Quis deus in fraudem, quae dura potentia nostri
Egit? Ubi hic Iuno, demissave nubibus Iris?
Indignum est, Italos Troiam circumdare flammis
Nascentem, et patria Turnum consistere terra: 75
Cui Pilumnus avus, cui diva Venilia mater.
Quid, face Troianos atra vim ferre Latinis ?
Arva aliena iugo premere, atque advertere praedas?
Quid, soceros legere, et gremiis abducere pactas?
Pacem orare manu, praefigere puppibus arma? 80
Tu potes Aenean manibus subducere Graium,
Proque viro nebulam et ventos obtendere inanes;

1X, 79.

cem

movere, sollicitare, societatem lat, quae in bello fieri solent, et foedus ciere, expetere; pro

etsi a Troianis ea facta esse nonvulgari: permovere Tyrrhenos, dum constat. face itaque prout auxilii ferendi causa socie- prie; male Serv. explicat saevo tatem ineant. fides est socie. bello, nec bene Burm. remittit tas fide interposita facta. v. ad ad lib. VII, 456. ubi Alecto

faIn 72 'respicit v. 44. immittit Turni pectori. 38. quis deus egit et si quis deus, Non magis praedas egerant an ego egi? in fraudem: est Troiani, quam incendia per amalum, örn, ut toties; peri- gros sparserant: sed ad inviculum Servius interpretatur. diam faciendam ea omnia comquis deus quae potentia no

memorat, quae fieri belli more stri: quod numen meum: fere poterant. 79 legere, eligere, ut I, 8 quo numine laeso.

sumere. Perperam cum Servio

alii: furari, sublegere, expo74 Comparatio ad invidiam

nunt. gremiis socerorum, ideoinstituta. Indignum est — Quid, que parentum. pactas aliis sc. pro: Si indignum est; an tole- Laviniam. Decet enallage iram rabilius est: an tolerabilis est? et habet vim.

80 Non eadem Troiam novam, castra. 26 Pio sed diversa est sententia. Ad lumnus inter heroes seu deos Latii minas a Troianis factas, obtiindigetes fuit, nunc inter Turni nere se posse vi, quod precibus maiores habitus. conf. IX, 4: non concedatur, spectat alteX, 619.

Venilia ex deabus rum: praefigere puppibus arma. marinis seu nymphis fuit, data Igitur ad invidiam deflectit id, a poëta, aliorum fortasse exem- quod supra narratum VIII, 92 plo, Dauno in matrimonium , in simili Aeneae Tiberi adverso orta a Pilumno, soror Amatae navigatione: Miratur nemus inLatino nuptae. cf. VII, 366. suetum fulgentia longe Sculo Poëta quippe declarat, Turnum virum, esse in Italia natum, et defendere terram suam adversus adve. 81 Tu potes: ad Aeneam Dionas (lene verbum: consistere, de- medis manibus ereptum Il. &, legit): contra, Troianos adve.

315 sqq. spectat; alterum v. 82 nas bellum intulisse Latinis. Veneri imputatur, quod a Nep77 Quid, an minus indignum tuno in eius gratiam factum est?'atra fuce: in hoc et sqq. Il. v, 321 sqq. de vers. 83 conf. exaggerat notionem belli per

lib. V, 809 - 82 proque eo,

obTroianos moti, dum ea cumu- ücere Achilli ventos inanes,

7

Et potes in totidem classem convertere Nymphas:
Nos aliquid Rutulos contra iuvisse, nefandum est ?
Aeneas ignarus abest: ignarus et absit.

85
Est Paphus, Idaliumque tibi, sunt alta Cythera:
Quid gravidam bellis urbem et corda aspera tentas?
Nosne tibi fluxas Phrygiae res vertere fundo
Conamur ? nos ? an miseros qui Troas Achivis
Obiecit ? quae causa fuit, consurgere in arma 90
Europamque Asiamque, et foedera solvere furto ?
Me duce Dardanius Spartam expugnavit adulter?
Aut

ego tela dedi, fovive Cupidine bella? Tum decuit metuisse tuis; nunc sera querelis Haud iustis adsurgis, et inrita iurgia iactas. 95

