Virgilius, et Patrem Romanum utique Augustum vocavit, non quasi is ipse aeternum regnaturus esset, sed quod penes eius familiam perpetuum orbis Romani imperium fore auguraretur. Nec mirabimur, eum, quem Patrem Patriae appellari mos esset, Patrem Romanum hic vocari; fecit idem Auson. a Cerda laud. Praefat. ad Theodos. vs. 21. p. 592. edit. Souch.:,,Tu modo te iussisse, Pater Romane, memento." Meminerimus etiam Horat. I, 2, 50.: „Hic ames dici Pater atque Princeps." Iovem autem quis umquam dixit Patrem Romanum? Nec Senatus, quem alii siguìficari volunt, mentio hic satis apta. Niebuhr. Roem. Gesch. Vol. I. not. 831. patrem Romanum fere idem esse censet, quod ci Volscentem exanimum flentes in castra ferebant. Nec minor in castris luctus, Rhamnete reperto Exsangui, et primis una tot caede peremtis, Serranoque Numaque. Ingens concursus ad ipsa Corpora, seminecesque viros, tepidaque recen Caede locum, et plenos spumanti sanguine rivos. 454. SARRANO 451 exanimem Rom. et Dorvill., bini Goth. vid. modo vs. 444. 452 Nec minus pr. Rottend. 453 Exanimi Ed. Ven. (Exsanguem Rom. Wr.) 454 Serrano (quod restitui, etiam hic, ut Bottar. ad vs. 335. refert, in Rom. lectum, Wr.) vulgo et hic. v. sup. ad 335. Remoque possit quis suspicari ex v. 330. Lamoque Io. Schrader. Sed doctius pomitur nunc novum nomen, ut supra v. 343 sq. tanto plura praeteriisse videatur. (Vitare poeta voluit etiam parum suavem sonum, qualis exsisteret, si scripsisset Serrano que Remoque vel Lam oque. Qua in re multum refert, qui sit quoque loco orationis color; sic supra in declaranda caesorum multitudine apte iunguntur Lamyrumque Lamumque. Wr.) 455 seminecisque ultos Hamb, sec. (seminecis etiam Medic. Wr.) tepidumque recenti Caede locum vulgaris lectio in Romano regnabat: eam vero in suis codd. non occurrere testatur Heins. praeterquam in Gud. a m. pr. Tamen et Medic. secundum Fogginium ambiguam scripturam habet. (In Mediceo legitur tepidamque recentem; sed corrector, quum m expungenda esset, transfodit a et superscripsit u, ut iam legatur tepidumque. Wr.) Alteram lectionem: tepidaque recentem Caede locum, ut iam Egnatius emendatum dedit, bene post Ge. Fabric. Pier. et alios Heins. tuetur ex Servio et Macrob. VI Sat 6. Est ea haud dubie elegantior; v. Notam. (tepidumque recenti etiam Palat., quae lectio aut emendatoribus, quod scholion Servianum persuadere possit, aut solitae adiectivorum iuxta positorum confusioni debetur, aut orta est ex eo, quod recente, ut in Mediceo, scriptum erat, aut coniunctis his causis origo eins tribuenda. Wr.) tepidaeque madentem C. 1. Porcius Pierii, cum ed. 456 pleno spumantis sanguine rivos aliquot Heins., it. Erf., etiam Medic. a Fogginio expressus, quem Heinsius cum Gud. et pr. Menag. Mediol. vem Romanum, et repetisse hoc Virgilium ex antiquissima rerum Romanarum memoria, ut appellatione maxime sollemni ornaret cives, qui olim, quum nulli essent plebeii, meri fuissent patricii. 450. Quos Rutulos h. 1., imprudens, puto, vocat poeta, ii vix dubium est quin Latini dicendi fuerint; vid. vs. 367 sqq.; eodemque modo Rutuli appellantur vs. 517. et 519., qui Volsci erant, coll. vs. 505. Wr.) docte et 452. cf. Iliad. x, l. c. 523 sq. (-454. tot primis, Serranoque Numaque, vid. Q. V. XXXIII, 6. — ad ipsa corpora, vid. Q. V. XVIII, 2, b. Wr.) 455. 