Haec ubi dicta, locum capiunt, signoque repente 315
Conripiunt spatia audito; limenque relinquunt,
Effusi nimbo similes, simul ultima signant.

Primus abit, longeque ante omnia corpora Nisus
Emicat, et ventis et fulminis ocior alis.
Proxumus huic, longo sed proxumus intervallo,
Insequitur Salius; spatio post deinde relicto
Tertius Euryalus;

3.20

325

Euryalumque Helymus sequitur: quo deinde sub ipso
Ecce volat calcemque terit iam calce Diores,
Incumbens humero; spatia et si plura supersint,
Transeat elabsus prior, ambiguumve relinquat.
Iamque fere spatio extremo, fessique, sub ipsam
Finem adventabant: levi cum sanguine Nisus
Labitur infelix; caesis ut forte iuvencis

Fusus humum viridisque super madefecerat herbas. 330
Hic iuvenis iam victor ovans vestigia presso
Haud tenuit titubata solo; sed pronus in ipso
Concidit inmundoque fimo sacroque cruore.

753 sqq. 316 limen, vvoonv,
ut ibid. v. 758: Odyss. 9, 121.
simul ultima signant, notant,
oculis animoque designant me-
tam. Subnatum forsan poëtae
ex illo: onuŋve dè téquar' 'Ayıλ-
levs Tηlódεv. fulminis alae poë-
tica ratione; sed et in artis ope-
ribus fulmen alatum frequenter
occurrit, inprimis in numis.
323 sq. Expressa ex Il. v, 764.
765, ne dubita. Diores ita cur-
su aequat Helymum, ut uno tan-
tum ille passu praevertat. Itaque
Diores sic instat, ut immineat
eius humeris et vestigia premat,
altero pede anteriore occupans
eius pedem citeriorem. Ita ad
verbum calcem calce premit.
Etsi nec hoc necesse. Est enim
dictum exquisitius pro pedem
pede.

-

325 326 et si plus spatii superesset, nec curriculi metae iamiam adpropinquarent, aut Helymum Diores cursu praevertisset, aut saltem aequasset. Hoc est ambiguum relinquat eum, h. e. ambigentem de cursus palma, vel de quo ambigerent alii.

327 sqq. Ad Homeri ductum I. c. 773 sqq. et 539 sqq. An dignitas epici carminis versu maxime 333 et 357. 358 satis consultum sit, quaesitum est a viris doctis. Saltem hoc tenendum, non ex nostro (inprimis Gollofrancorum saepe corrupto. R.) decori sensu diiudicandam rem esse; quale autem Augustei sae. euli de tali re iudicium fuerit, ignoramus. (nisi forte propterea, quod Virgilio, Augusto et Tuccae Varioque haec non displicuerint, dicendum sit, tales versus saeculo isti probatos esse, ideoque disputationem illam de dignitate epica h. 1. perperam institui. R.) Manifesta ad cuiusque sensum suavitas est in Euryali repentino consilio ex generoso amicitiae affectu profecto v. 334 sqq. spatio extremo, extrema stadii parte; non enim plura, quod ap. Homerum fit, spatia confecisse videntur. Finem exquisitius pro meta dixit. levi sanguine pro solo levi propter sanguinem.-- 330 sanguis

..335

840

Non tamen Euryali, non ille oblitus amorum;
Nam sese obposuit Salio per lubrica surgens.
Ille autem spissa iacuit revolutus arena.
Emicat Euryalus, et munere victor amici
Prima tenet, plausuque volat fremituque secundo.
Post Helymus subit, et nunc tertia palma Diores.
Hic totum caveae consessum ingentis, et ora
Prima patrum, magnis Salius clamoribus inplet,
Ereptumque dolo reddi sibi poscit honorem.
Tutatur favor Euryalum, lacrimaeque decorae,
Gratior et pulcro veniens in corpore virtus.
Adiuvat, et magna proclamat voce Diores,
Qui subiit palmae, frustraque ad praemia venit
Ultima, si primi Salio redduntur honores.
Tum pater Aeneas, Vestra, inquit, munera vobis
Certa manent, pueri et palmam movet ordine nemo:
Me liceat casus miserari incontis amici.

Sic fatus, tergum Gaetuli inmane leonis

Dat Salio, villis onerosum atque unguibus aureis.
Hic Nisus, Si tanta, inquit, sunt praemia victis,
Et te labsorum miseret: quae munera Niso

345

$350

Digna dabis? primam merui qui laude coronam; 355

--- ve

superfusus, vel effusus madefe-
cerat humum herbosam.
stigia tituhata, audacius, ut a
poëta,pro pedibus titubantibus.--
334 amores nihil aliud sunt, quam
poëtica ratione vulgare: amor
sing. numero, amicitia, et nunc
pro amico; quippe humi iacens,
ita se currenti Salio opposuit,
ut ille in eum impingeret pede
et prorueret.

