Exigeret, verfoque ubi nomine Virbius effet.
Unde etiam templo Triviæ, lucisque facratis,
Cornipedes arcentur equi; quod litore currum,
Et juvenem, monftris pavidi effudere marinis.
Filius ardentis haud fecius æquore campi
Exercebat equos, curruque in bella ruebat.
Ipfe inter primos, præftanti corpore, Turnus
Vertitur, arma tenens; et toto vertice supra est:
Cui, triplici crinita jubâ, galea alta Chimæram
Sustinet, Ætnæos efflantem faucibus ignis;
Tam magis illa fremens, et triftibus effera flammis,
Quam magis effufo crudescunt fanguine pugnæ.
At levem clipeum fublatis cornibus Io
Auro infignibat, jam fætis obfita, jam bos,
Argumentum ingens, et cuftos virginis Argus,
Cælatâque amnem fundens pater Inachus urnâ.
Infequitur nimbus peditum, clipeataque totis
Agmina denfentur campis, Argivaque pubes,
Auruncæque manus, Rutuli, veteresque Sicani,
Et Sacranæ acies, et picti scuta Labici:
Qui faltus, Tiberine, tuos, facrumque Numici
Litus arant, Rutulosque exercent vomere collis,
Circæumque jugum; quîs Jupiter Anxurus arvis
Præfidet, et viridi gaudens Feronia luco;
Quâ Saturæ jacet atra palus, gelidusque per imas
Quærit iter vallis, atque in mare conditur, Ufens.
Hos fuper advenit, Volfcâ de gente, Camilla, Agmen agens equitum, et florentis ære catervas; VOL. II.
Bellatrix: non illa colo, calathisve Minerva,
Femineas adfueta manus, fed prælia virgo
Dura pati, curfuque pedum prævertere ventos.
Illa vel infractæ fegetis per fumma volaret
Gramina, nec teneras curfu læfiffet ariftas;
Vel mare per medium, fluctu fuspenfa tumenti,
Ferret iter, celeris nec tingueret æquore plantas.
Illam omnis, tectis agrisque effusa, juventus,
Turbaque miratur matrum, et profpectat euntem,
Adtonitis inhians animis; ut regius oftro
Velet honos levis humeros; ut fibula crinem
Auro interne&tat; Lyciam ut gerat ipsa pharetram,
Et paftoralem, præfixâ cufpide, myrtum.
Ur belli fignum Laurenti Turnus ab arce
Extulit, et rauco ftrepuerunt cornua cantu;
Utque acris concuffit equos, utque inpulit arma;
Extemplo turbati animi: fimul omne tumultu
Conjurat trepido Latium, fævitque juventus
Effera. Ductores primi, Meffapus, et Ufens,
Contemtorque deûm Mezentius, undique cogunt
Auxilia, et latos vaftant cultoribus agros.
Mittitur et magni Venulus Diomedis ad urbem,
Qui petat auxilium, et, Latio confiftere Teucrcs,
Advectum Ænean claffi, victosque Penatis
Inferre, et fatis regem fe dicere pofci,
Edoceat, multasque viro fe adjungere gentis
Dardanio, et late Latio increbrescere nomen.
Quid ftruat his cœptis, quem, fi Fortuna fequatur,
Eventum pugnæ cupiat, manifeftius ipfi,
Quam Turno regi, aut regi adparere Latino.
Talia per Latium: quæ Laomedontius heros
Cuncta videns magno curarum fluctuat æstu;
Atque animum nunc huc celerem, nunc dividit
illuc,
In partisque rapit varias, perque omnia verfat :
Sic ut aquæ tremulum labris ubi lumen aënis
Sole repercuffum, aut radiantis imagine Lunæ,
Omnia pervolitat late loca; jamque fub auras
Erigitur, fummique ferit laquearia tecti.
Nox erat; et terras animalia feffa per omnis,
Alituum pecudumque genus, fopor altus habebat:
Quum pater in ripâ, gelidique fub ætheris axe,
Æneas, trifti turbatus pectora bello,
Procubuit, feramque dedit per membra quietem.
Huic deus ipfe loci fluvio Tiberinus amœno
Populeas inter fenior fe adtollere frondis
Vifus; eum tenuis glauco velabat amictu
Carbafus, et crinis umbrofa tegebat arundo;
Tum fic adfari, et curas his demere dictis:
O fate gente deûm! Trojanam ex hoftibus ur
Qui revehis nobis, æternaque Pergama fervas,
Exfpectate folo Laurenti, arvisque Latinis,
Hic tibi certa domus; certi, ne abfifte, Penates;
Neu belli terrere minis. Tumor omnis, et iræ
Conceffere deûm.
Jamque tibi, ne vana putes hæc fingere fomnum,
Litoreis ingens inventa fub ilicibus fus,
Triginta capitum fetus enixa, jacebit;
Alba, folo recubans, albi circum ubera nati:
Hic locus urbis erit, requies ea certa laborum :
Ex quo ter denis urbem redeuntibus annis
Afcanius clari condet cognominis Albam.
Haud incerta cano. Nunc quâ ratione, quod inftat,
Expedias victor, paucis, adverte, docebo.
Arcades his oris, (genus a Pallante profectum,
Qui regem Evandrum comites, qui figna fecuti,
Delegere locum, et pofuere in montibus urbem,
Pallantis proavi de nomine Pallanteum)
Hi bellum adfidue ducunt cum gente Latinâ;
Hos caftris adhibe focios, et fœdera junge.
Ipfe ego te ripis, et recto flumine, ducam,
Adverfum remis fuperes fubvectus ut amnem.
Surge age, nate deâ; primisque cadentibus aftris
Junoni fer rite preces; iramque, minasque,
Supplicibus fupera votis. Mihi victor honorem
Perfolves. Ego fum, pleno quem flumine cernis
Stringentem ripas, et pinguia culta fecantem,
Cæruleus Thybris, cœlo gratiffimus amnis.
Hic mihi magna domus, celfis caput urbibus, exit.
Dixit; deinde lacu Fluvius fe condidit alto,
Ima petens: nox Ænean, fomnusque, reliquit.
Surgit, et, ætherii fpectans orientia Solis
Lumina, rite cavis undam de flumine palmis
Sustulit, ac talis effundit ad æthera voces
|