Longævofque fenes ac feffas æquore matres ;
715 Et quicquid tecum invalidum, metuenfque pericli est, Delige: &, his habeant terris, fine, moenia feffi. Urbem appellabunt permiffo nomine Acestam. Talibus incenfus dictis fenioris amici:
Tum vero in curas animus diducitur omnes.
Et nox atra pólum bigis fubvecta tenebat
Vifa dehinc cœlo facies delapfa parentis
Anchifæ fubito tales effundere voces:
Nate, mihi vita quondam, dum vita manebat,
Chare magis; nate, Iliacis exercite fatis ;
Imperio Jovis huc venio, qui claffibus ignem
Depulit, & cœlo tandem miferatus ab alto eft.
Confiliis pare, quæ nunc pulcherrima Nautes
Dat fenior: lectos juvenes, fortiffima corda,
Defer in Italiam. gens dura atque afpera cultu, 730
Debellanda tibi Latio eft. Ditis tamen ante
Infernas accede domos, & Averna per alta
Congreffus pete, nate, meos: non me impia namque
Tartara habent triftefque umbræ ; fed amœna piorum
Concilia, Elyfiumque colo. huc cafta Sibylla
Nigrarum multo pecudum te fanguine ducet.
Tum genus omne tuum, &, quæ dentur mænia, difces.
Jamque vale. torquet medios nox humida curfus,
Et me fævus equis oriens afflavit anhelis.
Dixerat, & tenues fugit, ceu fumus, in auras.
Æneas, quo deinde ruis? quo proripis ? inquit.
Quem fugis? aut quis te noftris complexibus arcet ?
Hæc memorans cinerem & fopitos fuscitat ignes:
Pergameumque Larem, & canæ penetralia Veftæ,
Farre pio & plena fupplex veneratur acerra.
Extemplo focios primumque accerfit Acesten :
Et Jovis imperium, & chari præcepta parentis
Edocet, & quæ nunc animo fententia conftet.
Haud mora confiliis ; nec jussa recufat Aceftes.
Tranfcribunt urbi matres, populumque volentem 750
Deponunt, animos nil magnæ laudis egentes.
Ipfi tranftra novant, flammifque ambesa reponunt
Robora navigiis: aptant remofque rudentefque ;
Exigui numero, fed bello vivida virtus.
Interea Æneas urbem defignat aratro,
Sortiturque domos: hoc Ilium, & hæc loca Trojam
Effe jubet; gaudet regno Trojanus Aceftes,
Indicitque forum, & patribus dat jura vocatis.
Tum vicina aftris Erycino in vertice fedes
Fundatur Veneri Idaliæ, tumuloque facerdos,
Et lucus late facer additur Anchifæo.
Jamque dies epulata novem gens omnis, & aris
Factus honos; placidi ftraverunt æquora venti:
Creber & afpirans rurfus vocat auster in altum.
Exoritur procurva ingens per litora fletus :
Complexi inter fe noctemque diemque morantur.
Ipfæ jam matres; ipfi, quibus afpera quondam
Vifa maris facies, & non tolerabile numen,
Ire volunt, omnemque fugæ perferre laborem.
Quos bonus Æneas dictis folatur amicis,
Et confanguineo lacrymans commendat Acestæ.
Tres Eryci vitulos, & tempeftatibus agnam,
D 4
Cædere deinde jubet, folvique ex ordine funes.
Ipfe, caput tonfæ foliis evinctus oliva,
Stans procul in prora, pateram tenet, extaque falfos
Porricit in fluctus, ac vina liquentia fundit.
Profequitur furgens a puppi ventus euntes.
Certatim focii feriunt. mare, & æquora verrunt.
At Venus interea Neptunum exercita curis
Alloquitur, talefque effundit pectore questus :
Junonis gravis ira & inexfaturabile pectus
Cogunt me, Neptune, preces defcendere in omnes :
Quam nec longa dies, pietas nec mitigat ulla;
Nec Jovis imperio fatifve infracta quiefcit.
