Page images
PDF
EPUB
[blocks in formation]

Ab ulmo] Ulmus, lignum est sub quo vinea fit. Servius.

Ab ulmo] Bene aëria ulmo. Noster Ecl. x. 67, alta liber aret in ulmo. Varr. de R. R. v. 6, ulmus Atinia longe procerior, quam nostras. Non dissimilis est Horatii locus Od. 1. 2. 9.

Piscium et summa genus hæsit ulmo, Nota quæ sedes fuerat columbis. Emmeness.

60 In æthere cerri] Id est, avium more ante cervi volabunt, et pisces sine aqua vivent: hoc est, ante rerum natura mutabitur, quam nos Cæsarem possimus oblivisci. Servius.

Ante leves ergo pascentur in athere cervi, &c.] Ea citius eventura, quæ fieri nequeunt, expromit, quam Cæsaris in se merita oblivioni tradat. Tam Græcas, quam Latinas, quibus adúvara enarrantur, congessit et coacervavit sententias Ursinus ad hunc locum, quibus adde illud Ovidianum El, I. 7.

Omnia naturæ præpostera legibus

ibunt:

iter.

Parsque suum mundi nulla tenebit
[gabam,
Omnia jam fient, fieri quæ posse ne-
Et nihil, &c.
Nec conver-

Sic Hor. Epod. xvi. 27.
sa,&c. Emmeness.

Ethere] Equore legendum, ut sit oppositum mari. Cerda.

Leves cervi] Allusit fortasse pÒS TÒ ἔτυμον: ἐλαφοὺς enim, quasi ἐλαφροὺς, dictos existimant. Ursinus.

Leves cervi] Kakh aton cervus crurum nimiam tenuitatem vituperabat, cum postea venantum vocibus subito conterritus cursu levi canes elusit, ut Phædr. 1. 13. Inter άeλλómodas numerat nápovs Oppian. 1. 412. Plura ad Æn. v. 253. Emmeness.

61 Freta] Maria, a fervore dicta. Servius.

Destituent] Id est, derelinquent. Id. 62 Pererratis] Lustratis, vel errore confusis. Idem.

Pererratis] Pererratis, penitus errore confusis ambarum gentium finibus, ut Tigris non jam in Parthia, sed in Germania: Araris contra non in Germania, sed in Parthia fluat, per antimetabolen. Alioqui, ut Parthus in Germaniam deveniat, et ibi ex Arari bibat, aut vicissim Germanus in Persidem profectus bibat de Tigride, impossibile non est. Sed Vir, gilius metonymixes Parthum pro Parthia, Germanum pro Germania posuit. Nannius.

Amborum] Id est, Germanorum et Parthorum. Servius.

Amborum] Apparet, Amborum hic esse, quod Græci ¿^^hλwv dicunt: ut

In caput alta suum tabentur ab æquore pererret Germanus Parthorum; Par,

retro

Flumina: conversis solque recurret equis.

thus Germanorum fines. Turn. 1. 26. Taubmann.

Finibus] Non raro flumina regio, Terra feret stellas: cœlum findetur num, ut etiam hoc in loco, terminos

[blocks in formation]

constituunt, et discriminant. Livius Pax ita convenerat, ut Etruscis Latinisque fluvius Albula, quem

nunc Tiberim vocant, finis esset. "Apap ὁρίζων Σηκοανούς τε καὶ Αἰδουΐους καὶ ΛιγKaolovs. Strabo 1. iv. et paulo post ὁρίζονται Γαρουνᾷ ποταμῷ et sic sexcenta. Emmeness.

Exul] Id est Parthus et Germanus, Cæsar scilicet, quo duce, Germanis et Parthis victis, milites Ararim Germaniæ flumen biberunt. Servius.

Exul] Pimpont. exul ab ovλéw, ejicio, derivat: unde diêŋ èè̟oúλns, apud JCtos. Taubmann.

Exul] Ut éžovλn, è̟kovλéw, sic suda. rium σουδάριον, naufragium ναυάγιον, Lugdunum Λούγδουνον, erurium ἐξουβία, quam vocem reponit J. Gothofredus in priore D. Pauli ad Corinthios cap. XI. com. 10. pro ovoía ad legem aiwois. Usque adeo nominis Romani erant observantes subacti Græculi, ut ab Attica dictione, et nativis loquendi veneribus magis ac magis deflectentes, Latina passim linguæ suæ inferserint. Apud D. Marcum c. vI. comm. 27. σжEKOVλáтwpa' et quam plurima alia in lib. Basilicon, et Paraphraste Theophilo. Emmeness.

