itaque paternis morem gerens Aeneas, oppidum in Sicilia condit, nomine Acestam: et matres et senes bello inutiles ibi colonos relinquit: ipse cum exercitus robore Italiam peiit· 778; navigantique et Veneris precibus exoratus Neptunus tutum praestat mare 834. Palinurus, in tanta securitate somno succumbens, una cum gubernaculo in mare excutitur; eiusque vicem supplet Aeneas. Pro episodio habendam esse maiorem libri partem, negari nequit, nec tamen ab argumento epico illud seiunctum et, quae a multis frequentata est reprehensio, alienum habendum. Primo libro iter ex Sicilia in Italiam faciebat Aeneas: reiectus a cursu suo in Africam, cum eandem nunc navigationem repetat, iamiam ad Italiae litora appulsurum eum esse sperabas. Ecce tibi nova rei morâ iniicitur! iterum ventis contrariis a cursu depulsus, in Siciliam defertur. Multa sane in Sicilia erant Troianorum et Aeneae vestigia. Classis, a Troianis mulieribus incensa, fabula erat vulgari narratione trita. Non igitur otiose desidere in Sicilia poterat Aeneas , nec incensa classis memorari nisi probabili aliqua de ratione. Itaque poeta praeclare eo rem adducit, ut Aeneas patri inferias faciat, classeque incensa, partem comitum deponat in insula, ipse, urbe nova condita, cum reliquis discedat. Agnosce poëtae sive ingenium sive iudicium et in hoc: Dum ludorum festivitas viros detinet, navium incendendarum tempus ac facultas, quae alias vix offerri poterat, feminis, quae solae relictae sunt, data est. Aeneam autem cum pietate tam insignem esse velit poëta, quid magis consentaneum, quam ut is patris Manibus sacras caerimozias persolvat? Ludorum autem descriptione, quod rerum ge. nus multum ornatus admittit, facile est ad intelligendum, maiorem veteribus quibus poëta suum epos panxit, suavitatem, quam nunc nobis inde provenire potest, fuisse obiectam. In primis vero ludus Troiae Romanos lectores delectavit. Alia hujus descriptionis suavitas, quae tamen etiam nobis parata et cognitu facilis est, ex Homerica imitatione proficiscitur, qui Iliad. . Patrocli funus et ludos simili copia descripsit. Tantum autem abest, ut Romanis, quibus, non nobis, scripsit poëta, aut infringere delectationem aut carminis digni tatem elevare visa sit talis imi-. tatio, ut, ingenio ac sensu illorum temporum et hominum, id quod abunde Virgilius et Horatius docent, nihil magnifi centius ac splendidius habitum sit in Marone, quam si Grae corum poëtarum loca et inventa commode et ingeniose in carmina sua transferret. Sed ut delectationem in hoc libro per certaminum descriptionem afferre tantopere studeret, poëtam movere etiam potuit argumenti sterilitas in ea carminis parte, ubi ad Italiam procedere Troianorum classem narrat. Iudicium poëtae in hoc quoque observa, quod gravissimis affectibus 2 quibus libro quarto legentis animus agitabatur, nunc succedit hilarior rerum facies, ludorum festivitas, Interea medium Aeneas iam classe tenebat certaminum eventus ac praemiorum varietas. Ut autem in ludorum cogitationem incideret poëtae ingenium, facere fortasse potuit Erycis, herois indigetis, recordatio, qui in iis locis, ad quae Troiani appulerant, clarum pugilatu nomen habebat. Catroeus quidem valde acutus sibi videbatur in hoc, quod primus vidisset, ad ludos in Caesaris honorem ab Augusto habitos Virgilium respexisse. Verum et illud commentum iam a veteribus commentatoribus fuit allatum, et seu affirmandi seu negandi caussas idoneas habet nullas. Enimvero ab Homero inde nullus facile fuit poëta, qui non argumentum hoc ad istorum hominum, Graecorum in primis, animos ac sensus iucundissimum, attigerit. In Graecis quidem poëtis deperditis plura huiusmodi certamina, ludis praecipuo funebribus, fuisse tractata, vel ex Hygino discas, f. CCLXXIII. In primis ludi funebres in Achillis honorem a Thetide instituti nobile fuerunt argumentum, v. Odyss. o, 85 sqq., quod repetitum videas a Quinto Cal. IV. 110 seqq. In Tragicis saepe idem memoratum. Argonautarum certamina v. in Orphic. 