Non media de gente Phrygum exediffe nefandis 785
Urbem odiis fatis eft, nec pœnam traxe per omnem
Relliquias Troja cineres atque offa peremptæ
Infequitur. caufas tanti fciat illa furoris.
Ipfe mihi nuper Libycis tu teftis in undis
Quam molem fubito excierit: maria omnia cœlo 790 Miscuit, Æoliis nequicquam freta procellis,
In regnis hoc ausa tuis.
Per fcelus, ecce, etiam, Trojanis matribus actis,
Exuffit fœde puppes, & claffe fubegit
Amiffa focios ignotæ linquere terræ.
Quod fupereft, oro, liceat dare tuta per undas
Vela tibi; liceat Laurentem attingere Tybrim :
Si conceffa peto, fi dant ca monia Parcæ,
Tum Saturnius hæc domitor maris edidit alti :
Fas omne eft, Cytherea, meis te fidere regnis,
Unde genus ducis; merui quoque. fæpe furores
Compreffi, & rabiem tantam cœlique marisque.
Nec minor in terris, Xanthum Simoëntaque teftor,
Æneæ mihi cura tui. cum Troïa Achilles
Exanimata fequens impingeret agmina muris,
Millia multa daret letho, gemerentque repleti
Amnes, nec reperire viam atque evolvere poffet
In mare se Xanthus; Pelidæ tunc ego forti
Congreffum Æneam, nec dis nec viribus æquis,
Nube cava eripui; cuperem cum vertere ab imo 810
Structa meis manibus perjuræ mænia Troja.
Nunc quoque mens eadem perftat mihi; pelle timorem:
Tutus, quos optas, portus accedet Averni,
Unus erit tantum, amiffum quem gurgite quæres:
Unum pro multis dabitur caput.
His ubi læta deæ permulfit pectora dictis,
Jungit equos auro genitor, fpumantiaque addit
Frena feris, manibufque omnes effundit habenas.
Cœruleo per fumma levis volat æquora curru.
Subfidunt undæ, tumidumque fub axe tonanti
Sternitur æquor aquis: fugiunt vasto æthere nimbi.
Tum variæ comitum facies; immania cete,
Et fenior Glauci chorus, Inoüfque Palamon,
Tritonefque citi, Phorcique exercitus omnis.
Læva tenent Thetis, & Melite, Panopeaque virgo, 825
Nefæe, Spioque, Thaliaque, Cymodoceque.
Hic patris Æneæ suspensam blanda viciffim
Gaudia pertentant mentem: jubet ocius omnes
Attolli malos, intendi brachia velis.
Una omnes fecere pedem; pariterque finiftros, 830
Nunc dextros folvere finus: una ardua torquent Cornua, detorquentque : ferunt fua flamina claffem. Princeps ante omnes denfum Palinurus agebat
Agmen ad hunc alii curfum contendere juffi.
Jamque fere mediam cœli nox humida metam
Contigerat; placida laxarant membra quiete
Sub remis fufi per dura fedilia nautæ :
Cum levis æthereis delapfus Somnus ab aftris Aëra dimovit tenebrofum, & difpulit umbras, Te, Palinure, petens, tibi triftia fomnia portans 840 Infonti; puppique deus confedit in alta, Phorbanti fimilis, funditque has ore loquelas : Jafide Palinure, ferunt ipfa æquora claffem, Æquatæ fpirant auræ, datur hora quieti. Pone caput, feffofque oculos furare labori. Ipfe ego paullifper pro te tua munera inibo. Cui vix attollens Palinurus lumina fatur: Mene falis placidi vultum fluctufque quietos Ignorare jubes? mene huic confidere monftro ? Æneam credám quid enim fallacibus auftris, Et cœli toties deceptus fraude fereni ? Talia dicta dabat, clavumque affixus & hærens Nufquam amittebat, oculofque fub aftra tenebat. Ecce deus ramum Lethæo rore madentem, Vique foporatum Stygia, fuper utraque quaffat 855 Tempora; cunctantique natantia lumina folvit. Vix primos inopina quies laxaverat artus ; Et fuper incumbens, cum puppis parte revolfa, Cumque gubernaculo, liquidas projecit in undas
|