Vivendo le conturba, e che rinchiuse Nel tenebroso carcere, e ne l'ombra Del mortal velo, a le bellezze eterne Non ergon gli occhi. Ed, oltre a ciò, morendo, Perchè sian fuor de la terrena vesta,
Non del tutto si spoglian le meschine De le sue macchie; chè 'l corporeo lezzo Si l'ha per lungo suo contagio infette, Che scevre anco dal corpo, in nuova guisa Le tien contaminate, impure e sozze. Perciò di purga han d'uopo, e per purgarle Son de l'antiche colpe in varii modi Punite e travagliate: altre ne l'aura Sospese al vento, altre ne l'acqua immerse Ed altre al foco raffinate ed arse:
Ché quale è di ciascuna il genio e 'l fallo,
Hinc metuunt, cupiuntque; dolent, gaudentque, ne
Dispiciunt clausae tenebris et carcere caeco. Quin et, supremo quum lumine vita reliquit, Non tamen omne malum miseris, nec funditus omnes Corporeae excedunt pestes: penitusque necesse est Multa diu concreta modis inolescere miris.
Ergo exercentur poenis, veterumque malorum Supplicia expendunt. Aliae panduntur inanes 740 Suspensae ad ventos: aliis sub gurgite vasto Infectum eluitur scelus, aut exuritur igni.
Quisque suos patimur manes: exinde per amplum
Tale è castigo. Indi a venir n'è dato 1115 Ne gli ampi elisi campi; e poche siamo
Cui si lieto soggiorno si destini.
Qui stiamo infin che 'l tempo a ciò prescritto D'ogni immondizia ne forbisca e terga,
Si ch'a nitida fiamma, a semplice aura,
puro eterio senso ne riduca.
Quest' alme tutte, poichè di mill' anni Han vôlto il giro, alfin son qui chiamate Di Lete al fiume, e 'n quella riva fanno, Qual tu vedi colà, turba e concorso. Dio le vi chiama, acciò ch' ivi deposto Ogni ricordo, men de' corpi schive, E più vaghe di vita un' altra volta Tornin di sopra a riveder le stelle. Ciò detto, Anchise a quelle genti in mezzo Condusse il figlio, e la Sibilla insieme; E prese un colle, ove le schiere tutte,
Mittimur Elysium, et pauci laeta arva tenemus: Donec longa dies, perfecto temporis orbe, Concretam exemit labem, purumque reliquit Etherium sensum, atque aurai simplicis ignem. Hlas omnes, ubi mille rotam volvere per anños, Lethaeum ad fluvium Deus evocat agmine magno: Scilicet immemores supera ut convexa revisant, 750 Rursus et incipiant in corpora velle reverti. Dixerat Anchises: natumque unaque Sibyllam. Conventus trahit in medios, turbamque sonantem:
Siccome ne venian di mano in mano, Avea d'incontro, e le scorgea nel volto. Or qui ti mostrerò, soggiunse Anchise,
Quanta sarà ne' secoli futuri
La gloria nostra; quanti e quai nepoti De la Dardania prole a nascer hanno; E quante del mio sangue anime illustri Sorgeranno in Italia. Indi a te conte Le tue fortune e i tuoi fati saranno. Vedi colà quel giovinetto ardito
Che su quell' asta pura il braccio appoggia?
Quegli alla luce è destinato in prima,
Primo che di Lavinia in Lazio avrai
Figlio postumo a te, già d' anni grave,
Ch' al fin da lei fuor de le selve addutto,
Re sarà d'Alba, e degli albani regi Autore e padre; e Silvii dal suo nome
Et tumulum capit, unde omnes longo ordine possit Adversos legere, et venientum discere vultus. 755 Nunc age, dardaniam prolem, quae deinde sequatur Gloria, qui maneant itala de gente nepotes, Illustres animas, nostrumque in nomen ituras, Expediam dictis, et te tua fata docebo. Ille, vides, pura iuvenis qui nititur hasta, Proxima sorte tenet lucis loca; primus ad auras Etherias, italo commixtus sanguine surget Silvius, albanum nomen, tua postuma proles: Quem tibi longaevo serum Lavinia coniux
Fian tutti i nostri, che da lui discesi
Ivi poscia gran tempo imperio avranno. Proca è quei dopo lui, gloria e splendore
De la stirpe Troiana; e quegli e Capi, E quegli è Numitore; e l' altro appresso È Silvio Enea, che 'l tuo nome rinnova; E se fia mai che 'l suo regno ricovri, Non sarà men di te pietoso e forte. Mira che gioventù, mira che forze Mostran solo a vedergli. Appo costoro Quei che son là di quercia inghirlandati, Di Gabi, di Nomento, e di Fidene Parte propagheranti il picciol regno, Parte su i monti il tempio ti porranno D' Inuo, e la terra che da lui dirassi, E Collazia e Pomezia e Bola e Cora;
Educet silvis regem, regumque parentem: Unde genus Longa nostrum dominabitur Alba. Proximus ille Procas, troianae gloria gentis, Et Capys, et Numitor, et qui te nomine reddet Silvius Eneas, pariter pietate vel armis Egregius, si umquam regnandam acceperit Albam. Qui iuvenes quantas ostentant, adspice, vires! At, qui umbrata gerunt civili tempora quercu, Hi tibi Nomentum et Gabios urbemque Fidenam, Hi collatinas imponent montibus arces,
* Laude pudicitiae celebres, addentque superbos Pometios, Castrumque Inui, Bolamque Coramque.
« PreviousContinue » |