575 sqq. Graecorum poëtarum exemplo, Roma ni quoque hoc ornamentum passim carminibus suis intexuerunt, Virgilii maxime iudicio; in primis Silius XVI, 295 sqq. et Statius Theb. lib. VI, quos cum 5 Virgilio Homeroque comparas.' se non poenitebit: simul ut intelligas, primum, quam parum in poëta ars sine ingenio valeat, tum vero, quam iniqua eius sors sit, qui, cum aliis ingenio praestantibus in eodem campo succedat, in angustum imitationis orbem semel se immiserit. In summa rerum copia, ut hoc utar, pauper et ieiunus est Statius: spiritum poëticum atterit in exilibus ornamentis; quae etsi voluptate sua non careant, tamen carminis sunna parum delectat. 1 4. Interea. v. sup. IV, 584 sqq. Orto die naves solverant Troiani; abeuntes prospexit Dido IV, 586; mox mortem sibi intulit in rogo nondum incenso. Incensus rogus non nisi noçtu, e more. Servius: circa primum ortum lucis navigavit mas rogi circa vesperam vidit; flam quo tempore et per naturam ignem videre potuit, et per pristinum morem, quo per diem cadavera non incendebantur. Noctis fere tempus datum rogo igni consumendo,et postridie mane lecta ossa. Sic in Patrocli funere Il., 226: Stat. Theb. VI, 236 et al. dium (v. sup. III, 664) iter (ut cursum, fugam); vulgarius est, mare altum. At certus; recte Sev. itineris sui certus, persistens in consilio proficiscendi in Italiam. Aquilone simpl. pro vento. conf. sup. IV, 562 et 310. Nam austro tum opus erat. 5-7 sed duri dolores magna amore polluto, quod cogitant me Ut pelagus tenuere rates, nec iam amplius ulla Occurrit tellus, maria undique, et undique coelum; Olli caeruleus supra caput adstitit imber, 10 Noctem hiememque ferens; et inhorruit unda tenebris. Heu! quianam tanti cinxerunt aethera nimbi? (quod nobis est, cogitatio), quo --- su 20 25 ten vi irruens navem nimium de Tum pius Aeneas: Equidem sic poscere ventos At procul excelso miratus vertice montis 35 40 Quem genuit. Veterum non inmemor ille parentum, tur. 35 41 Acestes Troianus, qui cum Troianis olim inter Sicanos consederat. Ferebatur ille Crimisi filius e Troiana muliere, v. Cluver. Sicil. ant. II, 2. montis, Erycem designare videin iaculis, modus loquendi antiquior, nec tamen infrequens, et a viris doctis passim declaratus, ut et apud Graecos: pro vulgari, iacula habens, gestans. Nec iungenda sunt, horridus in iaculis. Servius laudat Ennium: levesque sequuntur in hastis, h. e. hastati. (14 ut Ennius leves in hastis, Valeriusque Flaccus I, 486 et 641 horrentem iaculis iunxit, sic h. 1. horridus in iaculis coniungas. Horridus Ser ius explicat, terribilis. Commendat hanc iuncturam Statius Theb. IV, 221 procul ipse gravi metuendus in hasta Eminet. Fortasse vers. 179 fluens in veste iuncturam tuetur. R.) pelle Libystidis, Libycae, ursae; atqui Plinius lib. VIII sub f. ursos in Africa esse negat. Sed insedere multas terras ferae, quae postea in iis defecere; et Herodoti aliorumque auctoritate constat, saltem creditum hoc a veteribus fuisse, ursos in Li. bya gigni. Nec ultra laborandum est poëtae. conf. sup. ad I, 184 de cervis. Habitum autem venatorium h. 1. descrip tum puta. conf. inf. 300. 301. 39 Veterum parentum, quandoquidem a Troianis originem ducebat. gaza agresti, epica gravitate pro penu rusticano; explicatur per opes; ornant laetus et fessos. 44 tumuli ex aggere (ornate pro: ex tumulo) socios alloquitur; more militari, ut toties ap. Liv. et Tac. 1 Dardanidae magni, genus alto a sanguine divom, 45 Annuus exactis conpletur mensibus orbis, 50 Ex quo reliquias divinique ossa parentis de suggestu et aggere in castris 45 sq. Inferias annuas parenti res, 55 60 55 cum sunt et pathos habent - 51 - |