tot congesta manu praeruptis oppida saxis, fluminaque antiquos subterlabentia muros.

An mare quod supra, memorem, quodque alluit infra?

Anne lacus tantos? te, Lari maxime, teque, fluctibus et fremitu assurgens, Benace, marino? 25 An memorem portus Lucrinoque addita claustra, atque indignatum magnis stridoribus aequor, Iulia qua ponto longe sonat unda refuso, Tyrrhenusque fretis immittitur aestus Avernis Haec eadem argenti rivos aerisque metalla ostendit venis, atque auro plurima fluxit. Haec genus acre virum, Marsos, pubemque Sabellam, assuetumque malo Ligurem, Volscosque verutos extulit; haec Decios, Marios, magnosque Camillos, Scipiadas duros bello, et te, maxime Caesar, 35 qui nunc extremis Asiae iam victor in oris imbellem avertis Romanis arcibus Indum. Salve, magna parens frugum, Saturnia tellus, magna virum: tibi res antiquae laudis et artis ingredior, sanctos ausus recludere fontes, Ascraeumque cano Romana per oppida carmen.

30

40

XII.

Spring, and the First Days of the World.

[GEORG. II., 325–345.]

5

Tum pater omnipotens fecundis imbribus Aether coniugis in gremium laetae descendit, et omnis magnus alit magno commixtus corpore fetus. Avia tum resonant avibus virgulta canoris, et Venerem certis repetunt armenta diebus; parturit almus ager; Zephyrique tepentibus auris laxant arva sinus; superat tener omnibus umor; inque novos soles audent se germina tuto credere; nec metuit surgentis pampinus Austros aut actum caelo magnis Aquilonibus imbrem ; sed trudit gemmas et frondes explicat omnis

Non alios prima crescentis origine mundi illuxisse dies aliumve habuisse tenorem crediderim: ver illud erat, ver magnus agebat orbis, et hibernis parcebant flatibus Euri, cum primae lucem pecudes hausere, virumque ferrea progenies duris caput extulit arvis, immissaeque ferae silvis, et sidera caelo. Nec res hunc tenerae possent perferre laborem, si non tanta quies iret frigusque caloremque inter, et exciperet caeli indulgentia terras.

ΙΟ

15

20

XIII.

The Delights of Science are the highest, and next are the Charms of a Country Life.

[GEORG. II., 475-515.]

Me vero primum dulces ante omnia Musae, quarum sacra fero ingenti percussus amore, accipiant, caelique vias et sidera monstrent, defectus solis varios lunaeque labores; unde tremor terris; qua vi maria alta tumescant 5 obicibus ruptis rursusque in se ipsa residant; quid tantum Oceano properent se tingere soles hiberni, vel quae tardis mora noctibus obstet. Sin has ne possim naturae accedere partis frigidus obstiterit circum praecordia sanguis, rura mihi et rigui placeant in vallibus amnes, flumina amem silvasque inglorius. O ubi campi, Spercheosque et virginibus bacchata Lacaenis Taygeta, o qui me gelidis in vallibus Haemi sistat, et ingenti ramorum protegat umbra?

Felix, qui potuit rerum cognoscere causas, atque metus omnis et inexorabile fatum subiecit pedibus, strepitumque Acherontis avari! fortunatus et ille, deos qui novit agrestes, Panaque Silvanumque senem Nymphasque sorores! illum non populi fasces, non purpura regum flexit et infidos agitans discordia fratres,

IO

15

2 I

aut coniurato descendens Dacus ab Histro; non res Romanae perituraque regna; neque ille aut doluit miserans inopem aut invidit habenti. 25 Quos rami fructus, quos ipsa volentia rura sponte tulere sua, carpsit: nec ferrea iura insanumque forum aut populi tabularia vidit, Sollicitant alii remis freta caeca, ruuntque in ferrum; penetrant aulas et limina regum; hic petit excidiis Urbem miserosque Penatis, ut gemma bibat et Sarrano indormiat ostro; condit opes alius defossoque incubat auro; hic stupet attonitus rostris; hunc plausus hiantem per cuneos geminatus enim plebisque patrumque 35 corripuit; gaudent perfusi sanguine fratrum, exilioque domos et dulcia limina mutant, atque alio patriam quaerunt sub sole iacentem. Agricola incurvo terram dimovit aratro ; hic anni labor, hinc patriam parvosque Penatis 40 sustinet, hinc armenta boum meritosque iuvencos.

XIV.

A Chariot Race.

[GEORG. III., 103-112.]

Nonne vides, cum praecipiti certamine campum corripuere, ruuntque effusi carcere currus,

C

39

cum spes arrectae iuvenum, exultantiaque haurit corda pavor pulsans: illi instant verbere torto, et proni dant lora; volat vi fervidus axis; iamque humiles, iamque elati sublime videntur aëra per vacuum ferri atque assurgere in auras nec mora, nec requies; at fulvae nimbus arenae tollitur, umescunt spumis flatuque sequentum: tantus amor laudum, tantae est victoria curae.

XV.

A Fight between Two Bulls.

[GEORG. III., 219-241.]

Pascitur in magna Sila formosa iuvenca: illi alternantes multa vi proelia miscent vulneribus crebris; lavit ater corpora sanguis, versaque in obnixos urgentur cornua vasto cum gemitu; reboant silvaeque et longus Olympus Nec mos bellantes una stabulare: sed alter victus abit longeque ignotis exulat oris, multa gemens ignominiam plagasque superbi victoris, tum quos amisit inultus amores; et stabula adspectans regnis excessit avitis. Ergo omni cura vires exercet, et inter dura iacet pernox instrato saxa cubili,

4

10