Claudite iam rivos, pueri: sat prata biberunt.

"

convenientem: „et quisquis fugiet amores, nisi amaros eos experiri velit." Doeringius in Programmate saepius laud. sic scribendum censet: „ita quisquis amores Aut metuat dulces, aut experiatur amaros; " hac subiecta explicatione: ,Vos ambo digni estis posito ito pignore; utinam ita, eadem suavitate, quivis alius aut metum et sollicitudinem in amore felice, cfr. vs. 74., aut amaritiem et curas in amore infelice, cfr. vs. 80., canendo exprimat." In eundem modum idem V. D. disputavit ad Catull. LXVIII, 28., nisi quod ibi sic, non ita, pro et offert. Spohnius reiectam iam ab Heynio et Vossio retractat explicationem: „Digni estis praemio; dignus hic, dignus alter; dignus, quicunque iam sapit et abstinet ab amore, aut alieno edoctus dolore, aut suo, aliquando resipiscens." Iahnius denique sic interpretatur: ,, Summo praemio digni estis et tu, et ille, et omnis, qui tam praeclare amoris aut dulcedinem aut amaritudinem carmine celebrabit." Praeclare, nisi ad fulciendam hanc sententiam addendum fuisset illud, tam praeclare." Similiter Spohnius, ne absurdi aliquid dicentem faceret poetam, non satis fideliter eius orationem expressit. Acutius omnibus, qui vel ante, vel post ipsum solvere hunc nodum conati sunt, vidit Heynius, sensu haec plane destituta esse intelligens. Illud tantum improbes, quod resecandos censuit vss. 109. sq. Atque ut supra propositas explicandi rationes verbo refutem, pronomen quisquis h. 1. nullo pacto pro quisque, multo minus pro uterque, quod mireris quomodo Schirachio in mentem venire potuerit, dictum accipere licet. Nam ut concedam, optimi saeculi scriptores, relativis vel nominibus, vel particulis praegressis, ut quicunque, qui, ubi, ut, quae quidem omnia eum in modum dicuntur, quo illud Aen. IV, 371.: „Quae quibus anteferam?" aut etiam pronomini possessivo suus ita interdum subiungere quisquis, ut pro quisque positum videri possit: non facile tamen vel pessimus scriptor in initio enunciati, qui locus proprius est relativis, quisquis ita posuerit. Et initio enunciatorum ea quoque posita censenda sunt, quibus praecedit copula, ut h. 1., quippe quae nihil pertineat ad ipsius vim sententiae, sed tantum iungendis duobus enunciatis inserviat. Ceterum qui exempla cupit huius usus pronominis quisquis, eum relego ad Forcell. Lex. sub voc. Quisquis. Manut. ad Cic. Ep. ad Div. VI, 1. porro ad librum, cui inscriptum est: Deutsches Museum. 1786. Vol. I. pag. 24. Doering. ad Catull. LXVIII, 28. Quum autem, si vss. 109. sq. tanquam spurios eiiciamus, aptam desiderari optimi carminis clausulam appareat, neque in interpretatione satis sit auxilii, ad coniecturam descendamus necesse est. Itaque lenissima mutatione facta pro priore aut scripsi haut; ac sic saepissime haec negandi particula in ipso Mediceo demta adspiratione legitur. Praeterea ita singula distinxi: „Et vitula tu dignus, et hic. Et quisquis amores Haut metuet, dulces, aut experietur amaros; " i. e. aut dulces experietur, aut amaros. Quibus verbis Palaemon ad utrumque paratum esse iubet, quicunque amores tractet; nam,, Vinceris, aut vincis; haec in amore rota est." Propert. II, 8,8. Haud metuit amores, qui eos non fugit, non spernit; quae non infrequens est huius verbi significatio; Ge. I, 246.: „Arcti metuentes aequore tingui." Apte autem tangit diversa horum pastorum in amore fata; cf. vs. 76. sqq. 80. sqq. 101. 107. Neque illa Et vitula tu dignus, et hic quidquam habent offensionis, ut visa sunt Heynio; cf. not. meam ad vs. 49. et 54.

111. Claudite iam rivos. Exisse Palaemon intelligendus, ut servis suis imperaret, ut rivos seu canales ad irriganda prata aperirent; interea a Menalca et

Damoeta arbiter advocatus, nunc, finito certamine, ad servos suos iterum se convertit. vid. Serv. et Burm. conf. Calpurn. II, 96. 97.

