Exuviasque hausit, furiis accensus et ira
Terribilis Tune hinc spoliis indute meorum
Eripiare mihi? Pallas te hoc vulnere, Pallas
Immolat et poenam scelerato ex sanguine sumit'.
Hoc dicens ferrum adverso sub pectore condit
Fervidus, ast illi solvuntur frigore membra
Vitaque cum gemitu fugit indignata sub umbras.
Te manet invictus Romano Marte Britannus
Teque interiecto mundi pars altera sole.
Nam circumfuso considit in aere tellus
Et quinque in partes toto disponitur orbe.
Atque duae gelido vastantur frigore semper:
Illic et densa tellus absconditur umbra,
Et nulla incerto perlabitur unda liquor,
Sed durata riget densam in glaciemque nivemque,
Quippe ubi non umquam Titan super egerit ortus.
At mediast Phoebi semper subiecta calori.
Seu propior terris aestivum fertur in orbem
Seu celer hibernas properat decurrere luces:
Non igitur presso tellus exurgit aratro,
Nec frugem segetes praebent nec pabula terrae:
Non illic colit arva deus, Bacchusve Ceresve,
Nulla nec exustas habitant animalia partes.
Fertilis hanc inter positast interque rigentes
Nostraque et huic adversa solo pars altera nostro,
Quas similes utrimque tenens vicinia caeli
Temperat, alter et alterius vires necat aer:
Hinc placidus nobis per tempora vertitur annus,
Hic et colla iugo didicit submittere taurus
Et lenta excelsos vitis conscendere ramos,
Tondeturque seges maturos annua partus,
Et ferro tellus, pontus confinditur aere,
Quin etiam structis exurgunt oppida muris.
Iam pridem post terga diem solemque relictum
Iamque vident noti se extorres finibus orbis
Per non concessas audaces ire tenebras
tura, o meglio, ricordo a Enea d'un grande dolore. - Balteus et... cingula: tutt'una. oculis... hausit: vide. -Immolat: ai Mani. - Fervidus: qua l'ardor della vita, là il freddo della morte..
(Albio Tibullo ?)
L'INNO DI LODE A MESSALLA.
LE CINQUE ZONE. → Confronta Verg. Georg. i 233.
Hesperii metas extremaque litora mundi:
Nunc illum, pigris immania monstra sub undis
Qui ferat, oceanum, qui saevas undique pistris
Aequoreasque canes, ratibus consurgere prensis!
Accumulat fragor ipse metus: iam sidere limo
Navigia et rapido desertam flumine classem
Seque feris credunt per inertia fata marinis
Quam non felici laniandos sorte relinqui.
Atque aliquis prora caecum sublimis ab alta
Aera pugnaci luctatus rumpere visu,
Ut nihil erepto valuit dinoscere mundo
Obscurum, talis effundit pectore voces:
'Quo ferimur? fugit ipse dies orbemque relictum
Ultima perpetuis claudit natura tenebris.
Anne alio positas ultra sub cardine gentes
Atque alium libris intactum quaerimus orbem?
Di revocant rerumque vetant cognoscere finem
Mortales oculos! aliena quid aequora remis
Et sacras violamus aquas divumque quietas
Turbamus sedes? * **
pelagum pontumque moveri.
II. Ardua virtuti longeque per aspera nixa
Eluctanda via est. labor obiacet omnis honori.
III. Huc ades Aonio crinem circumdata serta.
IV. Stabat apud sacras antistita numinis aras.
V. Ignea iam caelo ducebat sidera Phoebe
Fraternis successor equis.
VI. Et sua concordes dant sibila clara dracones.
VII.
flavo protexerat ora galero.
purpureis gemmata est pampinus uvis.
IX. Pomosa lentos servabat in arbore ramos.
X. Pinea frondosi coma murmurat Apennini.
stratique per herbam
Hic meus est' dixere dies'.
XII. Luxuriantur opes, exordia longa gravantur.
XIII. Oraque magnanimum spirantia paene virorum
In rostris iacuere suis; sed enim abstulit omnis,
Tamquam sola foret, rapti Ciceronis imago.
Tunc redeunt animis ingentia consulis acta
Iurataeque manus deprensaque foedera noxae
Patriciumque nefas exectum: poena Cethegi
Deiectusque redit votis Catilina nefandis.
Quid favor aut coetus, pleni quid honoribus anni
Profuerant, sacris et vota quid artibus aetas?
Abstulit una dies aevi decus, ictaque luctu
Conticuit Latiae tristis facundia linguae.
Unica sollicitis quondam tutela salusque,
Egregium semper patriae caput, ille senatus
Vindex, ille fori, legum iurisque togaeque
Publica vox, saevis aeternum obmutuit armis!
