Page images
PDF
EPUB

Spuma, freme, trabocca, e trae pe'campi
Bovili e buoi. Pirro vidio di scempi
Ebbro, e alle porte ambo gli Atridi: io vidi
Ecuba, e cento nuore; e il Re que' fuochi,
Che all'are alzò, tratto a lordar col sangue.
D'alti imenei, tanti a sperar nepoti,

Gli ostei cinquanta, e gli aurei fregi, e i prischi
Perir' trofei: là il Greco regna, o il fuoco.

Di Priamo il fin meglio vorrai ch'io narri.
Quand' ahi! mirò colta la patria, e svelte
Le regie porte, e pien di Greci il tetto,
Racconcia invan l'armi dimesse al curvo
Tremol tergo il buon veglio, e inutil brando
Cinge, e a morir fra l'ostil turba ei muove.

Stava in mezzo al palagio a ciel scoperto
Grand'ara; e a lato un vecchio lauro, ch'ombra
Curvo stendea sovra i Penati, e l'ara.
Qui le figlie e la madre all' ara in cerchio,
Quai tremanti colombe in nembo negro,
Dense assidean, strette a que' numi invano.
Ma, visto il Re, qual pro garzon, sì accinto:
Ahi! qual ti diè furia o follía quest'armi,
Sposo infelice! e ove t'affretti? il tempo
Tal braccio omai, tai difensor non chiede;
No, s'or quel nostro esso qui fosse Ettorre.
Quà vieni; o insiem ci salverà quest'ara,
O insiem morrai. Quella, ciò detto, al fianço
L'egro si trae, sul sacro seggio il loca.

Ecce autem, elapsus Pyrrhi de caede, Polites, 'Unus natorum Priami, per tela per hostes, Porticibus longis fugit, et vacua atria lustrat Saucius: illum ardens infesto vulnere Pyrrhus Insequitur, jam jamque manu tenet et premit hasta. Ut tandem ante oculos evasit et ora parentum, 530 Concidit, ac multo vitam cum sanguine fudit. Hic Priamus, quamquam in media jam morte tenctur, Non tamen abstinuit, nec voci iraeque pepercit: At tibi pro scelere, exclamat, pro talibus ausis, Di (si qua est caelo pietas quae talia curet) Persolvant grates dignas, et praemia reddant Debita, qui nati coram me cernere letum Fecisti, et patrios fœdasti funere vultus! At non ille, satum quo te mentiris, Achilles Talis in hoste fuit Priamo; sed jura fidemque 540 Supplicis erubuit; corpusque exsangue sepulcro Reddidit Hectoreum, meque in mea regna remisit. Sic fatus senior, telumque imbelle sine ictu Conjecit; rauco quod protinus aere repulsum, Et summo clypei nequidquam umbone pependit. Cui Pyrrhus: Referes ergo haec et nuntius ibis Pelidae genitori. Illi mea tristia facta, Degeneremque Neoptolemum, narrare memento. Nunc morere. Hoc dicens, altaria ad ipsa trementem Traxit, et in multo lapsantem sanguine nati; 550 Implicuitque comam laeva, dextraque coruscum Extulit ac lateri capulo tenus abdidit ensem.