Post hic autem inhibendus paululum orationis cursus. Ac nova sententia, quae Palaemonis praecepto continetur, recte per copulam Et adiuncta est; gravius autem pronuncianda haec: Haut metuet; non quisquis, aut amores. Neque in eo haerendum, quod verbum experietur aliter collocatum malis, hunc in modum: dulces aut amaros experietur. Talem enim verborum positum interdum sibi indulserunt poetae, ut Ge. II, 447.:,, At myrtus validis hastilibus, et bona bello cornus;" pro: et bello cornus bona. Praeterea verissime quidem docet Heindorf. ad Horat. Sat. I, 1, 8., ubi duae res magis minusve diversae vel iungantur, vel separentur, plerumque duplex et, neque, vel, aut, locum habere. Ex qua regula dicendum h. 1. foret,aut dulces, aut amaros." Sed alteram particulam etiam omitti, vel iste versus Propertii, quem supra laudavi, declarat. Denique non praetereunda est similitudo soni in vocabulis amores, amaros, quam sectantur in talibus interdum optimi scriptores, ut Cicero in Orat. pro M. Coelio c. 32.: ,, Conservate igitur reipublicae, iudices, civem bonarum artium, bonarum partium, bonorum virorum." Virg. infra Ecl. VIII, 80.: „Limus ut hic durescit, et haec ut cera liquescit." Et cf. not. ad Ge. I, 157. Wr.)

1

ECLOGA IV

POLLIO*)

ARGUMENTUM

In hac Ecloga interpretanda dici vix potest, quam inanem operam et olim Grammatici et hinc viri docti vana religione capti navaverint. Vaticinationem Sibyllae de Christi natalibus expressam esse, quam Virgilius ingeniose ad natales nobilis pueri transtulerit, iam Lactantius, Instit. VII, 24 statuebat, et Constantinus M. in Orat. ad Sanctorum coetum, graece reddita a non indocto homine, Eusebii libris de Vita Constantini adiuncta c. 19 sq. (quam in Exc. I ad Bucolica iterum excudi curavi), demonstrare voluit, eiusque auctoritatem cum ista aetate plerumque Christiani homines (cf. Wernsdorf. Poet. min. To. IV, p. 767 sqq.), tum aetatibus nostris viri docti sequuti sunt plerique omnes, de via ac ratione tantum solliciti, qua reconditum huiusmodi vaticinium ad Romanos pervenire potuerit. Vide inprimis Chandler's Vindication of the Defense of Christianity Book II, ch. 2, sect. 2, et T. II. Postscript p. 44. Whiston's Supplement to the literal accomplishment of Scripture Prophecies p. 94 sq. Cudworth Systema Intellect. c. IV, S. 16. Certis tamen rerum argumentis destituitur ista opinio; quamvis ea multis aliis exornari possit, quae a viris doctis minus animadversa sunt. Sic v. c. e Ioseph. Ant. XV, 13, qui Herodem regem Pollionis hospitio et amicitia usum esse memorat, colligere aliquis possit, ab Herode facile, Virgilio praesente, Pollioni de Messia narrari, aut Nicolaum Damascenum, doctum hominem, cuius ministerio Herodes usus est, Augusto percarum, de Iudaeorum opinionibus commemorare potuisse, et id genus alia. Enimvero, quicunque sensum Romanorum et ingenium vel e longinquo inspexit, facile tenebit, nunquam Iudaeorum tantam auctoritatem ac fidem aut fuisse aut esse potuisse apud Romanos, longe aliis sensibus, religionibus, iudiciis imbutos, ut istorum opiniones publice admitterent et carminibus celebrarent. Meminit superstitionis Iudaicae Horatius: verum ut eam risu exploderet. Attamen vel sic vulgata esse potuit fama inde ab Oriente propagata, de Rege venturo, de heroe nascituro, de novi saeculi, novi rerum ordinis im

*) Pollio. In plerisque vett. Saeculi novi interpretatio. Zulich. Laus novae progeniei.

minente fatali exordio. Nam simili modo alias quoque superstitiones, maxime vaticiniorum, pervagatas esse plura loca reperimus; Romam autem a confluente undique multitudine eas maturius delatas esse quid miremur!

Ut ordine agamus: videamus primo loco, quodnam carminis argumentum sit per se spectati. Carmen bucolicum ad Consulem, quem v. 11 Pollionem nominat, se exorsurum esse profitetur Maro: 1-3. Agi nunc ultimam aetatem a Sibylla memoratam: Inde restitutionem rerum in pristinam faciem, ἀποκατάστασιν, novum saeculorum ordinem, novam hominum progeniem, melioris aetatis vitam, humano generi redituram esse pronuntiat; idque eventurum esse puero aliquo nato, in Pollionis quidem Consulatu 4-14. Ille adscriptus erit heroibus, et orbis terrarum pacati erit regnator 15-17. Iam vero melior illa aetas, aetati aureae ac Saturniae similis, per gradus succedet, ita ut puero nato exordia, 18-25; incrementa vero sua habitura sit, quando ille adoleverit, 26-36; cumulata autem ut sit et perfecta ab omnibus partibus, ubi ille ad virilem aetatem pervenerit: 37-45. Reliqua sunt exultantis laetitia et vota facientis ac gratulantis poetae: 46 ad fin.

