,,Et qua servetis revocatum a morte Dareta."
Dixit, et adversi contra stetit ora iuvenci,
Qui donum adstabat pugnae, durosque reducta
Libravit dextra media inter cornua cestus,
Arduus, effractoque illisit in ossa cerebro.

480

Sternitur exanimisque tremens procumbit humi bos.
Ille super tales effundit pectore voces:

,,Hanc tibi, Eryx, meliorem animam pro morte Daretis ,,Persolvo: hic victor cestus artemque repono."

485

Protenus Aeneas celeri certare sagitta
Invitat, qui forte velint, et praemia ponit,
Ingentique manu malum de nave Seresti
Erigit, et volucrem traiecto in fune columbam,
Quo tendant ferrum, malo suspendit ab alto.
Convenere viri, deiectamque aerea sortem
Accepit galea; et primus clamore secundo
Hyrtacidae ante omnes exit locus Hippocoontis;
Quem modo navali Mnestheus certamine victor
Consequitur, viridi Mnestheus evinctus oliva.
Tertius Eurytion, tuus, o clarissime, frater,
Pandare, qui quondam, iussus confundere foedus,
In medios telum torsisti primus Achivos;
Extremus galeaque ima subsidit Acestes,
Ausus et ipse manu iuvenum tentare laborem.
Tum validis flexos incurvant viribus arcus

Pro se quisque viri, et depromunt tela pharetris.
Primaque per coelum nervo stridente sagitta
Hyrtacidae iuvenis volucres diverberat auras,
Et venit adversique infigitur arbore mali.
Intremuit malus, timuitque exterrita pennis
Ales, et ingenti sonuerunt omnia plausu.
Post acer Mnestheus adducto constitit arcu.
Alta petens, pariterque oculos telumque tetendit;
Ast ipsam miserandus avem contingere ferro

Non valuit, nodos et vincula linea rupit,

Quis innexa pedem malo pendebat ab alto:
Illa Notos atque atra volans in nubila fugit.
Tum rapidus, iamdudum arcu contenta parato

VIRGILIUS.

12

490

496

500

505

510

Tela tenens, fratrem Eurytion in vota vocavit,
Iam vacuo laetam coelo speculatus; et alis
Plaudentem nigra figit sub nube columbam.
Decidit exanimis, vitamque reliquit in astris
Aetheriis, fixamque refert delapsa sagittam.
Amissa solus palma superabat Acestes,
Qui tamen aërias telum contendit in auras,
Ostentans artemque pater arcumque sonantem.
Hic oculis subitum obiicitur magnoque futurum
Augurio monstrum-docuit post exitus ingens,
Seraque terrifici cecinerunt omina vates-:
Namque volans liquidis in nubibus arsit arundo,
Signavitque viam flammis, tenuesque recessit
Consumta in ventos, coelo ceu saepe refixa
Transcurrunt crinemque volantia sidera ducunt.
Attonitis haesere animis, Superosque precati
Trinacrii Teucrique viri; nec maximus omen
Abnuit Aeneas, sed laetum amplexus Acesten
Muneribus cumulat magnis, ac talia fatur:
,,Sume pater: nam te voluit rex magnus Olympi
,,Talibus auspiciis exsortem ducere honorem.
,,Ipsius Anchisae longaevi hoc munus habebis,
,,Cratera impressum signis, quem Thracius olim
,,Anchisae genitori in magno munere Cisseus

515

520

525

530

535

,,Ferre sui dederat monumentum et pignus amoris." Sic fatus cingit viridanti tempora lauro,

Et primum ante omnes victorem appellat Acesten.
Nec bonus Eurytion praelato invidit honori,
Quamvis solus avem coelo deiecit ab alto.
Proximus ingreditur donis, qui vincula rupit;
Extremus, volucri qui fixit arundine malum.

540

At pater Aeneas, nondum certamine misso, Custodem ad sese comitemque impubis Iuli, Epytiden, vocat et fidam sic fatur ad aurem:

545

,,Vade, age, et Ascanio, si iam puerile paratum

,,Agmen habet secum cursusque instruxit equorum,
,,Ducat avo turmas et sese ostendat in armis,
,,Dic," ait. Ipse omnem longo decedere circo

550

Infusum populum et campos iubet esse patentes.
Incedunt pueri, pariterque ante ora parentum
Frenatis lucent in equis, quos omnis euntes
Trinacriae mirata fremit Troiaeque iuventus.
Omnibus in morem tonsa coma pressa corona.
Cornea bina ferunt praefixa hastilia ferro,
Pars leves humero pharetras; it pectore summo
Flexilis obtorti per collum circulus auri.
Tres equitum numero turmae, ternique vagantur
Ductores: pueri bis seni quemque secuti
Agmine partito fulgent paribusque magistris.
Una acies iuvenum, duxit quam parvus ovantem
Nomen avi referens Priamus, tua clara, Polite,
Progenies, auctura Italos: quem Thracius albis
Portat equus bicolor maculis, vestigia primi
Alba pedis frontemque ostentans arduus albam.
Alter Atys, genus unde Atii duxere Latini,
Parvus Atys pueroque puer dilectus Iulo.
Extremus formaque ante omnes pulcher Iulus
Sidonio est invectus equo, quem candida Dido

