Conspicit ingentem concursum et litora lustrat Desertosque videt portus classemque relictam. At procul in sola secretae Troades acta Amissum Anchisen flebant cunctaeque profundum 615 Pontum adspectabant flentes. Heu tot vada fessis Et tantum superesse maris! vox omnibus una. Urbem orant; taedet pelagi perferre laborem. Ergo inter medias sese haud ignara nocendi Conicit et faciemque deae vestemque reponit; 620 Fit Beroe, Tmarii coniunx longaeva Dorycli, Cui genus et quondam nomen natique fuissent; Ac sic Dardanidum mediam se matribus infert: O miserae, quas non manus, inquit, Achaica bello Traxerit ad letum patriae sub moenibus! o gens 625 Infelix, cui te exitio Fortuna reservat?
Septima post Troiae excidium iam vertitur aestas, Cum freta, cum terras omnis, tot inhospita saxa Sideraque emensae ferimur, dum per mare magnum Italiam sequimur fugientem et volvimur undis. 630 Hic Erycis fines fraterni atque hospes Acestes: Quid prohibet muros iacere et dare civibus urbem? O patria et rapti nequiquam ex hoste Penates, Nullane iam Troiae dicentur moenia? nusquam Hectoreos amnis, Xanthum et Simoenta, videbo ? 635 Quin agite et mecum infaustas exurite puppis. Nam mihi Cassandrae per somnum vatis imago Ardentis dare visa faces: Hic quaerite Troiam; Hic domus est, inquit, vobis. Iam tempus agi res, Nec tantis mora prodigiis. En quattuor arae 640 Neptuno; deus ipse faces animumque ministrat.
Haec memorans prima infensum vi corripit ignem Sublataque procul dextra conixa coruscat Et iacit. Arrectae mentes stupefactaque corda Iliadum. Hic una e multis, quae maxuma natu, Pyrgo, tot Priami natorum regia nutrix: Non Beroe vobis: non haec Rhoeteia, matres, Est Dorycli coniunx; divini signa decoris Ardentisque notate oculos; qui spiritus illi, Qui voltus vocisque sonus, vel gressus eunti. Ipsa egomet dudum Beroen digressa reliqui Aegram, indignantem, tali quod sola careret Munere nec meritos Anchisae inferret honores. Haec effata.
At matres primo ancipites, oculisque malignis Ambiguae spectare rates miserum inter amorem Praesentis terrae fatisque vocantia regna: Cum dea se paribus per caelum sustulit alis Ingentemque fuga secuit sub nubibus arcum. Tum vero attonitae monstris actaeque furore Conclamant rapiuntque focis penetralibus ignem; Pars spoliant aras, frondem ac virgulta facesque Coniciunt. Furit inmissis Volcanus habenis Transtra per et remos et pictas abiete puppis. Nuntius Anchisae ad tumulum cuneosque theatri Incensas perfert navis Eumelus, et ipsi Respiciunt atram in nimbo volitare favillam. Primus et Ascanius, cursus ut laetus equestris Ducebat, sic acer equo turbata petivit Castra, nec exanimes possunt retinere magistri.
670 Quis furor iste novus? quo nunc, quo tenditis, inquit, Heu miserae cives? non hostem inimicaque castra Argivom, vestras spes uritis. En, ego vester Ascanius! galeam ante pedes proiecit inanem, Quo ludo indutus belli simulacra ciebat.