Talibus orabat Iuno: cunctique fremebant Coelicolae adsensu vario. Ceu flamina prima Quum deprensa fremunt silvis, et caeca volutant

auram, népe 83 Etiam hoc dum de Venere, quae belli per aliam deam factum erat',

Troiani auctor fuit Helena rapsed in Veneris gratiam: IX, 82: ta; mox statim redit ad proIpsa deum fertur genetrix etc. prium: in illa, quae causa fuit 89 Si, quod ipsa dixisti, tibi est etc. 91 foedera solvere furto: Paphos, quo eum abducere pos- ut solveretur, dirimeretur, pax, sis incolumem :

quid urbem pacatus status, inter Troianos Latini, ideoque ipsum Latium, et Graecos abducta furtim Hebello illato sollicitas? gentem lena, furtum pro raptu. foedera bellicosam, gravidam bellis sq. de hospitio accipit Iul. Sab., quae illa gerit; multa bella ge

sed obstant illa: consurgere in rentem; sic gravidam imperiis arma Europamque Asiamque. Italiam dixerat IV, 229; in qua 9e Comminiscitur obsessam a magnum futurum erat impe. Paride Spartam Servius: perperium. Idalium. cf, vers. 51. et ram; gravi et odiosa 'voce usa 1, 681 not.

est dea expugnavit ad vim et 88 Insurgit oratio et acerbe atrocitatem raptus declarandam: in ipsam Venerem invehitur: quasi hoc idem esset habendum, non se, sed ipsam Venerem,

ac si bellum intulisset. tela amomalorum, quae Troiani sunt, ris. - 94. Idem color orationis : esse causam, Paridis adulterio: Tum decuit quum sceptra dabas; sic manet alta mente repostum IV, 596. 597. Iudicium Paridis spretaeque in- 97-117 In hoc animorum iuria formae.

vertere fundo, aestu Iupiter tandem decernit pro vulgari: funditus evertere. et profitetur se fatali rerum or

res fluxas, seu per se infir- dini omnia permissurum esse. en mas Troianorum in Latio res Alio, quam in Iliade, modo haec 3. designat, quod tamen eodem sunt constituta. In illa , @, pr.

redit, ornans est epithetum: a praeliis et auxilis alterutri i nam, quod evertitur, omne in- exercitui ferendis abstinere se e firmatum et labefactatum esse iubet Iupiter deos; qui tamen necesse est.

89 an is qui ab- mox, fraude Iunonis circumsolute dictam: sed interpretan. vento love, praeliis iterum ipsi

Murmura,' venturos nautis prodentia ventos.
Tum Pater omnipotens, rerum cui summa potestas, 100
Infit. Eo dicente deum domus alta silescit,
Et tremefacta solo tellus; silet arduus aether;
Tum Zephyri posuere; premit placida aequora pontus.
Adcipite ergo, animis atque haec mea figite dicta.
Quandoquidem Ausonios coniungi foedere Teucris 105
Haud licitum; nec vestra capit discordia finem :
Quae cuique est fortuna hodie, quam quisque secat spem
Tros Rutulusve fuat, nullo discrimine habebo;

105 Au

scura.

intersunt. Meliore quoque or- sc. Sicque fere mox, cum aedine et eventu studia et discor- quora ponti iunctim efferuntur, diae deorum in Aeneide proce- poëta dixit: pontus premit dedunt ac finem habent, quam in quora, h. pontus premit, com'Il. 2, pugna inter ipsos deos fa- primit se, quiescit.' Solum pro cta nullo ad ipsam actionem usu usque ad solidum accipere, seret fructu. Ad comparationem monis rationi repugnat. placida, hanc cf. Ge. I, 356 -- 359, et

ut placida fiant.

103 ZephyEcl. V, 82. at exornationem ri posuere se, quievere, conf. vii, comparationis Miltonus dabit 27.- 10.4 „Totus hic locus de Parad. Lost. II. v. 284. sqq. primo Lucilii translatus est deprensa, intercepta, impedita, libro, ubi inducuntur dii habere inclusa; proprie ex insperato ; concilium et agere primo de inut de navibus Ge. IV, 421, et

teritu Lupi

postea sententias de Caco VIII Aen. 247: 249. :

dicere,:6

Seru. cf. Fragmenta cum simpliciter, ut h. L., op, Lucilii p. 260. 261. pressus, inclusus. caeca i. ob. sonios, Ausones, cf. ad XI, 2531