63 Ararim] Arar fluvius Galliæ, fluens in flumen Rhodanum. Servius.

Ararim] Arar, vel Araris, Gallis la Saone, primum dictus Brigulus, ut Plut. in libello Teρl Tотаμŵν. Ex monte Vosego (male Vogeso, ut Cluver. Germ. Ant. II. 35.) vel. ex Alpibus, ut Strabo l. av. Dividit Æduos a Sequanis, inter quos de vectigalibus ejus amnis contenditur. Flumen est Arar, quod per fines duorum et Sequanorum in Rhodanum influit, incredibili lenitate; ita ut oculis, in utram partem fluat, judicari non possit. Cæsar de B. G. 1. 1. Plin. III. 4. segnem Ararim appellat. Inde Claudian. de Cons. Theod. 53.

Lentus Arar Rhodanusque celer, &c.

Et 1. II. in Ruf. vs. 60.

Si in amnibus Germaniæ numerari debeat, in prima est Germania, et extrema Gallia, quæ Celtica est, ut Amm. Marcell. edit. Valles. 1. xv. p. 55. Poëtas tamen sæpe in Geogra phicis hallucinatos esse, si docere ve lim, in proclivi est. Saltem rusticis hic apud nostrum confabulantibus venia danda videtur. Emmeness.

Tigris] Armeniæ fluvius influens Persicum sinum. Itaque per Tigrim et Ararim vult diversa loca inter se siguificare. Dicit enim, prius Parthum ex Arare bibiturum, et Germanum ex Tigri, quam sibi oblivionem futuram non amissi agri, Cæsaris beneficio. Servius.

Tigrim] Tigris et Euphrates ex Armenia descendunt, a quibus comprehenditur magna et ampla regio, quæ inde Mesopotamia dicitur, quam mediam ab utroque latere concludunt. Strabo 1. 11. Iidem per Babyloniorum fines in Rubrum mare prorumpunt. Curtius 1. 5. 13. A celeritate qua defluit Tigri nomen est inditum: quia Persica lingua Tigrim sagittam adpellant. Curtius IV. 9. 16. Sic Lucanus III.

256.

Quaque caput rapido tollit cum Tigride magnus

Euphrates.

Aliam rationem nominis et de Tigride fabulam tradit Plutarchus in 1. πepl Toraμ@v. Emmeness.

Aut Ararim, &c.] Videtur Seneca æmulatus Virgilium in Medea: Nil qua fuerat sede reliquit, Pervius orbis. Indus gelidum Potat Araxin:

Albin Persa Rhenumque bibunt. Est etiam aliquis sapor ad Virgilium in his Lucani 1. VIL.

· Tyris qui Gadibus hospes Adjacet, Armeniumque bibit Romanus Araxin.

Inde truces flavo comitantur vertice Et in his 1. x.

Galli,

tardior ambit.

Quos Rhodanus velox, Araris quos

Ignotos miscuit amnes

Persarum Euphratén, Indorum sanguine Gangem.

Et in hoc Claudiani de bell, Getico:
Irriget Ægyptum Tanais, Mæotida
Nilus.

Cerda.

Aut Ararim, &c.] Lucan. VIII.

213.

Euphraten. Emmeness.

Populosque bibentes

64 Illius] Id est, Augusti Cæsaris. Labatur] Respuatur, vel oblivioni tradatur. Servius.

to proverbio, cujus meminit Arist. de hist. anim. VIII. 28. 'Ael; pépei Ti Λιβύη καινόν. de quo Erasmus. Emmenessius.

66 Scythiam] Regio septentrionalis est frigidissima. Servius.

Et rapidum creta veniemus Oaxem] Hoc est lutulentum: quod rapiat cretam. Creta terra alba dicitur. Nam Oaxis fluvius est Mesopotamiæ: qui velocitate sua rapiens albam cretam, turbulentus efficitur. Vel Oaxis fluvius Scythiæ in Creta insula non est : sed aqua, cretei coloris est. Oaxem Philisthenes ait, Apollinis et Anthilenæ filium: hunc Oaxem in Creta oppidum condidisse, quod suo nomine Sitientis ibimus Afros] Eadem struc- nominavit, ut Varro ait, Quos magno tura, quæ in Æn. 1. 2. Anchiale partus adducta dolore, Et geItaliam, fato profugus, Lavinaque minis capiens tellurem Oaxida palmis

65 Sitientes ibimus Afros] Tropus Synecdoche: ab Afris enim, Libyam, quæ aqua indiget, intelligi vult. Est enim calidissima regio et pene inhabitabilis. Servius.

venit Littora.

