P. VERGILI MARONIS

BUCOLICON

LIBER.

ECLOGA I.

MELIBQEUS. TITYRUS.

MEL. Tityre, tu patulae recubans sub tegmine fagi
Silvestrem tenui Musam meditaris avena:
Nos patriae finis et dulcia linquimus arva;
Nos patriam fugimus: tu, Tityre, lentus in umbra
Formosam resonare doces Amaryllida silvas.
TIT. O Meliboee, deus nobis haec otia fecit.
Namque erit ille mihi semper deus; illius aram
Saepe tener nostris ab ovilibus imbuet agnus.
Ille meas errare boves, ut cernis, et ipsum
Ludere, quae vellem, calamo permisit agresti.

5

10

MEL. Non equidem invideo; miror magis: undique totis

Usque adeo turbatur agris. En, ipse capellas

Protinus aeger ago; hanc etiam vix, Tityre, duco.

Hic inter densas corylos modo namque gemellos,
Spem gregis, ah! silice in nuda conixa reliquit.
Saepe malum hoc nobis, si mens non laeva fuisset,
De caelo tactas memini praedicere quercus.
[Saepe sinistra cava praedixit ab ilice cornix.]
Sed tamen, iste deus qui sit, da, Tityre, nobis.

TIT. Urbem, quam dicunt Romam, Meliboee, putavi
Stultus ego huic nostrae similem, quo saepe solemus

Pastores ovium teneros depellere fetus.
Sic canibus catulos similis, siç matribus haedos
Noram, sic parvis componere magna solebam.
Verum haec tantum alias inter caput extulit urbes,
Quantum Tenta solent inter viburna cupressi,
MEL. Et quae tanta fuit Romam tibi causă videndi?
TIT. Libertas; quae sera, tamen respexit inertem,
Candidior postquam tondenti barba cadebat;
Respexit tamen, et longo post tempore venit,
Postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit.

25

30

Namque, fatebor enim, dum me Galatea tenebat,
Nec spes libertatis erat, nec cura peculi.

Quamvis multa meis exiret victima saeptis,

Pinguis et ingratae premeretur caseus urbi,

35

Non umquam gravis aere domum mihi dextra redibat.

MEL. Mirabar, quid maestà deos, Amarylli, vocares,
Cui pendere sua patereris in arbore poma:

Tityrus hinc aberat. Ipsae te, Tityre, pinus,
Ipsi te fontes, ipsa haec arbusta vocabant.

40

TIT. Quid facerem? neque servitio me exire licebat,
Nec tam praesentis alibi cognoscere divos.
Hic illum vidi iuvenem, Meliboee, quotannis

Bis senos cui nostra dies altaria fumant.

Hic mihi responsum primus dedit ille petenti :
"Pascite, ut ante, boves, pueri; submittite tauros."
MEL. Fortunate senex! ergo tua rura manebunt,
Et tibi magną satis, quamvis lapis omnia nudus
Limosoque palus obducat pascua iunco.
Non insueta gravis temptabunt pabula fetas,
Nec mala vicini pecoris contagia laedent.
Fortunate senex! hic inter flumina nota
Et fontis sacros frigus captabis opacum.
Ilinc tibi, quae semper, vicino ab limite saepes
Hyblaeis apibus florem depasta salicti
Saepe levi somnum suadebit inire susurro;
Ilinc alta sub rupe canet frondator ad auras;
Nec tamen interea raucae, tua cura, palumbes,

Nec gemere aeria cessabit turtur ab ulmo.
TIT. Ante leves ergo pascentur in aethere cervi,
Et freta destituent nudos in litóre pisces;
Ante, pererratis amborum finibus, exsul

Aut Ararim Parthus bibet, aut Germania Tigrim,
Quam nostro illius labatur pectore voltus..
MEL. At nos hinc alii sitientis ibimus Afros,
Pars Scythiam et rapidum Cretae veniemus Oaxen,
Et penitus toto divisos orbě Britannos.

En umquam patrips longo post tempore finis,
Pauperis et tuguri congestum caespite culmen,
Post aliquot, mea regna videns, mirabor aristas?
Impius haec tam culta novalia miles habebit?
Barbarus has segetes? en, quo discordia civis
Produxit miseros! en, quis consevimus agros!
Insere nunc, Meliboee, piros, pone ordine vitis.
Ité meae, felix quondam pecus, ite capellae.
Non ego vos posthac, viridi proiectus in antro,
Dumosa pendere procul de rupe videbo;

Carmina nulla canam; non, me pascente, capellae,
Florentem extisum et salices carpetis amaras.

TIT. Hic tamen hanc mecum poteras requiescere noctem
Fronde super viridi: sunt nobis mitia poma,
Castaneae molles, et pressi copia lactis;

Et iam summa procul villarum culmina fumant,
Maioresque cadunt altis de montibus, umbrae.

ECLOGA II.

ALEXIS.

Formosum pastor Corydon ardebat Alexim,
Delicias domini, nec, quid speraret, habebat.
Tantum inter densas umbrosa cacumina fagos
Adsidue veniebat. Ibi haec incondita solus
Montibus et silvis studio iactabat inani:
O crudelis Alexi, nihil mea carmina curas?

Nil nostri miserere? mori me denique coges.
Nunc etiam pecudes umbras et frigora captant;
Nunc viridis etiam occultant spineta lacertos,
Thestylis et rapido fessis messoribus aestu
Allia serpyllumque herbas contundit olentis.
At mecum raucis, tua dum vestigia lustro,
Sole sub ardenti resonant arbusta cicadis.
Nonne fuit satius, tristis Amaryllidis iras
Atque superba pati fastidia? nonne Menalcan,
Quamvis ille niger, quamvis tu candidus esses?
O formose puer, nimium ne crede colori!
Alba ligustra cadunt, vaccinia nigra leguntur.
Despectus tibi sum, nec, qui sim, quaeris, Alexi,
Quam dives pecoris, nivei quam lactis abundans;
Mille meae Siculis errant in montibus agnae;
Lac mihi non aestate novum, non frigore defit.
Canto, quae solitus, si quando armenta vocabat,
Amphion Dircaeus in Actaeo Aracyntho.
Nec sum adeo informis: nuper me in litore vidi,

Cum placidum ventis staret mare; non ego Daphnin,
Iudice te, metuam, si numquam fallit imago.

O tantum libeat mecum tibi sordida rura
Atque humilis habitare casas, et figere cervos,
Haedorumque gregem viridi compellere hibisco!
Mecum una in silvis imitabere Pana canendo.
Pan primus calamos cera coniungere pluris
Instituit; Pan curat ovis oviumque magistros.
Nec te paeniteat calamo trivisse labellum:
Haec eadem ut sciret, quid non faciebat Amyntas?
Est mihi disparibus septem compacta cicutis
Fistula, Damoetas dono mihi quam dedit olim,

Et dixit moriens: "Te nunc habet ista secundum."

Dixit Damoetas; invidit stultus Amyntas.

Praeterea duo, nec tuta mihi valle reperti,

Capreoli, sparsis etiam nunc pellibus albo,

Bina die siccant ovis ubera; quos tibi servo.

Iam pridem a me illos abducere Thestylis orat;