Haerent parietibus scalae, postesque sub ipsos Nituntur gradibus; clypeosque ad tela sinistris Protecti objiciunt; prensant fastigia dextris. Dardanidae contra turres ac tecta domorum Culmina convellunt; his se, quando ultima cernunt, Extrema jam in morte parant defendere telis: Auratasque trabes, veterum decora alta parentum, Devolvunt: alii strictis mucronibus imas
Obsedere fores, has servant agmine denso. Instaurati animi regis succurrere tectis, Auxilioque levare viros, vimque addere victis. Limen erat, caecaeque fores, et pervius usus Tectorum inter se Priami, postesque relicti A tergo, infelix quà se, dum regna manebant, Saepius Andromache ferre incomitata solebat Ad soceros, et avo puerum Astyanacta trahebat. Evado ad summi fastigia culminis, unde Tela manu miseri jactabant irrita Teucri. Turrim in praecipiti stantem, summisque sub astra Eductam tectis, unde omnis Troja videri, Et Danaûm solitae naves, et Achaïa castra, Aggressi ferro circùm, quà summa labantes Juncturas tabulata dabant, convellimus altis Sedibus, impulimusque. Ea lapsa repentè ruinam Cum sonitu trahit, et Danaûm super agmina late Incidit: ast alii subeunt: nec saxa, nec ullum Telorum interea cessat genus.
Vestibulum ante ipsum primoque in limine Pyrrhus
Le scale a' muri ecco applicò, già imprese Dalle soglie a salir; gli scudi a'dardi La manca oppon; gli erti la destra aggrappa. Le torri intanto e del gran tetto i colmi Schiantano i Troj; l'uopo veggendo estremo, Già sul morir, teli ne fanno a scampo: E aurate travi, alti ornamenti aviti, Voltolan giuso: altri co' brandi in resta Cingon l'entrar, folti a drappel custodi. Mi sorge in cuor farmi al palagio in vetta, Que'pugnaci folcir, dar lena a'vinti.
Di Priamo i tetti un uscio cieco, e un calle Fra lor comune, e inosservate a tergo Soglie tenean, per cui solea segreta L'Ettorea sposa irne alle regie, or vôte, Stanze, e fanciul trarne Astianatte all'avo. Per quà mi reco all'alta cima, ond'egri Vana mettean pioggia di strali i Teucri. Là in sul pendío torre sorgea, che agli astri Spignea la fronte, onde a mirar si giva Troja, quant' era, e i Greci legni, e il campo, Questa a scuri investiam, ve agli assi estremi Labil s' incastra, e dall' aerea sede
La sbarbiam, giù l'urtiam. Repente mena Gran fragor, gran ruina, e larga piomba
Su i Graj: ma n'entra un nuovo stuol: nè intanto
Sassi cessàr, nè d'ogni telo i getti.
Tien Pirro il piè sull' ima soglia, e altero
Exsultat, telis et luce coruscus ahena.
Qualis ubi in lucem coluber, mala gramina pastus, Frigida sub terra tumidum quem bruma tegebat, Nunc positis novus exuviis, nitidusque juventa, Lubrica convolvit sublato pectore terga;
Arduus ad solem, et linguis micat ore trisulcis. Unà ingens Periphas, et equorum agitator Achillis Armiger Automedon, unà omnis Scyria pubes, Succedunt tecto, et flammas ad culmina jactant. Ipse inter primos correpta dura bipenni, Limina perrumpit, postesque a cardine vellit AEratos; jamque, excisa trabe, firma cavavit 480 Robora, et ingentem lato dedit ore fenestram. Apparet domus intus, et atria longa patescunt; Apparent Priami et veterum penetralia regum; Armatosque vident stantes in limine primo.
At domus interior gemitu miseroque tumultu Miscetur; penitusque cavae plangoribus aedes Femineis ululant; ferit aurea sidera clamor. Tum pavidae tectis matres ingentibus errant, Amplexaeque tenent postes, atque oscula figunt. 489 Instat vi patria Pyrrhus; nec claustra neque ipsi Custodes sufferre valent. Labat ariete crebro Janua, et emoti procumbunt cardine postes. Fit via vi; rumpunt aditus, primosque trucidant Immissi Danai, et late loca milite complent. Non sic, aggeribus ruptis quum spumeus amnis Exit, oppositasque evicit gurgite moles
Brilla d'éneo fulgor, nell'armi esulta. Tal sbuca un angue, a' mali paschi usato, Cui gel tenea gonfio sotterra, or nuovo Scosse le spoglie, e in giovinezza baldo, Lubrico volge a ritto petto il dorso; S'inarca al sol, par che tre lingue vibri. E il gran Périfa, e il marzio Automedonte D'Achille auriga, e i Sciri tutti al tetto Van contro insiem, scagliano fiamme al colmo. Pirro fra i primi acre bipenne afferra, Le soglie ei rompe, e le ferrate imposte Dai cardin svelle; e già schiantò lor travi, Gli assi squarciò, larga v'aprì fenestra. Ve'quì gran scena: ecco i lunghi atrj, e i regj Di Priamo aditi antichi, al guardo schiusi; E un stuol di Frigi al limitar sull'armi.
Ah! tutta va l'interna reggia in pianto, Tutta in tumulto; urlo femineo introna Gli ampi conclavi; e al ciel se n'alza il grido. Quà e là veggiam madri vagar tremanti, Fin le imposte abbracciar, stamparle a baci. Col patrio nerbo insta Achillide; e sforza Chiostri e custodi. All'arietar traballa
L'uscio, e sbalza l'imposta, e al suol stramazza. Fa via la forza; entra la schiera, e i varchi Rompe, e i primi trucida, e stesa inonda. Men fiero un fiume argini abbatte, e opposte Moli soverchia, e a pieni gorghi insano
Fertur in arva furens cumulo, camposque per omnes Cum stabulis armenta trahit. Vidi ipse furentem Caede Neoptolemum, geminosque in limine Atridas: Vidi Hecubam, centumq; nurus; Priamumq; per aras Sanguine fœdantem quos ipse sacraverat ignes. 501 Quinquaginta illi thalami, spes tanta nepotum, Barbarico postes auro spoliisque superbi: Procubuere: tenent Danai quà deficit ignis. Forsitan et Priami fuerint quae fata requiras. Urbis uti captae casum, convulsaque vidit Limina tectorum, et medium in penetralibus hostem, Arma diu senior desueta trementibus aevo Circumdat nequidquam humeris, et inutile ferrum Cingitur, ac densos fertur moriturus in hostes. 510 AEdibus in mediis, nudoque sub aetheris axe, Ingens ara fuit; juxtaque veterrima laurus Incumbens arae, atque umbra complexa Penates. Hic Hecuba et natae nequidquam altaria circum, Praecipites atra ceu tempestate columbae,
Condensae, et divúm amplexae simulacra, sedebant. Ipsum autem sumptis Priamum juvenalibus armis Ut vidit: Quae mens tam dira, miserrime conjux, Impulit his cingi telis! aut quò ruis? inquit. Non tali auxilio nec defensoribus istis Tempus eget; non, si ipse meus nunc afforet Hector. Huc tandem concede: haec ara tuebitur omnes, Aut moriere simul. Sic ore effata, recepit Ad sese, et sacra longaevum in sede locavit.
« PreviousContinue » |