338 Prima tenet, rà roara, victoriam obtinet primo loco. 339 tertia palma, tertio loco victor, ratione poëtica, quam ipsa illa exempla illustrant, quae Burmannus laudat ad h. I. cf. Ge. I, 59. Palma, ut victoria, et saepe alia abstracta, pro victore. 340-347 Simile iurgium ap. Homer. Ihad. 4, 543 sqq. ora prima patrum, et primo loco, ante alios, priores ordines, quibus seniores et honoratiores sedebant, caveam voce a theatro

ducta dixit locum Decroosid in
valle inter colles. lacrimaeque
decorae 343 pueri supplicantis,
ne sibi victoriae honos eripere-
tur, veniens simpl. pro quae est.
Nam venire plenius voc. poëtis
pro esse; ut iam Heinsius nota-
vit ad Ovid. V Fast. 648 et al.
loc. Sic torsodai, léval, Vete-
res Grammatici veniens h, I pro-
veniens, nascens, interpretaban-
tur, ut I. Georg. 54 Hic sege-
tes, illic veniunt felicius uvae.
(sic Servius quoque: crescens
landato hoc versu: Hic segetes
etc. R.) 345 Adiuvat Eurya-
lum, eiusque causam, et clamat
Diores, qui in victoriae tertium
locum successerat, et, si Salius
primo vel secundo loco renun-
tiatus foret victor, iterum ea
excidisset.
348
- 361 Dele-
ctat mite Aeneae ingenium, vel
Euryali respectu. Praeiverat ta
men et hic Homerus Il. v, 558

-

Ni me, quae et Salium, fortuna inimica tulisset.
Et simul his dictis faciem ostentabat, et udo
Turpia membra fimo. Risit pater optimus olli,
Et clipeum efferri iussit, Didymaonis artes,
Neptuni sacro Danais de poste refixum.

Hoc iuvenem egregium praestanti munere donat.
Post, ubi confecti cursus, et dona peregit:
Nunc, si cui virtus animusque in pectore praesens,
Adsit, et evinctis adtollat brachia palmis.

Sic ait, et geminum pugnae proponit honorem :
Victori velatum auro vittisque iuvencum;
Ensem atque insignem galeam, solatia victo.
Nec mora; continuo vastis cum viribus effert
Ora Dares, magnoque virum se murmure tollit;
Solus qui Paridem solitus contendere contra;

Idemque ad tumulum, quo maxumus occubat Hector, Victorem Buten inmani corpore, qui se

Bebrycia veniens Amyci de gente ferebat,

Perculit, et fulva moribundum extendit arena.

Talis prima Dares caput altum in proelia tollit,, 375
Ostenditque humeros latos, alternaque iactat
Brachia protendens, et verberat ictibus auras.

Quaeritur huic alius; nec quisquam ex agmine tanto
Audet adire virum, manibusque inducere cestus.
Ergo alacris, cunctosque putans excedere palma, 880
Aeneae stetit ante pedes, nec plura moratus,
Tum laeva taurum cornu tenet; atque ita fatur:
Nate dea, si nemo audet se credere puguae,
Quae finis staudi? quo me decet usque teneri?
Ducere dona iube. Cuncti simul ore fremebant
Dardanidae, reddique viro promissa iubebant.
Hic gravis Entellum dictis castigat Acestes,
Proxumus ut viridante toro consederat herbae:
Entelle, heroum quondam fortissime frustra,

vo et mulieroso homine haberi
solitus, nec apud Homerum om-
ni virtute caret, ut Iliad. y in
certamine cum Menelao, v, 765
sqq. 2, 580 et al.; a poëtis ta-
men post Homerum multo maio-
re virtute insignitus. In proeliis
enim post Hectoris fata factis
frequens eius est mentio. Ger-
taminibus autem inclitus factus
est vel ex eo, quod, inter pa-
stores nutritus cum esset, cer-
tamine a Priamo instituto, agni-
tus est, dum omnia vicit (nara
Távta aðla), ut est apud Hygi-
num fab. 91 et fab. 273. p.
322.
Evenerat hoc in ludis
funebribus,
quos ei
pater
pronuntiaverat. Cum itaque in
omni certaminum genere vicis-
set, etiam pugillatu excellere
potuit in poëtis deperditis.
371 Ludi funebres, in Hectoris
honorem habiti, num ab iisdem
poëtis memorati fuerint, an Vir-
gilii ingenio debeantur, non ha-
beo dicere. Probabile tamen
fit, e Cyclicis poëtis et hos pe-
titos esse: et legitur in perso-
nato Darete 25: Priamus He-
etorem suo more ante porsam se-
pelivit cui ludos funebres fa-
cit. At Buten suaviter ab Amy-
co e Bebrycum gente deduxit,
qui Pollucem provocaverat, cum
is cum Argonautis ad Bithyniae
litus accessisset, vid. Apollon.
1. c. - 373 Butes ex Bebrycia,

:

385

quae erat gens Amyci, id est, sub regno Amyci, venerat Troiam. ferebat se, incedebat, veniebat. Apud Homer. 1. c. Il. 4, 679. 680. Euryali virtus simili modo commendatur, atque hic Daretis.

