Pyrrhus.

Vestibulum ante ipsum primoque in limine Pyrrhus exsultat, telis et luce coruscus aëna;

qualis ubi in lucem coluber mala gramina pastus frigida sub terra tumidum quem bruma tegebat, nunc, positis novus exuviis nitidusque iuventa, lubrica convolvit sublato pectore terga

arduus ad solem, et linguis micat ore trisulcis.

Una ingens Periphas et equorum agitator Achillis,
armiger Automedon, una omnis Scyria pubes
succedunt tecto, et flammas ad culmina iactant.
Ipse inter primos correpta dura bipenni
limina perrumpit, postisque a cardine vellit
aeratos; iamque excisa trabe firma cavavit
robora, et ingentem lato dedit ore fenestram.
Adparet domus intus, et atria longa patescunt;
adparent Priami et veterum penetralia regum,
armatosque vident stantis in limine primo.

The Terror Within.

At domus interior gemitu miseroque tumultu miscetur, penitusque cavae plangoribus aedes femineis ululant; ferit aurea sidera clamor. Tum pavidae tectis matres ingentibus errant, amplexaeque tenent postis atque oscula figunt. Instat vi patria Pyrrhus; nec claustra, neque ipsi custodes sufferre valent; labat ariete crebro ianua, et emoti procumbunt cardine postes. Fit via vi; rumpunt aditus, primosque trucidant immissi Danai, et late loca milite complent. Non sic, aggeribus ruptis cum spumeus amnis exiit, oppositasque evicit gurgite moles, fertur in arva furens cumulo, camposque per omnis cum stabulis armenta trahit. Vidi ipse furentem

470

475

480

485

490

495

caede Neoptolemum geminosque in limine Atridas ; vidi Hecubam centumque nurus, Priamumque per aras sanguine foedantem, quos ipse sacraverat, ignis. Quinquaginta illi thalami, spes tanta nepotum,

500

barbarico postes auro spoliisque superbi,

procubuere; tenent Danai, qua deficit ignis.

505

Fate of Priam.

Forsitan et Priami fuerint quae fata requiras. Urbis uti captae casum convolsaque vidit

limina tectorum et medium in penetralibus hostem,
arma diu senior desueta trementibus aevo

circumdat nequiquam umeris, et inutile ferrum
cingitur, ac densos fertur moriturus in hostis.
Aedibus in mediis nudoque sub aetheris axe
ingens ara fuit iuxtaque veterrima laurus,
incumbens arae atque umbra complexa Penatis.
Hic Hecuba et natae nequiquam altaria circum,
praecipites atra ceu tempestate columbae,
condensae et divom amplexae simulacra sedebant.
Ipsum autem sumptis Priamum iuvenalibus armis
ut vidit, 'Quae mens tam dira, miserrime coniunx,
impulit his cingi telis? Aut quo ruis?' inquit ;
'Non tali auxilio nec defensoribus istis

510

515

520

tempus eget; non, si ipse meus nunc adforet Hector.

Huc tandem concede; haec ara tuebitur omnis,

aut moriere simul.' Sic ore effata recepit
ad sese et sacra longaevum in sede locavit.
Ecce autem elapsus Pyrrhi de caede Polites,
unus natorum Priami, per tela, per hostis
porticibus longis fugit, et vacua atria lustrat
saucius illum ardens infesto volnere Pyrrhus

525

insequitur, iam iamque manu tenet et premit hasta. Ut tandem ante oculos evasit et ora parentum,

530

concidit, ac multo vitam cum sanguine fudit.

Hic Priamus, quamquam in media iam morte tenetur, non tamen abstinuit, nec voci iraeque pepercit:

'At tibi pro scelere,' exclamat, 'pro talibus ausis,

535

di, si qua est caelo pietas, quae talia curet,
persolvant grates dignas et praemia reddant
debita, qui nati coram me cernere letum
fecisti et patrios foedasti funere voltus.
At non ille, satum quo te mentiris, Achilles
talis in hoste fuit Priamo; sed iura fidemque
supplicis erubuit, corpusque exsangue sepulchro
reddidit Hectoreum, meque in mea regna remisit.'

