Dona recognofcit populorum, aptatque fuperbis Poftibus: incedunt victæ longo ordine gentes, Quam variæ linguis, habitu tam veftis, et armis. Hic Nomadum genus, et discin&os Mulciber Afros, Hic Lelegas, Carasque, fagittiferosque Gelonos, Finxerat. Euphrates ibat jam mollior undis, Extremique hominum Morini, Rhenusque bicor

nis;

Indomitique Dahæ; et, pontem indignatus, Araxes.

Talia, per clipeum Volcani, dona parentis, Miratur, rerumque ignarus imagine gaudet; Adtollens humero famamque, et fata, nepotum.

P. VIRGILII MARONIS

ENEIDOS

LIBER NONUS.

ATQUE, ea diverfâ penitus dum parte geruntur, Irim de cœlo mifit Saturnia Juno

Audacem ad Turnum: luco tum forte parentis
Pilumni Turnus, facratâ valle, fedebat;

Ad quem fic rofeo Thaumantias ore locuta eft:
Turne, quod optanti divom promittere nemo
Auderet, volvenda dies en! adtulit ultro.
Æneas, urbe, et sociis, et classe relictâ,
Sceptra Palatini fedemque petît Evandri.

Nec fatis extremas Corythi penetravit ad urbis;
Lydorumque manum, conlectos armat agreftis.

Quid dubitas? nunc tempus equos, nunc pofcere

currus.

Rumpe moras omnis, et turbata adripe caftra.
Dixit, et in cœlum paribus fe fuftulit alis;
Ingentemque fugâ fecuit fub nubibus arcum.

Adgnovit juvenis, duplicisque ad fidera palmas
Sustulit, et tali fugientem eft voce fecutus:
Iri, decus cœli, quis te mihi, nubibus actam,
Detulit in terras? unde hæc tam clara repente
Tempeftas? medium video discedere cœlum,
Palantisque polo ftellas. Sequor omina tanta,
Quisquis in arma vocas. Et, fic effatus, ad undam
Proceffit, fummoque haufit de gurgite lymphas,
Multa deos orans; oneravitque æthera votis.
Jamque omnis campis exercitus ibat apertis,
Dives equûm, dives pictai veftis, et auri.
Meffapus primas acies, poftrema coërcent
Tyrrhidæ juvenes; medio dux agmine Turnus
Vertitur, arma tenens, et toto vertice fupra eft:
Ceu feptem furgens fedatis amnibus altus
Per tacitum Ganges, aut pingui flumine Nilus,
Quum refluit campis, et jam fe condidit alveo.

Hic fubitam nigro glomerari pulvere nubem
Profpiciunt Teucri, ac tenebras infurgere campis.
Primus ab adverfâ conclamat mole Caicus:
Quis globus, o cives! caligine volvitur atrâ!
Ferte citi ferrum, date tela, fcandite muros;
Hoftis adeft, eia! Ingenti clamore per omnis
Condunt fe Teucri portas, et moenia conplent:
Namque ita discedens præceperat, optumus armis,
Eneas: fi qua interea Fortuna fuiffet,

Neu ftruere auderent aciem, neu credere campo; Caftra modo, et tutos fervarent aggere muros.

Ergo, etfi conferre manum pudor, iraque, monftrat, Objiciunt portas tamen, et præcepta faceffunt, Armatique cavis exfpectant turribus hoftem. Turnus, ut ante volans tardum præcefferat ag

men,

Viginti lectis equitum comitatus, et urbi Inprovifus adeft: maculis quem Thracius albis Portat equus, cristâque tegit galea aurea rubrâ : Ecquis erit mecum, juvenes? qui primus in hof

tem?

En! ait: et jaculum adtorquens emittit in auras,
Principium pugnæ; et campo sese arduus infert.
Clamore excipiunt focii, fremituque fequuntur
Horrifono: Teucrûm mirantur inertia corda;
Non æquo dare se campo, non obvia ferre
Arma viros, fed caftra fovere. Huc turbidus, at-
que huc,

Luftrat equo muros, aditumque per avia quærit:
Ac, veluti pleno lupus infidiatus ovili,

Quum fremit ad caulas, ventos perpeffus, et imbris,
Nocte fuper mediâ; tuti fub matribus agni
Balatum exercent; ille afper, et inprobus irâ,
Sævit in abfentis: conlecta fatigat edendi
Ex longo rabies, et ficcæ fanguine fauces:
Haud aliter Rutulo, muros et caftra tuenti,
Ignefcunt iræ duris dolor offibus ardet;
Quâ tentet ratione aditus, et quæ via claufos
Excutiat Teucros vallo, atque effundat in æquor,