555

560

565

570

Esse sui dederat monumentum et pignus amoris.
Cetera Trinacriis pubes senioris Acestae

Olli discurrere pares atque agmina terni
Deductis solvere choris, rursusque vocati
Convertere vias infestaque tela tulere.
Inde alios ineunt cursus aliosque recursus
Adversis spatiis, alternosque orbibus orbes
Impediunt, pugnaeque cient simulacra sub armis;
Et nune terga fuga nudant, nunc spicula vertunt
Infensi, facta pariter nunc pace feruntur.
Ut quondam Creta fertur Labyrinthus in alta
Parietibus textum caesis iter, ancipitemque

580

585

590

596

Mille viis habuisse dolum, qua signa sequendi
Falleret indeprensus et irremeabilis error:
Haud alio Teucrûm nati vestigia cursu
Impediunt, texuntque fugas et proelia ludo,
Delphinum similes, qui per maria humida nando
Carpathium Libycumque secant, [luduntque per undas.]
Hunc morem cursus atque haec certamina primus
Ascanius, Longam muris quum cingeret Albam,
Retulit, et priscos docuit celebrare Latinos,
Quo puer ipse modo, secum quo Troïa pubes.
Albani docuere suos: hinc maxima porro
Accepit Roma et patrium servavit honorem;
Troiaque nunc pueri Troianum dicitur agmen.
Hac celebrata tenus sancto certamina patri.

Hic primum Fortuna fidem mutata novavit.
Dum variis tumulo referunt solemnia ludis;
Irim de coelo misit Saturnia Iuno

Iliacam ad classem, ventosque adspirat eunti,
Multa movens, necdum antiquum saturata dolorem.

600

605

Illa, viam celerans per mille coloribus arcum,
Nulli visa, cito decurrit tramite virgo.

610

Conspicit ingentem concursum, et litora lustrat,
Desertosque videt portus classemque relictam.
At procul in sola secretae Troades acta
Amissum Anchisen flebant, cunctaeque profundum
Pontum adspectabant flentes. Heu tot vada fessis
Et tantum superesse maris, vox omnibus una.
Urbem orant: taedet pelagi perferre laborem.
Ergo inter medias sese haud ignara nocendi
Coniicit, et faciemque deae vestemque reponit:
Fit Beroë, Tmarii coniux longaeva Dorycli,
Cui genus et quondam nomen natique fuissent;
Ac sic Dardanidum mediam se matribus infert.
,,O miserae, quas non manus" inquit,,Achaica bello
,Traxerit ad letum patriae sub moenibus! o gens
,,Infelix, cui te exitio Fortuna reservat?

,,Septima post Troiae excidium iam vertitur aestas, ,,Quum freta, quum terras omnes, tot inhospita saxa

615

620

625

630

635

640

,,Sideraque emensae ferimur, dum per mare magnum
Italiam sequimur fugientem, et volvimur undis.
,,Hic Erycis fines fraterni atque hospes Acestes:
,,Quod prohibet, muros iacere et dare civibus urbem?
,0 patria et rapti nequidquam ex hoste Penates,
Nullane iam Troiae dicentur moenia? nusquam
,Hectoreos amnes, Xanthum et Simoënta, videbo?
,,Quin agite, et mecum infaustas exurite puppes:
,,Nam mihi Cassandrae per somnum vatis imago
„Ardentes dare visa faces.,,Hic quaerite Troiam;
,,,,Hic domus est" inquit,,vobis." Iam tempus agi res,
,,Nec tantis mora prodigiis. En quatuor arae
,,Neptuno: deus ipse faces animumque ministrat.“
Haec memorans, prima infensum vi corripit ignem,
Sublataque procul dextra connixa coruscat
Et iacit. Arrectae mentes stupefactaque corda
Iliadum. Hic una e multis, quae maxima natu,
Pyrgo, tot Priami natorum regia nutrix:
,,Non Beroë vobis, non haec Rhoeteïa, matres,
,,Est Dorycli coniux: divini signa decoris
,,Ardentesque notate oculos, qui spiritus illi,
,,Qui vultus, vocisque sonus, et gressus eunti.
,,Ipsa egomet dudum Beroën digressa reliqui
„Aegram, indignantem, tali quod sola careret
,,Munere, nec meritos Anchisae inferret honores."
Haec effata.

At matres primo ancipites oculisque malignis
Ambiguae spectare rates miserum inter amorem
Praesentis terrae fatisque vocantia regna:
Quum dea se paribus per coelum sustulit alis,
Ingentemque fuga secuit sub nubibus arcum.
Tum vero attonitae monstris actaeque furore
Conclamant, rapiuntque focis penetralibus ignem;
Pars spoliant aras, frondem ac virgulta facesque
Coniiciunt. Furit immissis Vulcanus habenis
Transtra per et remos et pictas abiete puppes.
Nuntius Anchisae ad tumulum cuneosque theatri
Incensas perfert naves Eumelus, et ipsi

645

650

655

660

665