675 Adcelerat simul Aeneas, simul agmina Teucrum. Ast illae diversa metu per litora passim
Diffugiunt silvasque et sicubi concava furtim Saxa petunt; piget incepti lucisque suosque Mutatae adgnoscunt excussaque pectore Iuno est. 680 Sed non idcirco flammae atque incendia viris Indomitas posuere; udo sub robore vivit Stuppa vomens tardum fumum lentusque carinas Est vapor et toto descendit corpore pestis, Nec vires heroum infusaque flumina prosunt. 685 Tum pius Aeneas humeris abscindere vestem Auxilioque vocare deos et tendere palmas: Iuppiter omnipotens, si nondum exosus ad unum Troianos, si quid pietas antiqua labores Respicit humanos, da flammam evadere classi 690 Nunc, pater, et tenuis Teucrum res eripe leto. Vel tu, quod superest, infesto fulmine Morti, Si mereor, demitte tuaque hic obrue dextra. Vix haec ediderat, cum effusis imbribus atra Tempestas sine more furit tonitruque tremes cunt 695 Ardua terrarum et campi; ruit aethere toto Turbidus imber aqua densisque nigerrimus austris; Inplenturque super puppes; semiusta madescunt
673. galeam inanem, den Turnierhelm, ein Helm für Spiele, aber nicht für ernsten Kampf eingerichtet. So bezeichnet inanis häufig das Nichtige, den Schein im Gegensatz zur vollen Wirklichkeit; so nennt Ovid. Met. III, 83 die Bisse, die der Drache der Lanze des Cadmus beibringt, inania vulnera, u. ebendas. v. 668 Truggestalten von Luchsen simulacra inania lyncum.
679. excussaque pectore Iuno est, der Brust ist Juno entschüttelt, d. h. der Entschluss, zu dem sie durch die Juno verleitet waren,vgl. Sil. Ital. VII, 496: Fabium exuerat mente.
683. Est, verzehrt, wie A. IV, 66. 684. heroum, der Helden, deren Beispiele die übrige Menge der Trojaner folgt.
685. abscindere vestem, als Zeichen der Verzweiflung.
687. ad unum, sämmtlich, ohne Ausnahme.
688. pietas, s. zu A. II, 536. 691. quod superest, als Letztes noch, eigentlich was dem Unglücke noch fehlt, vgl. A. XII, 643.
692. Das Object zu demitte ist leicht aus den vorhergehenden Worten Si mereor zu entnehmen.
697. super, vgl. G. II. 351.
Robora; restinctus donec vapor omnis et omnes Quattuor amissis servatae a peste carinae.
At pater Aeneas casu concussus acerbo Nunc huc ingentis, nunc illuc pectore curas Mutabat versans, Siculisne resideret arvis, Oblitus fatorum, Italasne capesseret oras. Tum senior Nautes, unum Tritonia Pallas Quem docuit multaque insignem reddidit arte, Hac responsa dabat, vel quae portenderet ira Magna deum, vel quae fatorum posceret ordo; Isque his Aenean solatus vocibus infit: Nate dea, quo fata trahunt retrahuntque, sequamur; Quidquid erit, superanda omnis fortuna ferendo est. Est tibi Dardanius divinae stirpis Acestes: Hunc cape consiliis socium et coniunge volentem; Huic trade, amissis superant qui navibus et quos Pertaesum magni incepti rerumque tuarum est; Longaevosque senes ac fessas aequore matres Et quidquid tecum invalidum metuensque pericli est, Delige et his habeant terris sine moenia fessi; Urbem appellabunt permisso nomine Acestam.
Dass die Trojanerinnen aus Ueberdruss der langen Seereise die Schiffe in Brand steckten, ist keine Erfindung des Vergil, sondern wird von Dionys. Halic. I, 52 und von anderen Schriftstellern berichtet.
701. curas Mutabat vers.,,,verändert nachdenkend die Sorgen." Denn wenn er den Entschluss gefasst hat, in Sicilien zu bleiben, so beunruhigt ihn der Gedanke an die Folgen, welche sein Ungehorsam gegen die Schicksalssprüche nach sich ziehen wird; will er dagegen das Land der Verheissung erstreben, so quält ihn der Gedanke, wie er dies Ziel erreichen, wie er alle ihm noch bevorstehenden Gefahren glücklich überwinden werde.
704. unum, vor allen Anderen. Nautes sollte nach Varro de famil. Troj. (s. Einl. p. XIII.) das Priesterthum der Minerva seinen Nachkommen vererbt haben. Wie die Pallas hier die Sehergabe dem
Nautes verleiht, so macht sie auch den Tiresias bei Callim. hymn. in Min. 121. zum Seher.
706. Hac responsa dabat, ver- möge dieser Sehergabe (Hac, näm- lich arte) wusste Nautes, welche Begebenheiten durch den Zorn ein- zelner Gottheiten veranlasst seien, und welche in der Bestimmung des fatum ihren Grund hätten.
708. solatus, s. zu A. VI, 335. 711. divinae stirpis, als Sohn des Flussgottes Crimisus, vgl. oben v. 38.
713. amissis superant qui nav., was zu viel nach der Schiffe Verlust ist, d. h. die Mannschaft der verbrannten Schiffe, die auf den übrigen Schiffen nicht unterzubringen ist.
715. Long. senes, vgl. Hom. II. XVII, 561.
718. permisso nomine. Aeneas soll dem Acestes den Ruhm, Gründer von Acesta (Segesta) zu sein,
Talibus incensus dictis senioris amici, 720 Tum vero in curas animo diducitur omnis. Et Nox atra polum bigis subvecta tenebat: Visa dehinc caelo facies delapsa parentis Anchisae subito tales effundere voces: Nate, mihi vita quondam, dum vita manebat, 725 Care magis, nate, Iliacis exercite fatis,
Imperio Iovis huc venio, qui classibus ignem. Depulit et caelo tandem miseratus ab alto est. Consiliis pare, quae nunc pulcherrima Nautes Dat senior; lectos iuvenes, fortissima corda, 730 Defer in Italiam. Gens dura atque aspera cultu Debellanda tibi Latio est. Ditis tamen ante Infernas accede domos et Averna per alta
Congressus pete, nate, meos. Non me impia namque Tartara habent tristesque umbrae, sed amoena piorum 735 Concilia Elysiumque colo. Huc casta Sibylla Nigrarum multo pecudum te sanguine ducet.
Tum genus omne tuum, et quae dentur moenia, disces. Iamque vale; torquet medios Nox humida cursus Et me saevus equis Oriens adflavit anhelis.
740 Dixerat et tenuis fugit, ceu fumus, in auras.
abtreten. Cic. in Verr. IV, 33, 72: Segesta est oppidum pervetus in Sicilia, quod ab Aenea fugiente a Troia atque in haec loca veniente conditum esse demonstrant. Itaque Segestani non solum perpetua societate atque amicitia, verum etiam cognatione se cum populo Romano coniunctos esse arbitrantur.
720. Tum vero, nun vollends. Tum nimmt den Sinn des vorherg. incensus wieder auf; vgl. Liv. II, 29: Quo repulso, tum vero. Sall. Cat. 61, 1: Confecto proelio tum vero cerneres. Ueber denselben Gebrauch von sic s. zu A. I, 225. animo, vgl. A. VIII, 370.
721. Et, s. zu A. II, 781. bigis. Die Dichter geben der Göttin der Nacht bald einen zwei-, bald einen vierspännigen Wagen, auf dem sie den Weg des Sol, aber von Westen nach Osten, zurück
722. caelo fac. del. par., also war es nicht der Schatten des Anchises selbst, denn dieser weilte im Elysium, sondern ein von Jupiter gesandtes Traumbild in der Gestalt des Anchises.
725. Iliacis exercite fatis, s. z. A. III, 182.
732. Averna per alta, durch eine Grotte neben dem avernischen See (s. zu A. III, 386).
734. Tartara trist. umbr., der Tartarus u. sein trauriges (schreckliches) Schattenreich (wo die Verbrecher bestraft werden).
736. Nigrarum. Den Unterirdischen wurden schwarze Thiere geopfert, vgl. A. V, 97.
739. saevus, grausam für die Schatten und Traumerscheinungen, welche die Morgenluft fliehen. anhelis, vgl. G. I, 250.
« PreviousContinue » |