Fertque refertque sonans, clipeumque everberat alis.
Illi membra novus solvit formidine torpor,

Arrectaeque horrore comae, et vox faucibus haesit.
At, procul ut Dirae stridorem adgnovit et alas,
870 Infelix crinis scindit Iuturna solutos,

Unguibus ora soror foedans et pectora pugnis: Quid nunc te tua, Turne, potest germana iuvare? Aut quid iam durae superat mihi? qua tibi lucem Arte morer? talin possum me opponere monstro? 875 Iam iam linquo acies. Ne me terrete timentem, Obscenae volucres; alarum verbera nosco

Letalemque sonum; nec fallunt iussa superba
Magnanimi Iovis. Haec pro virginitate reponit?
Quo vitam dedit aeternam ? cur mortis adempta est
880 Condicio? possem tantos finire dolores

Nunc certe, et misero fratri comes ire per umbras.
Inmortalis ego? aut quicquam mihi dulce meorum
Te sine, frater, erit? O quae satis alta dehiscat
Terra mihi, Manisque deam demittat ad imos!
885 Tantum effata, caput glauco contexit amictu,
Multa gemens, et se fluvio dea condidit alto.

Aeneas instat contra telumque coruscat,
Ingens, arboreum, et saevo sic pectore fatur:

Quae nunc deinde mora est? aut quid iam, Turne, retractas? 890 Non cursu, saevis certandum est comminus armis. Verte omnis tete in facies, et contrahe, quidquid Sive animis sive arte vales; opta ardua pennis Astra sequi, clausumque cava te condere terra. Ille caput quassans: Non me tua fervida terrent 895 Dicta, ferox; di me terrent et Iuppiter hostis. Nec plura effatus, saxum circumspicit ingens, Saxum antiquum, ingens, campo quod forte iacebat,

puta, carmen.

-

quae obscenae s. mali ominis sunt, v. E. III, 7. et G. I, 470. 877. nec f. i. s. M. I., intelligo Iovis iussu mihi iam desistendum esse ab incepto, cf. vs. 844. 878. cf. vs. 141. 880. possem, ni ademta esset, t. f. d.; v. G. III, 562. 882. Quid iuvat me immortalitas, vel ea, quae mihi praeterea grata olim fuerunt? quem 883. O quae, v. G. II, 488. 886. fluvio, v. vs. 139. 888. iunge Aeneas ingens. deinde, cum res ita se habeant tuque ensem recuperaveris.-891-93. Nihil scilicet te eripiet mihi. cap. q., cf. VII, 292. 898. lit

866. v. IV, 438. 869. strid. et alas, i. e. stridorem alarum, v. I. 61. 873. durae, crudeli; culpam, quae erat fortunae, in se transfert Iuturna, ut solent, qui graviter dolent iniquitatem fati, quod praevertisse cupiant, dummodo potuerint; Silius XIII, 656.:,,nam cur Ulla fuere adeo, quibus a te saevus abessem, Momenta;" apparet eundem in modum accepisse Virgilianum illud IV, 681.:,,sic te ut posita crudelis abessem," ubi Donatus:,,in his casibus te posita afui ego crudelis et saeva.“ 876. Obsc. v., i. e. una ex earum genere,

889.

894.

Limes agro positus, litem ut discerneret arvis;
Vix illud lecti bis sex cervice subirent,
900 Qualia nunc hominum producit corpora tellus ;
Ille manu raptum trepida torquebat in hostem,
Altior insurgens et cursu concitus heros.

Sed neque currentem se nec cognoscit euntem,
Tollentemve manu saxumque inmane moventem;
905 Genua labant, gelidus concrevit frigore sanguis.
Tum lapis ipse viri, vacuum per inane volutus,
Nec spatium evasit totum, neque pertulit ictum.
Ac velut in somnis, oculos ubi languida pressit
Nocte quies, nequiquam avidos extendere cursus
910 Velle videmur, et in mediis conatibus aegri

Succidimus; non lingua valet, non corpore notae
Sufficiunt vires, nec vox aut verba sequuntur:
Sic Turno, quacumque viam virtute petivit,
Successum dea dira negat. Tum pectore sensus
915 Vertuntur varii; Rutulos adspectat et urbem,