540

Sic fatus senior, telumque imbelle sine ictu coniecit, rauco quod protinus aere repulsum e summo clipei nequiquam umbone pependit.

545

Cui Pyrrhus Referes ergo haec et nuntius ibis
Pelidae genitori; illi mea tristia facta.

Nunc morere.' Hoc dicens altaria ad ipsa trementem

550

traxit et in multo lapsantem sanguine nati,

implicuitque comam laeva, dextraque coruscum

extulit, ac lateri capulo tenus abdidit ensem.
Haec finis Priami fatorum; hic exitus illum
sorte tulit, Troiam incensam et prolapsa videntem
Pergama, tot quondam populis terrisque superbum
regnatorem Asiae. Iacet ingens litore truncus,
avolsumque umeris caput, et sine nomine corpus.

555

Horror of Eneas.

At me tum primum saevus circumstetit horror.
Obstipui; subiit cari genitoris imago,

ut regem aequaevum crudeli volnere vidi
vitam exhalantem; subiit deserta Creüsa,
et direpta domus, et parvi casus Iuli.
Respicio, et quae sit me circum copia lustro.
Deseruere omnes defessi, et corpora saltu
ad terram misere aut ignibus aegra dedere.

Helen at the Temple of Vesta.

[Iamque adeo super unus eram, cum limina Vestae servantem et tacitam secreta in sede latentem Tyndarida aspicio: dant clara incendia lucem erranti passimque oculos per cuncta ferenti. Illa sibi infestos eversa ob Pergama Teucros et poenas Danaum et deserti coniugis iras praemetuens, Troiae et patriae communis Erinys, abdiderat sese atque aris invisa sedebat. Exarsere ignes animo; subit ira cadentem ulcisci patriam et sceleratas sumere poenas.

560

565

570

575

'Scificet haec Spartam incolumis patriasque Mycenas aspiciet, partoque ibit regina triumpho,

coniugiumque, domumque, patres, natosque videbit,

Iliadum turba et Phrygiis comitata ministris?
Occiderit ferro Priamus? Troia arserit igni?

580

Dardanium totiens sudarit sanguine litus?

Non ita namque etsi nullum memorabile nomen feminea in poena est, nec habet victoria laudem, exstinxisse nefas tamen et sumpsisse merentis laudabor poenas, animumque explesse iuvabit ultricis flammae, et cineres satiasse meorum.'

585

Appearance of Venus.

Talia iactabam, et furiata mente ferebar:]

cum mihi se non ante oculis tam clara, videndam
obtulit et pura per noctem in luce refulsit
alma parens, confessa deam qualisque videri
caelicolis et quanta solet, dextraque prehensum
continuit, roseoque haec insuper addidit ore:
'Nate, quis indomitas tantus dolor excitat iras?
Quid furis, aut quonam nostri tibi cura recessit?
Non prius aspicies ubi fessum aetate parentem
liqueris Anchisen; superet coniunxne Creüsa,
Ascaniusque puer? Quos omnes undique Graiae
circum errant acies, et, ni mea cura resistat,
iam flammae tulerint inimicus et hauserit ensis.
Non tibi Tyndaridis facies invisa Lacaenae
culpatusve Paris: divom inclementia, divom,
has evertit opes sternitque a culmine Troiam.
Aspice namque omnem, quae nunc obducta tuenti
mortalis hebetat visus tibi et umida circum

caligat, nubem eripiam; tu ne qua parentis
iussa time, neu praeceptis parere recusa :
hic, ubi disiectas moles avolsaque saxis
saxa vides mixtoque undantem pulvere fumum,
Neptunus muros magnoque emota tridenti
fundamenta quatit, totamque a sedibus urbem
eruit; hic Iuno Scaeas saevissima portas
prima tenet, sociumque furens a navibus agmen
ferro accincta vocat.

Iam summas arces Tritonia, respice, Pallas
insedit, nimbo effulgens et Gorgone saeva.
Ipse pater Danais animos viresque secundas
sufficit, ipse deos in Dardana suscitat arma.
Eripe, nate, fugam, finemque impone labori.

590

595

600

605

610

.615