Ubi Servius: Italiam pro ad Italiam. Flor. III. 10. 16. Britanniam transit. Plura Berneggerus ad Just. xiv, 5.9. ́et Sanct. p. 361. Non esse hanc locutionem poëticam docet Sanct. l. rr. p. 79. Emmeness.

Sitientis Afros] Διψηρούς Ursinus ex Herodoto nominat, propter penuriam ́aquæ pluviæ, rariores fontes et rivos. Hinc Mela 1. 4. Pleraque Africa ob sitim cœli terrarumque deserta sunt. Salust. de B. J. cœlo terraque penuria aquarum. Sic Curț. iv. 7. et Servins ad Æn. 1. 26. hanc Libyæ tradit originem ex Varr. Libya, quasi Xinvía egens pluviæ. quæ et Aïßón ávvôpos dicitur. et sicca Nemes. Cyneg. vs. 128. describit Ov. Met. xv. 270. Africam: Eque paludosa siccis humus aret arenis: Quæque sitim tulerant, &c. Oppian. IV. 110.

Ως δὲ μὲν ἀμφὶ χυτὴν Λιβύων πολυδίψιον αἶαν.

et vs. 320.

· Λιβύης ἀνὰ διψάδα γαῖαν.

et seq.
Inde in Africa tot prodigia, ut ex tri-
Delph. et Var. Clas.

Ανυδρότατον κατὰ χώρον.

Scindere dicta. Idem.

Et rapidum, &c.] Salmasius in Plin. exercit. p. 984. docet flumen esse Scythiæ orientalis: Creta non significare insulam, sed album limum, quo turbidus fluit Oaxus vel Oxus. cujus meminit Méla t. 5. Jaxartes et Oxos per deserta Scythia ex Sogdianorum regionibus in Scythicum exeunt. Politianus Misc. c. 37. et Brodæus 1. 39. negant Scythiæ amnem esse, nec Mesopotamiæ, ut videtur Servio, sed Cretæ, quæ insula hodie Candia et jugum Turcarum patitur. Em

meness.

67 Penitus] Id est, omnino. Ser

vius.

Toto divisos orbe] Non revera, sed opinione. Et orbis hic non universus intelligitur, sed Romani imperii terminus. Britannia autem insula, olim etiam alter orbis dicta est. V. ét N. ED. VIII. Extremique hominum Morini. Taubmann.

Divisos] Quia olim juneta fuit orbi terrarum Britannia. Est enim insula sita in Oceano septentrionali: et a poëtis alter orbis terrarum dicitur. Servius.

Virg.

Britannos] In libris antiquis, et re5 H

[merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][graphic][graphic][subsumed][subsumed][subsumed]

libri editi plerique omnes, et lapides docent. Accuratam disputationem de scriptione hujus vocabuli invenias apud Dausq. Orthogr. vol. 11. p. 62. Emmeness.

68 En] Ecce. Unquam] Aliquando. En unquam, Virgilius alio loco dividit per interpositionem: ut infra in ipso libro, En erit unquam ille dies? quod significat unquamne. Id est, aliquando? Servius.

En, unquam] Valet, unquamne. Serv. et Turneb. 1. 26. et 11. 5. Taubmann. 69 Cespite] Id est, terra cum propria herba evulsa. Servius.

Culmen] Eo quod culmo, id est, stipula tegitur. Hic prisca rusticanorum ætas habitabat: ideo culmina dicta sunt tecta: quia veteres ædificia de culmo contegebant, id est, paleis e messibus. Idem.

Tuguri] A tegendo dictum. Idem. Pauperis et tuguri] Sic Horat. Sat.

11. 7.

-mus paupere fertur Accepisse cavo.

Emmeness.

70 Post aliquot aristas] Post multa

[blocks in formation]

Mea regna] Quod mihi est instar regni. Pro affectn enim possidentis intelligendum est. Huc alludit Quintilianus in Declamat. Pauperis : Hoc mihi parvulum terræ, et humilis tugurii rusticum culmen æquitas animi REGNA fecerat; satisque divitiarum erat, Nihil amplius velle. Ita Ge. III. Taurus regnis excessit avitis. item, desertaque regna Pastorum. Ita alias etiam homines lepide jocantes (ut notat Turneb. 1. 26.) suas possessiones REGNA vocare solent. Cicero De Oratore, I. statim in initio ; Nisi hic in tuo regno essemus, non tulissem. Taubmann.