Cunctaturque metu, telumque instare tremescit;
Nec, quo se eripiat, nec, qua vi tendat in hostem,
Nec currus usquam videt aurigamque sororem.
Cunctanti telum Aeneas fatale coruscat,
920 Sortitus fortunam oculis, et corpore toto

Eminus intorquet. Murali concita numquam
Tormento sic saxa fremunt, nec fulmine tanti
Dissultant crepitus. Volat atri turbinis instar
Exitium dirum hasta ferens, orasque recludit
925 Loricae et clipei extremos septemplicis orbis.
Per medium stridens transit femur.

Incidit ictus

Ingens ad terram duplicato poplite Turnus.
Consurgunt gemitu Rutuli, totusque remugit

Mons circum, et vocem late nemora alta remittunt.
930 Ille humilis supplexque oculos dextramque precantem
Protendens, Equidem merui, nec deprecor, inquit;
Utere sorte tua. Miseri te si qua parentis

ut d. a., ut discernendis inter se 5.: „δρόμον ὠκὺν ἐκτανύειν 66 arvis omnem de finibus litigandi 913. viam vincendi. causam tolleret. in 899. sq. cf. Hom. II. V, 303. sq. XII, 447. sqq. 901. Ille heros, v. G. IV, 457. 903. non cognoscit se, desiderat solitas vires seque plane alium factum videt, cf. vs. 911. sq. currentem ad saxum petendum. euntem contra hostem. 905. Genua, v. G. I, 397. 906. inane, aëra, et v. vs. 354. 909. ext. c., cf. Hom. II. XXIII, 375. et 758. Anacr. VIII,

920. fort., locum corpore vulneri opportunum; cf. Hom. II. XXII, 321. 921. murali Torm., ballista, qua muri conquassantur. 926. Donatus: „Incidit dixit, in ipsam tantum partem concidit, qua fuerat debilis redditus." 927. dupl., v. XI, 645. 928. gemitu, v. II, 323. 930. oculos dextramque Protendens, v. I, 426. cf. II, 405. sq. Ovid. Met. XIV, 734. Valer. Fl. VII, 269. sq.:

Tangere cura potest, oro, fuit et tibi talis Anchises genitor Dauni miserere senectae, 935 Et me, seu corpus spoliatum lumine mavis, Redde meis. Vicisti, et victum tendere palmas Ausonii videre; tua est Lavinia coniunx;

Ulterius ne tende odiis.

Stetit acer in armis

Aeneas, volvens oculos, dextramque repressit ; 940 Et iam iamque magis cunctantem flectere sermo Coeperat, infelix humero cum adparuit alto Balteus et notis fulserunt cingula bullis

Pallantis pueri, victum quem volnere Turnus Straverat atque humeris inimicum insigne gerebat. 945 Ille, oculis postquam saevi monumenta doloris Exuviasque hausit, furiis accensus, et ira Terribilis: Tune hinc spoliis indute meorum Eripiare mihi? Pallas te hoc volnere, Pallas Immolat, et poenam scelerato ex sanguine sumit. 950 Hoc dicens ferrum adverso sub pectore condit Fervidus. Ast illi solvuntur frigore membra, Vitaque cum gemitu fugit indignata sub umbras.

,,illi has ego voces, Qua datur, hasque manus, ut possum, a litore tendo." 938. in arm., clipeum tenens strictumque gladium, v. III, 595. 944. cuiusque insigne gerebat, v. G. III, 283. inimicum,

946. hau947. indute, cum

quia gerebat inimicus.
sit, v. X, 899.
indutus sis, v. IX, 485.
unius ex meis, v. E. III, 7. - 952.
cf. X, 819. sq.

meorum,

LIPSIAE,

EX OFFICINA TEUBNER I.

INDEX

verborum aliter, quam fere fit in editionibus

Virgilii, scriptorum.

Achivom, Argivom, divom, pro Achi- Heia pro eia

Aegyptos pro Aegyptus, et similia Milia, milibus, pro millia, millibus

Gnosus, Lyrnesus, Parnasus et alia Volcanus, volgare, volgus, vol-