P. VIRGILII MARONIS ENEIDOS LIBER XI. ARGUMENTUM. POSTERA die victor Æneas de spoliis Mezentii tropæum Marti erigit; Pallantis mortui corpus magno apparatu ad Evandri urbem remittit, ubi summo patris luctu excipitur. Latini oratores duodecim dierum inducias ab Enea obtinent, et interim uterque exercitus cadavera suorum supremis honoribus prosequitur. Venulus, e Diomedis urbe redux, nullam inde spem esse auxilii, Latinis refert. Latinus rex, ea spe destitutus, convocato concilio, legatos ad Æneam de pacis conditionibus mittendos censet. Addit Drances huic regis sententiæ multa in Turnum belli auctorem convitia : quæ Turnus amare, sed animose, refellit: paratum se professus singulari cum Ænea certamine commune periculum redimere. His ita rixantibus nuntiatur, Trojani exercitus expeditos equites planis itineribus Laurento imminere, Æneam cum reliquis copiis per loca montibus impedita eodem contendere. Turnus cognito Æneæ consilio suas etiam copias bifariam dividit: equites sub Camilla et Messapo Trojanis equitibus opponit; ipse cum ceteris montium angustias occupat, ut Æneam opprimat insidiis. Diana mortem Camillæ prævidens, cum eam impedire non possit, saltem ultioni providet; dimissa e coelo Nympha Opi, quæ percussorem illius interimat. Commisso equestri prælio Camilla ab Arunte occiditur, Aruns ab Opi. Camilla nece consternati Rutuli fugam arripiunt. Cujus calamitatis nuntio ad Turnum perlato, is relictis, quas insederat, angustiis, auxilio suorum accurrit. Eodem subsequitur Æneas: imminente jam nocte, castra utrique ante urbem collocant. OCEANUM interea surgens Aurora reliquit. 5 Interim Aurora oriens deseruit mare. Æneas victor, primo mane reddebat votą Diis: quamvis et urgeat solicitudo dandi tempus sociis tumulandis, et animus turbatus sit morte Pallantis. Defigit in colle quercum excelsam, ramis circum amputatis: et imponit ei arma splendida, spolia ducis Mezentii: quod erat trophæum tibi sacrum, o magne Deus belli: accommodat quercui cristas stillantes 2. et abest nonnullis Pier. et Heins., etiam edd. vett. humandi Zulich.3. Julius Sab. ad h. v. "Apronianus legit: mens turbata præcipitat sunera.” Spectat hoc eo, quod in Mediceo legitur: funera; sic quoque Exc. Burm., perperam.-6. Consistunt Goth. tert., perperam et hoc. Truncum quercus amputatum statuit, constituit, Æneas in tumulo.-7. eximias Franc. trium NOTE 1 Oceanum, &c.] Noctem, quæ prælium secuta est, non describit: quo nomine perperam carpitur a Donato, in Eunuchum Terentii: nam, ut ait Servius,' quæ naturalia sunt, omnibus per se patent..' De Aurora, pro die, En. vi. 535. Ge. 1. 249. 4 Primo Eoo] Lucifero, stella Veneris; quæ mane ante ortum Solis apparet, diciturque tum Eous, ab s Aurora; sero Solem cadentem subsequitur, tumque vocatur Vesper, Ecl. vi. 86. Porro Eneas vota exequitur antequam funus curet: quia polluti credebantur, et Deorum sacris inepti, qui funera attigerant: Æn. vi. 227. in Notis. 7 Tropaum] Græcis Tрonalov, a porn, fuga : hoc autem a τpénw, verto ; vertuntur quippe qui fugiunt. Unde doctissimi Grammatici tropæum Latine scribendum existimant, non trophæum. Tropea vero editissimis in locis constitui usuvenit: sic Pompeius devictis Hispanis posuit in Pyrenæis jugis. Fiebant vel ex immani trunco arboris, quem armis circumvestiebant, ut corporis loco esset; vel ex acervo et cumulo spoliorum, &c. De Marte, bellorum Dco, Ecl. ix. 12, Bellipotens; aptat rorantes sanguine cristas, 10 15 sanguine, et spicula hominis fracta, et loricam appetitam et apertam duodecim locis: et annectit lævæ parti clypeum ex ære, et suspendit collo gladium manubrio eburneo. Deinde sic exorsus hortatur socios exultantes: nam omnis turba ducum circumstabat eum densa: O socii, res maxima perfecta est: omnis metus absit. Quantum ad reliqua: hæc sunt spolia et primitia de feroci rege Turno: et hic phum Goth. tert. pro var. lect. pr. Hamb.-8. roranti Goth. sec., sicque Rom.-9. Truncaque tela Goth. tert. virum Lutat. ad Stat. 11 Theb. 710.— 10. Effossumque Dorvill. sinistra aliquot Heins. sinistris vel sinistra Gud.— 11. eburneum Gud. a m. sec., applaudente Heinsio.-12. Cum s. Carisius lib. IV citat.