Aristas] Gradatim dictum, ex tropo metalepsi, ut per aristas, messes: per messes, æstates: per æstates, annos numeret. Servius.

Aristas] Rustica annorum notatio, non ex Olympiadibus, ut apud Græcos; neque ex Consulibus, ut apud Romanos: sed ex temporum annuis

qualitatibus, sicuti Claudianus inquit: Frugibus alternis, non consule computat annum.

Joan. Lud. Vives.

71 Impius miles] Proprium militis epitheton. Iratus Melibaus impium militem dicit, seu quod agrum suum teneat seu quod civile gesserit bellum, qui pro Antonio arma portavit, qui bella civilia gessit. Hic læsit Virgilius Octavianum Augustum, tamen secutus est veritatem. Dum miles portando arma, vicit alios, impius nocendo dictus est. Servius.

Impius miles] Hoc titulo dignus, quia, ut Lucan. x. 407.

quippe cessant. Hæc Salmasius p. 730. 731. quem uberius disputantem adeas operæ est. Novale est, ut Plin. XVIII. 19. quod alternis annis seritur. Dicitur novalis, nempe terra, novale, nempe solum, ut Sanct. 1. iv. p. 341. et 346. et Servius ad Ge. 1. 71. Alternis idem tonsas cessare novales.

Ovid. de Ponto 1. 13.

Qua nunquam vacuo solita est cessare novali,

Fructibus assiduis lassa senescit hu

mus.

Cum novali solo cessandi tempus datur, fessum dicitur, et stercoratione refoveatur necessum est, ut Columell.

Nulla salus pietusque viris qui castra de cultu Hort. I. x. sequuntur.

Emmeness.

Novulia] Id est, nova rura, quæ per singulos annos novantur per semina. Vel etiam no valia dicuntur unde sylva tollitur. Servius.

Novalia] Novalis Latinis dicta est terra primum proscissa, hoc est, prima aratione mota. Varro I. 29. dicendam putat a prima aratione, donec movetur rursus secunda. Certe toties novatur terra quoties aratur, quam Græci vedy, vel veidy vocant per omne id tempus, quo vertitur et aratur, donec conseratur. Hesiod. ěpy. 463.

Νειὸν δὲ σπείρειν ἔτι κουφίζουσαν
ἄρουραν
Neids, &c.

Non dubium autem quin novalem terram, et novale eodem sensu Latini frequentaverint, quæ Græci veòv et νειὸν sive νεωμένην γῆν. Perite Noster hic distinxit. Ex citato Varr. loco seges proprie id est quod aratum satum · est, ǹ σπopíμn yî. Novale, quod aratione novatum est, necdum satum est, ǹ Reaolun. Servins exponit Novalia, nova rura, quæ per singulos annos novantur per semina. immo arationibus. Quamvis ne hoc quidem verum sit. Nec enim quotannis arantur novalia, ut nec quotannis seruntur; alternis

Pabula nec pigeat fesso præbere no

vali,

Immundis quæcunque vomit latrina cloacis.

Emmeness.

Habebit] In spe ponitur. Servius. ▾

72 Barbarus] Id est, sævus, immitis, peregrinus. Exceptis Græcis, teste Festo et Strabone 1. 1. omnes nationes appellabantur barbaræ. Sic Nævius poëta Latinus barbarus Plaut. in Mil. glor. 11. 2. 56. et in prol. Asin. vs. 11. barbare, i. e. Latine. Quia difficulter, duriter, et aspere, pronunciabant, ut Strabo lib. xiv. Post Romani, rerum domini, barbarorum numéro se exemerunt, ut hoc abunde in Romanis scriptoribus probari potest. Emmeness.

En, quo discordia] Ad quam miseriam? Servius.

En, quo discordia civis] Pacis tempore et sementem et messem facit tutissimam et felicissimam agricola. Virgil. Ge. 11. 458.

O fortunatos nimium, sua si bona no

rint, Agricolas; quibus ipsa, procul discordibus armis,

Fundit humo fucilem victum justissima tellus. Bellum contra omnibus exitiosum, ut Lucan. ex Homeri II.

« PreviousContinue »