Et totum clipei ferro dejecerat orbem.
Dixerat ille aliquid magnum, vimque adfore verbo Crediderat, cœloque animum fortaffe ferebat; Canitiemque fibi, et longos promiserat annos.
Tarquitus exfultans contra fulgentibus armis, Silvicolæ Fauno Dryope quem nympha crearat, Obvius ardenti fefe obtulit: ille reducâ
Loricam, clipeique ingens onus, inpedit hastâ.
Tum caput, orantis nequidquam, et multa parantis
Dicere, deturbat terræ; truncumque tepentem
Provolvens, fuper hæc inimico pectore fatur:
Iftic nunc, metuende, jace. Non te optima mater
Candet humi, patriove onerabit membra fepulcro :
Alitibus linquere feris; aut gurgite merfum
Unda feret, pifcesque inpafti volnera lambent.
Protenus Antæum et Lucam, prima agmina
Turni,
Perfequitur: fortemque Numam, fulvumque Ca
Magnanimo Volfcente fatum, ditiffimus agri
Qui fuit Aufonidum, et tacitis regnavit Amyclis.
Egæon qualis, centum cui brachia dicunt,
Centenasque manus, quinquaginta oribus ignem
Pectoribusque arfiffe, Jovis cum fulmina contra
Tot paribus ftreperet clipeis, tot ftringeret enfis:
Sic toto Æneas defævit in æquore victor,
Ut femel intepuit mucro. Quin ecce! Niphæi
Quadrijuges in equos, adverfaque pectora, tendit; Atque illi, longe gradientem et dira frementem Ut videre, metu verfi, retroque ruentes, Effunduntque ducem, rapiuntque ad litora currus. Interea, bijugis infert fe Lucagus albis
In medios, fraterque Liger; fed frater habenis
Flectit equos: ftri&tum rotat acer Lucagus enfem.
Haud tulit Æneas tanto fervore furentis:
Inruit, adverfâque ingens adparuit haftâ.
Cui Liger;
Non Diomedis equos, nec currus cernis Achilli,
Aut Phrygiæ campos: nunc belli finis et ævi
His dabitur terris. Vefano talia late
Dicta volant Ligeri: fed non et Troius heros
Dicta parat contra; jaculum nam torquet in hof
Lucagus ut, pronus pendens in verbera, telo
Admonuit bijugos; projecto dum pede lævo
Aptat fe pugnæ; subit oras hasta per imas
Fulgentis clipei, tum lævum perforat inguen;
Excuffus curru, moribundus volvitur arvis.
Quem pius Æneas dictis adfatur amaris:
Lucage, nulla tuos currus fuga fegnis equorum
Prodidit, aut vanæ vertere ex hoftibus umbræ :
Ipfe, rotis faliens, juga deferis. Hæc ita fatus,
Adripuit bijugos. Frater tendebat inermes
Infelix palmas, curru delabfus eodem:
Per te, per, qui te talem genuere, parentes,
Vir Trojane, fine hanc animam, et miferere pre
Pluribus oranti Æneas: Haud talia dudum
Morere, et fratrem ne defere frater.
Tum, latebras animæ, pectus mucrone recludit.
Talia per campos edebat funera ductor
Dardanius; torrentis aquæ, vel turbinis atri,
More furens. Tandem erumpunt, et caftra relin-
quunt
Afcanius puer, et, nequidquam obsessa, juventus.
Junonem interea conpellat Juppiter ultro:
O germana mihi, atque eadem gratiffima conjunx!
Ut rebare, Venus (nec te fententia fallit)
Trojanas fustentat opes; non vivida bello
Dextra viris, animusque ferox, patiensque pericli.
Cui Juno fubmiffa: Quid, o pulcherrime conjunx!
Sollicitas ægram, et tua triftia dicta timentem?
Si mihi, quæ quondam fuerat, quamque effe dece-
bat,
Vis in amore foret! non hoc mihi namque negares,
Omnipotens, quin et pugnæ fubducere Turnum,
Et Dauno poffem incolumem fervare parenti.
Nunc pereat, Teucrisque pio det fanguine pœnas.
Ille tamen noftrâ deducit origine nomen.
Pilumnusque illi quartus pater; et tua largâ
Sæpe manu, multisque ornavit limina donis.
Cui rex ætherii breviter fic fatur Olympi:
Si mora præfentis leti, tempusque, caduco
Oratur juveni, meque hoc ita ponere fentis;
Tolle fugâ Turnum, atque inftantibus eripe fatis.
Hactenus indulfiffe vacat. Sin altior iftis
Sub precibus venia ulla latet, totumque moveri,
Mutarive putas, bellum; fpes pascis inanis.
Et Juno, adlacrumans: Quid fi, quod voce gravaris,
Mente dares; atque hæc Turno rata vita maneret!
Nunc manet infontem gravis exitus: aut ego veri
Vana feror. Quod ut o! potius formidine falfâ
Ludar; et in melius tua, qui potes, orfa reflectas!
Hæc ubi dicta dedit, cœlo fe protenus alto
Mifit, agens hiemem, nimbo fuccincta, per auras;
Iliacamque aciem, et Laurentia caftra, petivit.
Tum Dea nube cavâ tenuem fine viribus umbram
In faciem Æneæ, visu mirabile monstrum!
Dardaniis ornat telis; clipeumque, jubasque,
Divini adfimulat capitis: dat inania verba,
Dat fine mente fonum; greffumque effingit euntis:
Morte obitâ quales fama eft volitare figuras,
Aut quæ fopitos deludunt somnia fenfus.
At primas læta ante acies exfultat imago,
Inritatque virum telis, et voce laceffit.
Inftat cui Turnus, ftridentemque eminus hastam
Conjicit: illa dato vertit veftigia tergo.
Tum vero Ænean averfum ut cedere Turnus
Credidit, atque animo fpem turbidus haufit in-
Quo fugis, Ænea? thalamos ne defere pactos:
Hac dabitur dextrâ tellus quæfita per undas.
Talia vociferans fequitur, ftri&tumque corufcat
Mucronem; nec ferre videt sua gaudia ventos.
Forte ratis, celfi conjuncta crepidine faxi,
Expofitis ftabat fcalis, et ponte parato;
Quâ rex Clufinis advectus Ofinius oris.
Huc fefe trepida Æneæ fugientis imago
Conjicit in latebras: nec Turnus fegnior inftat;
Exfuperatque moras, et pontis tranfilit altos.
Vix proram adtigerat: rumpit Saturnia funem,
Avolfamque rapit revoluta per æquora navem.
Illum autem Æneas abfentem in prælia pofcit;
Obvia multa virûm demittit corpora morti.
Tum levis haud ultra latebras jam quærit imago,
Sed fublime volans nubi se inmifcuit atræ:
Cum Turnum medio interea fert æquore turbo.
Refpicit, ignarus rerum, ingratusque falutis;
Et duplicis cum voce manus ad fidera tendit:
Omnipotens genitor, tanton' me crimine dignum
Duxifti, et talis voluifti expendere pœnas?
Quo feror? unde abii? quæ me fuga, quemve reducit?
Laurentisne iterum muros, aut caftra, videbo? Quid manus illa virûm, qui me, meaque arma, fecuti?
Quosne, nefas! omnis infandâ in morte reliqui? Et nunc palantis video, gemitumque cadentum Adcipio. Quid ago? aut quæ jam fatis ima dehifcat
|