Iam in his facile agnoscas, si modo nulla praevia opinione imbutus accesseris, primo poetam phantasmata ab aureae aetatis narrationibus petiisse; tum vero, eum illa cumulasse in certo aliquo sui temporis eventu declarando, quem paullo obscurius designavit, quoniam in vaticinium rem mutavit, adeoque vaticinantis verbis et phantasmatibus sensa sua exposuit. Solent autem poetae cupide et ambitiose vaticinia argumenta carminum facere, cum nihil ad enthusiasmum poeticum sit accommodatius: quod multis exemplis doceri posset, si nunc id ageretur. Summa sententiarum haec est, insequuturam esse temporum felicitatem magnam; eamque initium habituram esse a natalibus pueri, Pollione Cos. nati. Quinam ille puer fuerit, et quid poetam adduxerit, ut tantam rerum conversionem eo nato insequuturam polliceri posset, hoc est, quod quaeritur. Scilicet inter omnes populos, magna inprimis aliqua calamitate oppressos, vaticinia circumferri assolent, quae sive graviora minari sive laetiora solent polliceri, eaque, necessaria rerum vicissitudine, melioribus aliquando succedentibus temporibus, fere semper eventum habent. Nullo tamen tempore vaticiniorum insanius fuit studium, quam sub extrema reipublicae Romanae tempora, primosque Imperatores; cum bellorum civilium calamitates hominum animos terroribus omnis generis agitatos ad varia portentorum, prodigiorum, et vaticiniorum ludibria convertissent. Inprimis autem ad Sibyllas multa vaticinia referebant, cuius oraculorum generis omnino et alias inter Romanos et tunc multo magis erat magna auctoritas. Collegit ex illa aetate oracula nonnulla Sibyllina Fabricius Bibl. Gr. Tom. I, lib. I, c. 30, §. 6 sqq. Sed rem satis vel unus Suetonii locus Octav. c. 31 declarat; cum cler. Diss. Acad. Tom. II, pag. 388), aut ad Salonini fratrem, C. Asinium Gallum, ex alio istis commentariis adsuto panno ad v. 11, res refertur, non magis fide historica nititur; nam Pollioni puerum illo anno natum esse ignoramus. Esset adeo hoc, inferre aliquid de suo in poetam, et tum ex eo, quod intulimus, probationes pe• tere. In Drusum incidisse virum doctum video in Comment. Trevolt. 1703, p. 7, id vero temporum rerumque rationibus repugnat. cf. Ruaeus pr. huius Eclogae. Multo vero molestiorem et nulla ope tuendam rationem proposuit Vignolius (in Biblioth. Germ. Tom. XXXV, pag. 173 sqq.), qui hanc Eclogam in annum 730 coniecit, ut tamen v. 11 de M. Tullio Cicerone, M. F. Consule suffecto 724, accipiat, et Tullio pro Pollio legat, et ad magnae aerae Alexandrinae initium, quod a magni cycli canicularis, qui est 1461 annorum, decimo quarto saeculo procedebat, retulit; quae sententia cum hactenus speciosa sit, ut valde probabile fiat, poetam ad magnam istam aeram, quae pro revolutione magni anni et άποκαταστάσει omnium rerum habebatur, respexisse (cf. des Vignoles Chronologie de l'Hist. Sainte Tom. II, pag. 710. 711), in annum tamen memoratum 730 reiici ipsa ecloga non potest, nisi perquam contorte et adversa rerum verborumque omni natura, ut probare se eam rem Burınanno potuisse mirer. Enimvero quorsum bonum otium contero in exponendis opinationibus et ariolationibus, in quibus nihil ad liquidum perduci potest!

Quid autem, si ne locus quidem ariolationi est, quis puer ille fuerit, quem Maro nascentem memorat? Potest enim ille nihil aliud voluisse, quam, calamitosis bellorum civilium temporibus successura nunc esse tempora laetiora; quae εὐφαντασιώδης poeta per aetates mythicas declarat; cum autem funestum hoc et ferreum saeculum non protinus mutari posset in aureum, inversa ratione per gradus res ad saeculum aureum adducenda fuit. Cum porro melior rerum conditio esse nequeat, nisi homines meliores deterioribus successerint: eam rationem ingressus esse putari potest, ut novam progeniem prodituram esse dicat: haec progenies ut primordia sua habeat necesse est; deflexit itaque orationem ad puerum illum, qui primus in huius saeculi auspiciis est nasciturus. Nunc succurrebat vaticinium illud vulgatum de Rege seu heroe venturo, seu nascituro. In hanc fere sententiam vidi quoque incidisse unum ex meis olim familiaribus Kuithan, Tremoniensem, acuti ingenii iuvenem, Rectorem nunc Gymnasii Lünensis Westphaliae. Puerum illum διογενῆ iam herois nomine et loco recte impertiit; potuere quoque Iovis pueri incunabula animo poetae insidere; recte quoque patrias virtutes commemorat, natus enim ille puer est a deo aliquo, tamquam heros. Manent quidem vel sic in figmento hoc nonnulla obscura nec satis commode inventa; verum probe arrogantem esse necesse foret eum, qui hoc sibi sumeret, aut sibi satis confideret, ut omnia a se expedita in hoc carmine esse pronuntiet: