710 Flagrantesque dei vultūs simulataque verba,
Pallamque et pictum croceo vēlāmen acanthō.
Praecipuē infēlīx, pestī dēvōta futūrae,
Explēri mentem nequit ārdēscitque tuendō
Phoenissa, et pariter puerō dōnīsque movētur.
715 Ille ubi complexū Aenēae colloque pependit
Et magnum falsī implēvit genitoris amorem,
Regīnam petit. Haec oculis, haec pectore tōtō
Haeret, et interdum gremio fovet, înscia Dīdō
Insideat quantus miserae deus. At memor ille
Mātris Acīdaliae paulātim abolēre Sychaeum
Incipit, et vivo temptat praevertere amōre
Iam pridem residēs animōs dēsuētaque corda.
Postquam prima quiēs epulīs, mēnsaeque remōtae, Crātēras māgnōs statuunt et vīna corōnant. 725 Fit strepitus tectis, võcemque per ampla volūtant Atria; dependent lychni laqueāribus aureīs Incēnsi, et noctem flammis fūnālia vincunt. Hic rēgīna gravem gemmis auroque poposcit Implēvitque merō pateram, quam Bēlus et omnēs A Bēlō soliti; tum facta silentia tectis :
"Iuppiter, hospitibus nam tē dare iūra loquuntur, Hunc laetum Tyriisque diem Troiaque profectis Esse velis, nostrōsque hūius meminisse minōrēs. Adsit laetitiae Bacchus dator, et bona Iūnō; 735 Et vōs, ō, coetum, Tyrii, celebrate faventēs."
Dixit, et in mensam laticum lībāvit honōrem,
Primaque, lībātō, summō tenus attigit ōre;
Tum Bitiae dedit increpitāns. Ille impiger hausit
Spumantem pateram, et plēnō sẽ prōluit aurō;
740 Post alii proceres. Citharā crīnītus Iōpās
Personat aurātā, docuit quem māximus Atlās.
Hic canit errantem lūnam sōlisque labōrēs;
Unde hominum genus et pecudes; unde imber et ignes; Arcturum pluviasque Hyadas geminōsque Triōnēs; 745 Quid tantum Oceanō properent sẽ tingere sōlēs Hiberni, vel quae tardis mora noctibus obstet.
Ingeminant plausū Tyrii, Trõesque sequuntur. Nec non et variō noctem sermōne trahebat Infelix Didō, longumque bibebat amōrem, 750 Multa super Priamo rogitans, super Hectore multa; Nunc, quibus Aurōrae venisset filius armis,
Nunc, quālēs Diomēdis equi, nunc, quantus Achillēs. "Immō age, et ā prīmā dīc, hospes, orīgine nōbis Insidiās" inquit "Danaum, cāsūsque tuōrum, 755 Errōresque tuōs; nam të iam septima portat Omnibus errantem terris et fluctibus aestās.”
Conticuere omnēs, intentique ōra tenēbant.
Inde torō pater Aenēās sīc ōrsus ab altō:
Infandum, rēgīna, iubēs renovāre dolorem,
Trōiānās ut opēs et lamentabile rēgnum
Eruerint Danai; quaeque ipse miserrima vīdī,
Et quorum pars māgna fui. Quis tālia fandō
Myrmidonum Dolopumve aut dūrī miles Ulixi
Temperet a lacrimis? et iam nox ūmida caelō
Praecipitat, suadentque cadentia sīdera somnōs.
Sed si tantus amor cāsūs cognoscere nostrōs
Et breviter Trōiae supremum audire labōrem,
Quamquam animus meminisse horret, lūctūque refugit,
Incipiam.
Fracti bellō fatisque repulsi
Ductōrēs Danaum, tot iam lābentibus annīs,
Instar montis equum dīvīnā Palladis arte
Aedificant, sectaque intexunt ābiete costās;
Vōtum prō reditu simulant; ea fāma vagātur.
Hūc dēlēcta virum sortiti corpora fūrtim
Includunt caecō lateri, penitusque cavernās
Ingentes uterumque armātō milite complent.