-omnis constipata Goth. tert.-14. 15. Mutavi hic Heinsianæ recensionis interpunctionem, quæ manifeste sententiam vitiabat: Maxima res effecta viri. Timor omnis abesto. Quod superest: hæc sunt etc. Imo vero jungenda: timor omnis abesto, quod id attinet, quod superest, (κarà) td Xeîñov τοῦ πολέμου. Quæ sequuntur: hæc sunt spolia, illustrant illa: maxima res effecta.-15. et deest Ven. et sec. Rottend. Alii apud Heins. distinguebant : et de rege superbo Primitiæ manibusque meis: Mezentius hic est. Parum scite. -16. manibusque meis Mezentius hic est. Paulo durior est oratio verborum junctura: meis manibus Mezentius hic est, talis est, mea virtute huc est redactus: quod de eo superest, hoc est. Supra Ix, 481. Hunc ego te, Euryale, NOTE 9 Tela trunca] Quæ in Eneam a Mezentio projecta, et clypeo recepta atque infixa magno numero fuerant, Æn. x. 887. 10 Perfossumque] Duo tantum vulnera Mezentius ab Ænea acceperat : alterum in inguine, Æn. x.785. alterum in jugulo, ibid. 907. Unde igitur duodecim illa thoracis foramina? Suspicatur Servius eum ab Etruscis infensis post mortem fuisse multis ictibus appetitum: ut fuit Hector, ut Tydeus. Oraverat tamen moriens Mezentius Eneam, ne suorum odiis eum objiceret. Numerum autem duodenum, pro quolibet incerto numero, a poëta Nunc iter ad regem nobis murosque Latinos. 20 25 jacet Mezentius mea manu. Nunc nobis eundum est ad regem et urbem Latinam. Parate arma, et cum animo ac spe desiderate pugnam: ne ulla mora detineat vos imparatos, et dubia sententia retardet pigros præ timore; cum primum Dii permiserint nobis eruere signa e terra, et emittere juventutem e castris. Interim tradamus terræ socios et cadavera insepulta: qui honos unicus superest iis qui sunt sub profundo Acheronte. Ite, inquit: donate ultimis honoribus animas illas insignes, quæ emerunt nobis hanc regionem suo sanguine: et Pallas primus reduca aspicio. Nunc tropæum ostenditur, Mezentii armis indutum, quod Mezentium esse ait. Hoc acumen veteribus, saltem Maroni, placuisse, inf. v. 173 docet: Tu quoque (Turne) nunc stares immanis truncus in armis: tu quoque nunc esses tropæum. in manibusque Voss. hice' est monet legendum esse Marius Victorinus in Grammatica. vid. Heins. ad 11, 654. Pro adverbio hic accipiunt nonnulli, minus bene: nec melius succedit, si quis cum Cerda titulum imaginis animo cogitet.-17. Tunc duo Burm.-18. Arma parate animis. Aut hypallage est, inquit Servius, pro armis parate animos, aut certe est mutanda distinctio, ut sit: Arma parate: animis et spe præsumite bellum. Atque hoc probat Burm., non enim satis eleganter dici, animis parare arma. Tantilli erat videre, arma esse pro pugna dicta: pugnam autem parare animo, esse exquisitius dictum, quam quod solenne est: parare animos ad pugnam.-19. Ne qua hora Goth. tert. avellere præscriptum est ab Heinsio: reperio id exaratum in una Ald. pr. Nam altera 1505 consentit in vellere, quod ubique editum video. Et id Servius interpretatur. evellere Dorvill.-20. Adnuerent Rom. Adnuerunt Leid. Annuerant ed. pr. Burm. pubesque Ven. puppem inducere Goth. tert.—21. segnisque Heins. e libb. (sicque jam Ald. tert.) pro vulgari: segnesque. At porro Medic. segnisve, nec aliter Rom. signisve. Hoc itaque cum Brunckio reposui. Alii segnique; edd. vett. aliquot: segnesque metus.-23. est abest Rom. et aliis Pier., uni Heins. et ed. pr. Burm.24. Servius: "Vitiose in media oratione ait positum Critici notant." Satis indoctos illos fuisse necesse est: cum adeo frequens hæc sit verbi: inquit ; ait, iteratio. Aliter Burm. rem expedit: ut nunc ad milites aut famulos se convertat. egregiasque Ven. qui Macrob. et Schol. Horat. ap. Heins. 25. pepigere Bigot. et decorate Õudart.-28. et f. vertit Vratisl.-Versus idem NOTE tantillus est, umbra tantum et inane Ego hic adverbium 19 Vellere signa] More Romanorum, qui in castris humi defigebant signa: quæ si deinde ad pugnam ituri facile evellerent, bono ducebant omi ni; si difficile, malo. 23 Honos Acheronte sub imo] Qui enim carebant honore sepulcri, despecti apud Inferos, et vagi centum annos errabant. Æn. vi. 325. Acheron, Inferorum fluvius, hic pro Inferis acceptus, ibid. |