100 rerum cui summa 107 113 Sequitur Iovis potestas, où ngátos éori uéylotov decretum: Quam utraque pars II., B, 118: Odyss. ?, 4. Splen- fortunam hodie experietur,quam didos hos versus pro se quisque spem magnarum rerum prae. facile, mirabitur. Primas, sed dictarum et exspectatarum alobscuras, lineas in Ennianis terutri sibi praecident (qua spe versibus ex Scipione servavit excident), seu Troiani seu RuMacrob. VI, Sat. 2. Mundus tuli, iuxta et eodem loco habeeneli vastus constitit silentio, 'Et bo: sive (quod Venus putat) Neptunus saevus undis asperis fatis suis iniquis, sive (quod pausam deilit, Sol equis iter re- Iuno v. 68) stultitia Troiano. pressit ungulis volantibus, Con- rum et vaticiniis falsis eo res stitere amnes perennes, arbores adducta est, ut nova Troia nunc vento vacant. Adde Gatull. Epi- oppugnetur. Nec Rutulos li: thal. 204. sq. tremefacta solo telo bero, quo minus fortunam sibi lus. Adiectum solo spectat ad debitam consequantur. Expepoëticum ornatum; ut solum riatur quisque seu, tristia seu terrae, solum telluris, inngi so- laeta pro hodiernis rerum inilet; quoniam solum, ovdas, per tiis et actu. Ego neutris stuse notionem habet fundamenti, debo: evenient, quae fata ferent quod subiectum est: sic quoque Haec, arbitror, sententia verbis tellus contremiscere dici potuit subiecta est. 107. 108 quam solo, simpliciter , nulla alia no, quisque, Tros Rutulusve fuerit, tione adiuncta; saltem, intra

spem secat. De voc, secat pro

jeu fatis Italum castra obsidione tenentur
sive errore malo Troiae monitisque sinistris. 110
Nec Rutulos solvo. Sua cuique exorsa laborem: ::
Fortunamque ferent. Rex Iuppiter omnibus idem. )
Fata viam invenient. Stygii per flumina fratris, jnil
Per pice torrentis atraque voragine ripas
Adnuit, et totum nutu tremefecit Olympum. 115
Hic finis fandi. Solio tum luppiter aureo
Surgit, coelicolae medium quem ad limina ducunt...!!!

Interea Rutuli portis circum omnibus instant
Sternere caede viros, et moenia eingere flammis. :)
At legio Aeneadum vallis obsessa tenetur;

120 Nec spes ulla fugae Miseri slant turribus altis Nequidquam, et rara muros cinxere corona:

nuntiare non adeo facile est. tis, quod fata iniqua, ut Venus Servius exponit: sequitur, te interpretabatur, prosequuntur net, babet: ut VI, gvo Ille viam Troianos etiam in medium Laa' secat ad naves. Sed viam secare tium, sive errore malo Troiae longe aliud est. Si poëta ar- (h. Troianoruni stultitia, malichaismum sectatus secit scrip- guitate, qni oracula accepta male sisset, posset esse antiqua vox interpretati sunt) monitisque siseco, secere, pro sequo, ere, un- nistris, oraculis et vaticiniis de sequor mansit.

Turnebus falsis, furiis Cassandrae vide exposuerat sumit: nam, qui ali. verss. 67. 68. * 19 Nec Rutuquid secat, sibi partem sumit los solvo, obscurum est per bre. (sicnos voce theilen utimur. R.): vitatem affectus... Videtur supScaliger et Cerda, aperit sibi plendum esse ex iis, quae proopem factis, ut, qui viam secat, xima 'sunt: non solvo, exsolvo, aperit. Sed hoc durum et longe eximo, Rutulos labore et forpetitum est.

Spem incidere et tuna, quae eos manet. nee, non ex Horatio Od.'I, 11, 7 spem magis Rutulos quam Troianos. : longam resecare (quod tamen Interpretes secnndum Serviuimt

paullulum diversum est, demto solvo pro absolvo accipiunt: enim hoc fit, quod nimium est), parum commode arbitror. rationem certam loquendi satis 113 Nihil obstabit fatis, fatali produnt, quae quidem ita fert : rerum ordini: pro, ego non obut simili modo, ávalóyos, quod sistam. cf. IX, 104 - 6. 114 poëtae facere licet, spem secure docte dixit ripas (pro ipso amni) sit: incidere, intercipere, tollere torrentes pice et voragine atra spem. Sic vota, gaudio scindi h. alta ́aqua nigra defluens fludicuntur. In hoc saltem ana