Est in conspectu Tenedos, nōtissima fāmā
Insula, dīves opum, Priami dum rēgna manēbant,
Nunc tantum sinus et statiō male fida carīnīs.
Hūc sē prōvecti desertō in litore condunt
Nōs abiisse rati et vento petiisse Mycēnās.
Ergo omnis longō solvit sẽ Teucria luctu;
Panduntur portae; iuvat īre et Dōrica castra
Desertōsque vidēre locōs lītusque relictum.
Hic Dolopum manus, hic saevus tendebat Achilles;
Classibus hic locus, hic acie certāre solebant.
Pars stupet innūptae dōnum exitiale Minervae
Et mōlem mirantur equi; primusque Thymoetēs
Dūcī intrā mūrōs hortātur et arce locārī,
Sive dolō, seu iam Trōiae sic fata ferebant.
At Capys, et quōrum melior sententia menti,
Aut pelago Danaum insidias suspectaque dōna
Praecipitare iubent, subiectisque ūrere flammis,
Aut terebrāre cavās uteri et temptāre latebrās.
Scinditur incertum studia in contraria vulgus.
Primus ibi ante omnēs, māgnā comitante catervā,
Lãocoōn ārdēns summā dēcurrit ab arce,
Et procul: "Ō miseri, quae tanta īnsānia, cīvēs?
Creditis āvectōs hostēs? aut ūlla putātis
Dōna carēre dolis Danaum? sic nōtus Ulixēs?
Aut hoc inclusi līgnō occultantur Achivi,
Aut haec in nostrōs fabricāta est māchina mūrōs
Inspectūra domōs ventūraque dēsuper urbī,
Aut aliquis latet error; equō nē credite, Teucri.
Quidquid id est, timeo Danaōs et dōna ferentēs."
Sic fātus validīs ingentem vīribus hastam
In latus inque feri curvam compagibus alvum
Contorsit. Stetit illa tremens, uterōque recussō
Însonuēre cavae gemitumque dedere cavernae.
Et, si fāta deum, sī mēns nōn laeva fuisset,
Impulerat ferrō Argolicās foedāre latēbrās,
Trōiaque nunc stārēs, Priamīque arx alta manērēs.
Ecce, manus iuvenem interea post terga revinctum
Pāstōrēs māgnō ad rēgem clāmōre trahēbant
Dardanidae, qui sẽ ignōtum venientibus ultrō,
Hōc ipsum ut strueret Trōiamque aperiret Achīvis,
Obtulerat, fidens animi, atque in utrumque parātus,
Seu versāre dolōs, seu certae occumbere morti.
Undique visendi studio Trōiāna iuventus.
Circumfusa ruit, certantque inludere captō.
Accipe nunc Danaum īnsidiās, et crimine ab ūnō
Disce omnes.
Namque ut conspectū in mediō turbātus, inermis,
Constitit atque oculis Phrygia agmina circumspexit :
"Heu, quae nunc tellus" inquit, "quae më aequora
possunt
Accipere? aut quid iam miserō mihi denique restat,
Cui neque apud Danaōs usquam locus, et super ipsi
Dardanidae infēnsi poenās cum sanguine poscunt?"
Quō gemitu conversi animi, compressus et omnis
Impetus. Hortāmur fārī, quō sanguine crētus,
Quidve ferat, memoret, quae sit fiducia captō.
Ille haec, deposită tandem formidine, fātur:
"Cūncta equidem tibi, rēx, fuerit quodcumque,
fatēbor
Vēra" inquit, "neque me Argolică de gente negābō. Hōc primum; nec, si miserum Fortūna Sinōnem 80 Finxit, vānum etiam mendācemque improba finget. Fando aliquod si forte tuas pervenit ad aurēs Bēlidae nōmen Palamēdis et incluta fāmā Gloria quem falsă sub prōditiōne Pelasgi Insontem infandō indiciō, quia bella vetābat Dēmisĕre neci, nunc cassum lūmine lūgent: Illi me comitem et consanguinitate propinquum
|