456. tepidaque recentem caede locum: eleganter, non per hypallagen, ut vulgo exponunt, ut vulgo exponunt, sed propter exquisitiorem et remotam a vulgari usu formam. Nam locus recens caede doctius dictum est, quam locus recenti caede, in 460 Adgnoscunt spolia inter se, galeamque nitentem 463. COGIT, plenos spumantis exhibere narrat, spumantis etiam ex Romano notatum, et plenos spumantis praescriptum Donati commento. Est autem hoc, quod et Cuninghamus nunc et Wakefield expressum dedit, scitius haud dubie doctiusque: pleno spumantes sanguine rivos, quam alterum: plenos spumanti s. r. Utrumque tamen paullo τραγικώτερον, ut solent rivi sanguinis dici, nunc pleni sanguine. Servius spumantem s. rivos legit sc. locum, nimis magnifice in caede aliquot virorum. (At in scriptis Servii exemplaribus apud Burm., etiam in cod. Dresd., spumantes legitar; spumantem tamen e Dorph. I. enotatum video. plenos spumanti Palat.; pleno 3. 8. 9. 10., spumantes 7. 8. 9. 11.; unde in quibusdam pleno spumanti exstare suspiceris. Jahnius scribit:,,Scribendum est ex libris aut tepidumque recenti Caede locum et pleno spumantes sanguine rivos, aut tepidaque recentem C. l. et plenos spumanti s. r., ut dicendi ratio in utroque membro sibi respondeat.“ Equidem et huius praecepti et ipsorum codicum fidem nimis hic incertam esse ratus, retinui vulgatam lectionem; constat enim, saepissime etiam in optimis libris vel aucta vel privata esse litera s vocabula proximo voc. ab ea litera incipiente. Wr.) 457 Cognoscunt qu. Moret. 460 Titani Goth. tert., stolide. 461 Cum s. i. idem Goth. tert., quod ferri posset. receptis vett. exemplaria ap. Pier. relictis pr. Hamburg. 464 Quisque suas sc. acies Medic. et alii Heins. et Burm. cum Goth. tert. Ita oratio sic procedit: aeratasque acies in praelia cogit Quisque suas, quod sane expeditissimum erat, quodque praeferam argutiis aliunde inductis. At quisque suos tuebatur Ge. Fabric. (secundum Homericum Iliad. 8, 428 néleve dè oiGIV Exαotos Hyɛuóvov), ut esset synthesis, et alia figura: quisque cogit et acuunt. Montalb. et Parrhas. Quique suos, etiam elegantius. (sed quid in hoc manifesto vitio insit elegantiae, non video. Wr.) Potest quoque sic distingui et interpungi: Turnus in arma viros-Suscitat aeratasque acies; in praelia cogit Quisque suos; variisque acuunt rumoribus iras. Ita vero in viros aeratasque acies est otiosi quid. Aut sic: cogit; Quisque suos variisque acuunt rumoribus iras. (haec quidem ratio plane abhorret a culta Virgilii oratione. Wr.) Quatuor Burmannianis copula in va quo caedes recens facta. At caedes tepida propter tepentem adhuc cruorem. póvos, aipa hagóv. Ita et mox plenos spumanti sanguine rivos dictos accipe pro rivis sanguinis. Nec tamen infitiandum, paullo tumidius et tragice hoc dictum esse. cf. Var. Lect. 460. Homericus versus II. A, 1. 464. Debebat esse: acies in praelia cogunt et acu int: v. Var. Quin ipsa adrectis (visu miserabile) in hastis 465 470 Aeneadae duri murorum in parte sinistra rüsque abest. variosque sec. Rottend. (suos Palat.; suas etiam 8. 9. 10. Dorph. II. V. Lips. alt. et cod. 7. edit. Vinar. 1826.; quod revocandum putavi; vid. Q. V. XVI, 2. Wr.) 465 ipsi Ven. mirabile multi Heins. ex more. 467 An hoc hemistichium ex interpretamento in margine adscripto subnatum? Adscriptum in edit. Londini repetita: sic censere quoque auctorem libri, cui titulus: Lettres de quelques Juifs à Mr. Voltaire. (Adiicienda tamen fuisse nomina quis neget? Sed illud, puto, Heynium offendit, quod non suo loco illata videri possunt. Malis enim ita haec disposita a Virgilio: Praefigunt capita Euryali et Nisi, et multo clamore sequuntur. At rectam rationem secutus poeta cum versu imperfecto sententiam ubique claudit; vid. V. L. ad X, 792. Mihi vero haec Euryali et Nisi ita superiori versui subiecta multum habere miserationis videntur. Wr.) 468 in abest Rom. et binis Rottend. (etiam 3. 8. 9. 10. 