Immanisque Gela fluvii cognomine dicta.

Arduus inde Acragas ostentat maxima longe

Moenia, magnanimum quondam generator equorum;

Teque datis linquo ventis, palmosa Selinus,

705

Et vada dura lego saxis Lilybeïa caecis.
Hinc Drepani me portus et illaetabilis ora
Accipit. Hic, pelagi tot tempestatibus actus,
Heu genitorem, omnis curae casusque levamen,
Amitto Anchisen. Hic me, pater optime, fessum
Deseris, heu, tantis nequidquam erepte periclis !
Nec vates Helenus, quum multa horrenda moneret,
Hos mihi praedixit luctus, non dira Celaeno.
Hic labor extremus, longarum haec meta viarum.
Hinc me digressum vestris deus appulit oris."

Sic pater Aeneas intentis omnibus unus
Fata renarrabat divûm, cursusque docebat.
Conticuit tandem, factoque hic fine quievit.

710

715

P. VIRGILII MARONIS

AENEIDOS

LIBER QUARTUS.

66

At regina gravi jam dudum saucia cura
Vulnus alit venis, et caeco carpitur igni.
Multa viri virtus animo, multusque recursat
Gentis honos; haerent infixi pectore vultus
Verbaque, nec placidam membris dat cura quietem.
Posterȧ Phoebea lustrabat lampade terras
Humentemque Aurora polo dimoverat umbram,
Quum sic unanimam alloquitur male sana sororem:
"Anna soror, quae me suspensam insomnia terrent ?
Quis novus hic nostris successit sedibus hospes ?
"Quem sese ore ferens! quam forti pectore et armis !
"Credo equidem, nec vana fides, genus esse deorum:
"Degeneres animos timor arguit. Heu, quibus ille
"Jactatus fatis! quae bella exhausta canebat!
"Si mihi non animo fixum immotumque sederet,
Ne cui me vinclo vellem sociare jugali,
"Postquam primus amor deceptam morte fefellit;
"Si non pertaesum thalami taedaeque fuisset:
"Huic uni forsan potui succumbere culpae.
"Anna-fatebor enim-, miseri post fata Sychaei
"Conjugis et sparsos fraterna caede Penates

5

10

15

20

"Solus hic inflexit sensus, animumque labantem "Impulit: agnosco veteris vestigia flammae. "Sed mihi vel tellus optem prius ima dehiscat, "Vel pater omnipotens adigat me fulmine ad umbras, 25 "Pallentes umbras Erebi noctemque profundam, "Ante, Pudor, quam te violo aut tua jura resolvo. “Ille meos, primus qui me sibi junxit, amores "Abstulit: ille habeat secum servetque sepulcro." Sic effata, sinum lacrimis implevit obortis. Anna refert: "O luce magis dilecta sorori,

66

Solane perpetua maerens carpere juventa, "Nec dulces natos, Veneris nec praemia noris? "Id cinerem aut Manes credis curare sepultos? "Esto: aegram nulli quondam flexere mariti,

66

Non Libyae, non ante Tyro; despectus Iarbas

30

35

"Ductoresque alii, quos Africa terra triumphis "Dives alit: placitone etiam pugnabis amori?

"Nec venit in mentem, quorum consederis arvis ?
"Hinc Gaetulae urbes, genus insuperabile bello,
"Et Numidae infreni cingunt et inhospita Syrtis;
"Hinc deserta siti regio, lateque furentes

40

"Barcaei. Quid bella Tyro surgentia dicam, "Germanique minas?

"Dis equidem auspicibus reor et Junone secunda

45

"Hunc cursum Iliacas vento tenuisse carinas.

66

Quam tu urbem, soror, hanc cernes, quae surgere regna

Conjugio tali! Teucrûm comitantibus armis,

66

"Punica se quantis attollet gloria rebus!

"Tu modo posce deos veniam, sacrisque litatis

66

Indulge hospitio, causasque innecte morandi, "Dum pelago desaevit hiems et aquosus Orion, "Quassataeque rates, dum non tractabile coelum." His dictis incensum animum inflammavit amore, Spemque dedit dubiae menti, solvitque pudorem.

50

55

Principio delubra adeunt, pacemque per aras
Exquirunt; mactant lectas de more bidentes
Legiferae Cereri Phoeboque patrique Lyaeo,
Junoni ante omnes, cui vincla jugalia curae.
Ipsa tenens dextra pateram pulcherrima Dido
Candentis vaccae media inter cornua fundit,
Aut ante ora deûm pingues spatiatur ad aras,
Instauratque diem donis, pecudumque reclusis
Pectoribus inhians spirantia consulit exta.
Heu vatum ignarae mentes! quid vota furentem,

60

65

Quid delubra juvant? Est mollis flamma medullas
Interea, et tacitum vivit sub pectore vulnus.
Uritur infelix Dido totaque vagatur

Urbe furens, qualis conjecta cerva sagitta,

Quam procul incautam nemora inter Cresia fixit
Pastor agens telis, liquitque volatile ferrum
Nescius; illa fuga silvas saltusque peragrat
Dictaeos, haeret lateri letalis arundo.

70

Nunc media Aenean secum per moenia ducit,
Sidoniasque ostentat opes urbemque paratam,
Incipit effari mediaque in voce resistit ;
Nunc eadem labente die convivia quaerit,
Iliacosque iterum demens audire labores
Exposcit, pendetque iterum narrantis ab ore.
Post, ubi digressi, lumenque obscura vicissim

75

80

Non coeptae assurgunt turres, non arma juventus
Exercet, portusve aut propugnacula bello

Tuta parant; pendent opera interrupta minaeque
Murorum ingentes aequataque machina coelo.

Quam simul ac tali persensit peste teneri Cara Jovis conjux, nec famam obstare furori Talibus aggreditur Venerem Saturnia dictis:

66

Egregiam vero laudem et spolia ampla refertis "Tuque puerque tuus; magnum et memorabile numen "Una dolo divûm si femina victa duorum est. "Nec me adeo fallit, veritam te moenia nostra, "Suspectas habuisse domos Carthaginis altae. "Sed quis erit modus, aut quo nunc certamine tanto? Quin potius pacem aeternam pactosque Hymenaeos "Exercemus? Habes, tota quod mente petisti : "Ardet amans Dido traxitque per ossa furorem. "Communem hunc ergo populum paribusque regamus "Auspiciis; liceat Phrygio servire marito,

66

Dotalesque tuae Tyrios permittere dextrae." Olli-sensit enim simulata mente locutam,

Quo regnum Italiae Libycas averteret oras

Sic contra est ingressa Venus: "Quis talia demens
"Abnuat, aut tecum malit contendere bello?

"Si modo, quod memoras, factum fortuna sequatur.
66 Sed fatis incerta feror, si Jupiter unam
"Esse velit Tyriis urbem Trojaque profectis,
"Miscerive probet populos, aut foedera jungi.
"Tu conjux: tibi fas animum tentare precando.

"Perge; sequar." Tum sic excepit regia Juno:

66

90

95

100

105.

110

Mecum erit iste labor. Nunc qua ratione, quod instat, 115 "Confieri possit, paucis-adverte-docebo.

"Venatum Aeneas unaque miserrima Dido

"In nemus ire parant, ubi primos crastinus ortus
"Extulerit Titan radiisque retexerit orbem:
"His ego nigrantem commixta grandine nimbum,
"Dum trepidant alae saltusque indagine cingunt,
"Desuper infundam, et tonitru coelum omne ciebo.
"Diffugient comites, et nocte tegentur opaca;

120