Informes vultus sparsamque cruore nefando
Canitiem sacrasque manus operumque ministras
Tantorum pedibus civis proiecta superbis
Proculcavit ovans nec lubrica fata deosque
Respexit! nullo luet hoc Antonius aevo.
Hoc nec in Emathio tristis victoria Perse
Nec tibi, dire Syphax, non fecit, false Philippe;
Inque triumphato ludibria iuncta Iugurtha
Afuerunt, nostraeque cadens ferus Hannibal irae
Membra tamen Stygias tulit inviolata sub umbras.
tragica syrma.
I codd. etque o atque ordia.
XIII. LA MORTE DI CICERONE.
Suas. VI 26: nemo tamen ex tot diser-
tissimis viris melius Ciceronis mortem
deploravit quam Severus Cornelius. In
vero è compianto degno.
6 exectum B. extinctum detectum altri. 21-3 tristis B. mittis i codd. B. te i codd. fulse Philippe B. i codd. hoste Philippo. - iuncta B. i codd. cuncta.
XIV. Gramm. Lat. V 590 K. syrma... feminini ut Cornelius.
XV. Gramm. Lat. IV 424 K. Senza nome di autore. Dato a Severo da I Bekker.
Deflendus Cicero Latiaeque silentia linguae.
L. Incipit ardentes Phoebus producere flammas,
Spargier et rubicunda dies: iam tristis hirundo
Argutis reditura cibos immittere nidis
Incipit et molli partitos ore ministrat.
II. Iam sua pastores stabulis armenta locarunt,
Iam dare sopitis nox pigra silentia terris
Incipit.
Ite agite, o Danai, magnum Paeana canentes,
Ite triumphantes: belli mora concidit Hector.
1. Extulit Idaeos summa cum margine colles.
II. Hoc habeo, quodcumque dedi!
III. Ac veluti Numidis elephans circumdatur aliis.
IV. In tenue est diducta serum pars optima lactis.
V. Portarumque fuit custos Erucius.
iv. Gr. Lat. V 590 K. serum lactis, generis neutri, ut Rabirius.
V. -Gr. Lat. V 590 K. ... Rabirius. Erucius B. nei codd. è ericius preso come sinonimo raro e strano di erinaceus.
fram pande mihi Pelidae, Diva, superbi
Tristia quae miseris iniecit funera Grais
Atque animas fortes heroum tradidit orco,
Latrantumque dedit rostris volucrumque trahendos
Пllorum exangues inhumatis ossibus artus.
Confiebat enim summi sententia regis,
Ut primum tulerant discordi pectore pugnas
Sceptriger Atrides et bello clarus Achilles.
Quis deus hos ira tristi contendere iussit?
Latonae et magni proles Iovis. ille Pelasgum
Infestus regi pestem in praetoria misit
Inplicuitque gravi Danaorum corpora morbo.
Nam quondam Chryses, solemni tempora vitta
Inplicitus, raptae flevit solatia natae
Invisosque dies invisaque tempora noctis
Egit et assiduis implevit questibus auras.
Postquam nulla dies animum maerore levabat
Nullaque lenibant patrios solatia fletus,
Castra petit Danaum genibusque affusus Atridae
Per superos regnique decus miserabilis orat,
Ut sibi causa suae reddatur nata salutis.
Dona simul praefert. vincuntur fletibus eius
Myrmidones reddique patri Chryseida censent.
Sed negat Atrides Chrysenque excedere castris
Despecta pietate iubet; ferus ossibus imis
Haeret amor, spernitque preces damnosa libido.
Contemptus repetit Phoebeia templa sacerdos
Squalidaque infestis maerens secat unguibus ora
Dilaceratque comas annosaque pectora plangit.
Mox ubi depositi gemitus lacrimaeque quierunt,
Fatidici sacras compellat vocibus aras:
Quid coluisse mihi tua numina, Delphice, prodest
Aut castam multos vitam duxisse per annos?
Quidve iuvat sacros posuisse altaribus ignes,
I. - A. Peste. Ira. 1-8: 1-7. Si notino le iniziali degli otto versi, che formano il nome Italicus. Il settimo però è nei codd. Ex quo (è§ ov) pertulerant, o Pertulerant ex quo,
9-61: 7-303. Il povero compendiatore ha di suo la descrizione del dolore di Cryse: il seme d'una paroletta (dáxova) che sfronza in un cespuglio di frasi (14-18; 28-30). Così è travestita la sublime preghiera del sacerdote (32-43). Così è amplificato il funebre verso 52 (47 e 48).
|