375 - 377 stolide ferox homo egregie ante oculos constitutus; cf. Apollon. 1. c. 45 sqq.; ut nec minus in oratione, quae sequitur; in qua cum Homero contendit, 1. c. 666 sqq. 380 palma, pugna, pugilatu, quo superior omnibus est, cum nemo ad congressum prodiisset.

385 sqq. Primae lineae in Homero v. 676 682; at quam egregie coloribus suis a poëta inductae ? 387 Acestes graviter castigat. Îta malim. Nec male tamen gravis omnino, quoniam senex erat. quippe senes aetate et auctoritate graves habentur. Similis increpatio Pandari ab Aenea Il. 8, 171 sqq. Obiurgationes autem eiusmodi in Homero occurrunt plures, v. c. Minervae Od. x, 224: Hectoris II. 0, 440 sq. quas non facile manibus dimittet poëta, quia vim, et davóznta habet oratio. 389 frustra fortissime olim inter heroes,sc. quandoquidem nunc iners desides. Sic sup. II. 348 349 iuvenes, fortissima frustra pectora. Sic nequicquam sup. V, 81. 256. 270 et statim. 592.-391. 392 gravissimą obiur

Tantane tam patiens nullo certamine tolli

390

395

400

Dona sines? ubi nunc nobis deus ille, magister
Nequidquam memoratus, Eryx? ubi fama per omnem
Trinacriam, et spolia illa tuis pendentia tectis?
Ille sub haec: Non laudis amor, nec gloria cessit
Pulsa metu; sed enim gelidus tardante senecta
Sanguis hebet, frigentque effetae in corpore vires.
Si mihi, quae quondam fuerat, quaque inprobus iste
Exsultat fidens, si nunc foret illa iuventas:
Haud equidem pretio inductus pulcroque iuvenco
Venissem; nec dona moror. Sic deinde locutus,
In medium geminos inmani pondere cestus.
Proiecit, quibus acer Eryx in proelia suetus
Ferre manum, duroque intendere brachia tergo.
Obstupuere animi: tantorum ingentia septem
Terga boum plumbo insuto ferroque rigebant.
Ante omnis stupet ipse Dares, longeque recusat;
Magnanimusque Anchisiades et pondus et ipsa
Huc illuc vinclorum inmensa volumina versat.
Tum senior talis referebat pectore voces:
Quid, si quis cestus ipsius et Herculis arma

-

gatio: magister Eryx, h. e. glo-
ria haec, quod Erycem heroem
(sed maius, deus ille) magistrum
pugilatus habuisti. Erycis au-
em nomen fuit magnum pugi-
latu, quippe quo Herculem adeo
provocavit v. 412 sqq. v. Dio
dor. IV, 83. Paus. IV, 36. p.
372. cf. post alios Burmann. ad
Numism. Sicil. in Dorvill. Sicu-
lis p.399sq.nobis habere uinti
Hov aliquid ex vita hominum no-
tum est. spolia. Auxit haec Val.Fl.
1V, 181 sq.
394 399 Talis
excusatio frequens in Homero,
in primis Nestoris. Vide Il. n,
152 sqq. 2, 669 sq.: 4, 629 sq.
et Laertae Odyss. @, 375 sq.;
sed ornatu et orationis vi Virgi-
lius superior. conf. inf. lib. VIII,
560 sq. Quod autem cum verbis
grandes illos, quibus olim usus
erat, cestus in medium proiicit,
magno poëta dignum est. Ve-
nissem equidem vel nulla prae-
mii ratione habita. Nec dona
moror, praemium non curo. —

405

410

403 ferre manum in proelia, exquisite pro manus conserere; et intendere brachia tergo pro induere cestum: qui ex corio bovino factus erat.

Tan

404 408 In tantorum haerent grammatici: Parva est observatio grammatica, quam tamen tenere non pigebit. tus et talis, ut toios vel rósos, ita ponuntur, ut causalem particulam intra se complectantur reddendaque sint per: nam magnus, nam multus. Ita h. 1. pro: nam septem ingentia magnorum boum terga (coria) rigebant (ornate pro erant); conf. ad Callim. in Del. 27. Res vero ad miracu lum fere aucta in his Erycis cestibus v. 404. nunc 408. vinclo rum volumina int. lora, quibns cestus circa brachium, religaretur. 406 longeque, valde ut Serv. Scilicet in recusat notio rov refugit. 410 419 arma non possunt esse alia quam ipse cestus. Sic et mox v. 424, 425..