11. Wr.) 469 nam dextra agnoscitur Prisciano lib. VII, et sic Goth. pr. Sed defendit alterum librorum auctoritas ap. Heins. (In Mediceo legitur dextra superscripta e. Apud Prisc. VIII, 68. Krehlius edidit dextera, qui dextra in uno cod. invenit. Wr.) nam cetera Goth. tert. amne Sprot. 471 movebant Heins. e suis et Pierianis restituit. monebant pr. Hamburg. pro var. lect. Vulgo ante Heins. lectum videbant; (quod est in Palat. 3. 7. 8. 11. Wr.) dederat tamen movebant Naugerius in Ald. tert. et ex eo alii. simul pro copula est: nec Stant- simulac videbant latinum esset. (Accedebat quippe ad reliquam maestitiam adspectus capitum Nisi et Euryali; maesti autem erant, at de eventu pugnae solliciti, nondum reverso Aenea. Wr.) 472 Nota minis sec. Goth. Lect. rumoribus docte videtur positum pro hortatibus, vocibus. (rumores istos ad caedem istam nocturnam spectare censet Heinrich.; quod praestat. Wr.) 468. De locorum situ v. Exc. III ad lib. VII et sup. ad v. 195. Poeta videri potest tanquam in Rutulorum, castra adorientium, agmine versans nunc sinistram versus mare, dextram partem versus Tiberim memorare: sicque statue bam antea; nunc video nimium sic turbari in ceteris, et manendum esse in eo, ut pars sinistra murorum et h. 1. sit ex positu castrorum a partibus Troianis: Excurs. I ad hunc librum IX. a laeva parte castrorum porta erat, a qua duplex via ducebat, altera secundum littus, versus Laurentum, altera in interiora agri, qua, retro ad Tiberim versus collem Palatinum perveniri poterat. Fir Interea pavidam volitans pennata per urbem Nuntia Fama ruit, matrisque adlabitur auris. Euryali. At subitus miserae calor ossa reliquit; 475 Excussi manibus radii, revolutaque pensa, Evolat infelix, et, femineo ululatu, Scissa comam, muros amens atque agmina cursu Prima petit: non illa virum, non illa pericli, Telorumque memor; coelum dehinc questibus inplet: 480 Hunc ego te, Euryale, adspicio? tune ille senectae 474 F. ge 473 pinnata Medic. et Gud. cum Rom.; et sic Servius. rit Ven. a m. pr. auras Medic. a m. pr. 475 At Heins. cum melioribus. Vulgo Ac. relinquit Erf. 476 Expulsi apud Macrob. lib. IV Sat. 1 editum. Discussi Parrhas. resolutaque membra refingebat Barnes ad Iliad. χ, 448, ut convenirent verba: τῆς δ ̓ ἐλελίχθη γυῖα, χαμαί τέ οἱ ἔκπεσε κερκίς. 478 comas Ven. et Goth. sec., qui et: agmina circum exhibet. 480 dehinc coelum tres Burm. 481 Non ego Goth. sec. Hinc Hugen. Hunccine te, Euryale vett. edd. Macrobii V Sat. 9 et in margine cod. Bemb. Terentii. Ex iisdem et aliis codd. Heinsius restituit tune illa s., quod iam Ald. tert. habet, pro vulgato ille, quod tamen doctius videtur. cf. ad v. 485. (ille, quod Medic. cum plerisque codd. tuetur, restitui; illa correctoribus librariis haud dubie debetur; vidit idem Jahnius. Wr.) Dorvill. a m. sec. ipse. 484 extremis Medic. et Sprot. (vid. V. L. ad I, 104. Wr.) extrema plures Heins. et Burm. 485 date post Fabricium Heins. e codd.; vulgo data, minus eleganter, inprimis post data copia. (Pauci admodum libri, quibus nunc accedunt 2. 3., date, quod quam facile in data mutari potuerit, apparet. Et date hic pro datus, ut solent poetae vocativum secundae Verbi personae adiungere : mant Troiani praesidiis vallum ab laeva parte, qua Rutuli oppugnare munitionem seu urbem, quam Virgilius perhibet, poterant: collocant ea in ipso vallo seu muro et turribus, quas fossa ambit. 473 sq. Comparant Andromachae trepidationem et luctum Iliad. X, 447 seqq. et Iliad. 5, 388 sq. Ut imitatorem minus subacti iudicii agnoscas, cf. Statii III Theb. 133 seqq. 476. Affectus a multis adumbratus: at Virgilius pressit vestigia Apollonii III, 254 sqq. de radiis texentis v. sup. ad Ge. 1,294. 479. prima agmina haud dubie iungenda. Nam procurrit ante propugnatores valli. 485. 486. ex prisci aevi atrocitate, in |