115 Notum Iliad. o logiain video, quam sequar, nec

528 sq. 117' medium. Hic Roa dum vidi meliora. Respiciunt manum agnosce: tamquam maalitern haec ad spem Veneris de gistratum, Consulem, deducunt futuro Iuli regno in Italia, quam jovem dii. incidi, h. e. intercidere necesse 118 — 145 Interea castra operat, si castra a Turno expu. prignata aegre defendunt Troiagnabantur. cf. 42. 50.

ni. - 119 Comparant verba Iliad. 109. 110 Tungo castra tenen- Å, 35. 36. et moenia cingere flamtur obsidione Italorum: seu fa- mis, immittere undique ignes, Pars IT.

T

men;

Asius Imbrasides, Hicetaoniusque Thymoetes,
Assaracique duo, et senior cum Castore Thymbris,
Prima acies. Hos germani Sarpedonis ambo, 12
Et Clarus et Themon, Lycia comitantur ab alta. -
Fert ingens toto connixus corpore saxum,
Haud partem exiguam montis, Lyrnessius Acmon,
Nec Clytio genitore minor, nec fratre Menestheo.
Hi iaculis, illi certant defendere saxis,

130
Molirique ignem, nervoque aptare sagittas.
Ipse inter medios, Veneris iustissima cura,
Dardanius caput, ecce, puer detectus honestum,
Qualis gemma, micat, fulvum quae dividit aurum,
Aut collo decus, aut capiti; vel quale per artem 136
Inclusum buxo, aut Oricia terebintho,

Aliter dictum ac IX, 160 ubi de iente, Kalunkov aliquod Hovigiliis. 125 Stant – prima mericum, seu ayahua, cogita acies pro vulg. stant in prima poëta. cf. lib. I, 592. 593. acie. 126 Lycia ab alto, no- aut collo aut capiti decus, sive bili, clara, oriundi. — 128 Mo. ut monili sive ut diademati indestius hoc visum Maecenati, seratur gemma. Oricia tere tumidins, quod Homerus dixit binthus. Oricus, Epiri civitas Odyss. 1, 431, Polyphemum in ad sinum Ionium, iuxta quam naves κορυφήν όρέος μεγάλοιo nascitur terebinthus nigrum liiaculatum esse. Senec. Suas. 1.

gnum habens, ut Serv. tradit. Sed. Maecenas non cogitasse De eadein Plin. XIII, 6. s. 12.: videtur, de Polyphemo agere Circa Idam Troadis et in Mact Homeruin , de homine Troiano donia (ad hanc tum Epiri pars Maronem. 131 moliri ignem illa fuit attributa) brevis arbor Troiani etiam, parare ignes haec atque fruticosa in Damasco missiles de vallo. nervoque ap- Syriae magna. Egit de altera iare sagittas Troiani, adversus hac Celsius in Hierobotan, non Rntulos.

longe a pr. sub voc.

El Elim, 132 – 138 Ornatus locus, dę Materies ei admodum lenta 'ec Iulo: in Iuliae gentis gratiam. fidelis ad vetustatem, nigrisplenVeneris iustissima cura, quemdoris.- Retulit autem, ait Ser merito amabat Venus , quia alli vius, comparationem ad candidebebatur imperium, ut Serv. dum vultum, qui erat nigris crie seu simpliciter, quia dulcissi- nibus cinctus. In hoc tamen mus puer. Is, etsi iussus absti- comparationem constitutam nonere a pugna (IX, 661. 662) lim putare; sic enim omni diideoque sine armis incedens, gnítate caret: sed, quod supra poëtae sine galea, tamen in me- posui, inter ceteros bellatores dio pugnantium é muris repente. Ascanius conspectus effulgetni. iterum conspicitur. - caput hoc tore oris. Non male variarit nestum, pulchrum, ut Ge. II, rem Silius XII, 226 - 229. $99: 392. Qualis gemma micat. Ad v. 137 cf.Ge. IV, 337 ubi Emicat inter ceteros adstantes. sunt Nymphae Caesariem effusaç ulus formosus, ut gemma auro

nitidam per candida colla. Ita et clusa, aut opus eburnum buxeo h, l. cervix candida et circulus terebinthino margine amb. aureusaccipit, excipit, crines fu

,