Ma ecco Polite un de' Priaméi, scampato Dalla strage Pirréa, fra i Graj fra l'armi, Pe'gran portici fugge, e gli atrii scorre Ferito: il truce arde e col ferro in atto Lo insegue, e omai tienlo e coll'asta il fiede. De' padri alfin giunto sugli occhi, ahi! lasso Cadde, e versò rivi di sangue e l'alma. No, il genitor, benchè già morte il prema, Quì non si tien, nè i sgridi frena e l'ire: Ah! i dii, sclamò, dell'empio fatto atroce (Se pia v' ha in ciel provida cura ultrice) Pari premio ti dian, mercè condegna; Che un figlio mio mi trucidasti innante, Del rio scempio lordasti il patrio volto! Ma quel, che tu padre mentisci, Achille Meco tal non pugno; sentì miei dritti, Sul mio prego arrossì; l'Ettorea salma Cesse al sepolcro, e a' regni miei me rese. Tal feo rampogna, e imbelle dardo a vôto Scagliò; l'arresta il roco bronzo, e trema Pendolo invan dai sommi cuoj. Qui Pirro: Or ben, va nunzio al genitor Pelide; Nulla obbliar. Digli i miei tristi eccessi, E il degenere Pirro appien gli pingi. Or muori. E qui tremante a sdrucciol passo Su pel sangue del figlio all'ara il tragge; Stringe il crin tra la manca, e fulgid'alza Coll'altra e in sen piantagli all' else il brando. VIRGIL. Eneid. Tom. I.

N

Haec finis Priami fatorum; hic exitus illum
Sorte tulit, Trojam incensam et prolapsa videntem
Pergama, tot quondam populis terrisque superbum
Regnatorem Asiae. Jacet ingens littore truncus,
Avulsumque humeris caput, et sine nomine corpus.
At me tum primùm saevus circumstetit horror:
'Obstupui; subüt cari genitoris imago,

Ut regem aequaevum crudeli vulnere vidi 560
Vitam exhalantem: subiit deserta Creusa,
Et direpta domus, et parvi casus Iuli.
Respicio, et quae sit me circum copia lustro.
Deserucre omnes defessi; et corpora saltu
Ad terram misére, aut ignibus aegra dedêre.
Jamque adeo super unus eram; quum limina Vestae
Servantem et tacitam secreta in sede latentem
Tyndarida adspicio: dant clara incendia lucem
Erranti, passimque oculos per cuncta ferenti.
Illa sibi infestos eversa ob Pergama Teucros, 570
Et pœnas Danaûm, et deserti conjugis iras,
Praemetuens, Trojae et patriae communis Erinnys,
Abdiderat sese, atque aris invisa sedebat.
Exarsere ignes animo; subit ira cadentem
Ulcisci patriam, et sceleratas sumere pœnas.
[Scilicet haec Spartam incolumis patriasque Mycenas
Adspiciet, partoque ibit regina triumpho?
Conjugiumque, domumque, patres, natosque, videbit,
Iliadum turba et Phrygis comitata ministris?
Occiderit ferro Priamus? Troja arserit igni? 580

Di Priamo i fati ebber qui fin; tal cadde,
Troja in fiamme al mirar Pergamo in polve,
Per tante un dì genti e città superbo
D'Asia il Signor. Giace vil tronco al lido,
Capo svelto dal busto, ignobil salma.

Fu quel terror, ch'atro mi colse il primo:
Stordii; mirai del genitor l'imago

Nel re pari d'età, quand' ahi! mel vidi
Spirar trafitto: in duol mirai Creusa,

E il tetto a ruba, e il picciol Giulo in rischi.
Guardomi intorno, e spío chi resti. Ah! tutti
Svanir' languidi afflitti; o il corpo a terra
Mandar' d'un salto, o essi alle fiamme il diero.
Là v'era io sol; quando di Vesta all'ara
Tacita ascosa in sè raccolta io scerno
La ria Ledéa: chiara gli ardor dan luce,
Mentr'erro insano, e i trepid' occhi aggiro.
Ella che i Troj pel feral scempio infesti,
Vindici i Graj, l'uom che dimise irato
Temea, comun d'Argo e di Troja Erinni,
Sola sedea, qual d'un asilo all'ombra.
L'alma s'accese; ira mi detta, a pene
Quell'empia trar dell'arsa patria ultrici.
[Che infin costei la sua Micene e Sparta,
Non salva pur, ma trionfal regina,
Sposo e casa rivegga e figli e padri,
Cinta da Frigio stuol d'ancelle e servi?
E arsa Troja già fia? Priamo trafitto?

« PreviousContinue »