Page images
PDF
EPUB

Haerent parietibus scalae, postesque sub ipsos Nituntur gradibus; clypeosque ad tela sinistris Protecti objiciunt; prensant fastigia dextris. Dardanidae contra turres ac tecta domorum Culmina convellunt; his se, quando ultima cernunt, Extrema jam in morte parant defendere telis: Auratasque trabes, veterum decora alta parentum, Devolvunt: alii strictis mucronibus imas

450

Obsedere fores, has servant agmine denso.
Instaurati animi regis succurrere tectis,
Auxilioque levare viros, vimque addere victis.
Limen erat, caecaeque fores, et pervius usus
Tectorum inter se Priami, postesque relicti
A tergo, infelix quà se, dum regna manebant,
Saepius Andromache ferre incomitata solebat
Ad soceros, et avo puerum Astyanacta trahebat.
Evado ad summi fastigia culminis, unde
Tela manu miseri jactabant irrita Teucri.
Turrim in praecipiti stantem, summisque sub astra
Eductam tectis, unde omnis Troja videri,
Et Danaûm solitae naves, et Achaïa castra,
Aggressi ferro circùm, quà summa labantes
Juncturas tabulata dabant, convellimus altis
Sedibus, impulimusque. Ea lapsa repentè ruinam
Cum sonitu trahit, et Danaûm super agmina late
Incidit: ast alii subeunt: nec saxa, nec ullum
Telorum interea cessat genus.

460

Vestibulum ante ipsum primoque in limine Pyrrhus

Le scale a' muri ecco applicò, già imprese
Dalle soglie a salir; gli scudi a'dardi
La manca oppon; gli erti la destra aggrappa.
Le torri intanto e del gran tetto i colmi
Schiantano i Troj; l'uopo veggendo estremo,
Già sul morir, teli ne fanno a scampo:
E aurate travi, alti ornamenti aviti,
Voltolan giuso: altri co' brandi in resta
Cingon l'entrar, folti a drappel custodi.
Mi sorge in cuor farmi al palagio in vetta,
Que'pugnaci folcir, dar lena a'vinti.

Di Priamo i tetti un uscio cieco, e un calle
Fra lor comune, e inosservate a tergo
Soglie tenean, per cui solea segreta
L'Ettorea sposa irne alle regie, or vôte,
Stanze, e fanciul trarne Astianatte all'avo.
Per quà mi reco all'alta cima, ond'egri
Vana mettean pioggia di strali i Teucri.
Là in sul pendío torre sorgea, che agli astri
Spignea la fronte, onde a mirar si giva
Troja, quant' era, e i Greci legni, e il campo,
Questa a scuri investiam, ve agli assi estremi
Labil s' incastra, e dall' aerea sede

La sbarbiam, giù l'urtiam. Repente mena
Gran fragor, gran ruina, e larga piomba

Su i Graj: ma n'entra un nuovo stuol: nè intanto

Sassi cessàr, nè d'ogni telo i getti.

Tien Pirro il piè sull' ima soglia, e altero

Exsultat, telis et luce coruscus ahena.

469

Qualis ubi in lucem coluber, mala gramina pastus,
Frigida sub terra tumidum quem bruma tegebat,
Nunc positis novus exuviis, nitidusque juventa,
Lubrica convolvit sublato pectore terga;

Arduus ad solem, et linguis micat ore trisulcis.
Unà ingens Periphas, et equorum agitator Achillis
Armiger Automedon, unà omnis Scyria pubes,
Succedunt tecto, et flammas ad culmina jactant.
Ipse inter primos correpta dura bipenni,
Limina perrumpit, postesque a cardine vellit
AEratos; jamque, excisa trabe, firma cavavit 480
Robora, et ingentem lato dedit ore fenestram.
Apparet domus intus, et atria longa patescunt;
Apparent Priami et veterum penetralia regum;
Armatosque vident stantes in limine primo.

At domus interior gemitu miseroque tumultu
Miscetur; penitusque cavae plangoribus aedes
Femineis ululant; ferit aurea sidera clamor.
Tum pavidae tectis matres ingentibus errant,
Amplexaeque tenent postes, atque oscula figunt. 489
Instat vi patria Pyrrhus; nec claustra neque ipsi
Custodes sufferre valent. Labat ariete crebro
Janua, et emoti procumbunt cardine postes.
Fit via vi; rumpunt aditus, primosque trucidant
Immissi Danai, et late loca milite complent.
Non sic, aggeribus ruptis quum spumeus amnis
Exit, oppositasque evicit gurgite moles

Brilla d'éneo fulgor, nell'armi esulta.
Tal sbuca un angue, a' mali paschi usato,
Cui gel tenea gonfio sotterra, or nuovo
Scosse le spoglie, e in giovinezza baldo,
Lubrico volge a ritto petto il dorso;
S'inarca al sol, par che tre lingue vibri.
E il gran Périfa, e il marzio Automedonte
D'Achille auriga, e i Sciri tutti al tetto
Van contro insiem, scagliano fiamme al colmo.
Pirro fra i primi acre bipenne afferra,
Le soglie ei rompe, e le ferrate imposte
Dai cardin svelle; e già schiantò lor travi,
Gli assi squarciò, larga v'aprì fenestra.
Ve'quì gran scena: ecco i lunghi atrj, e i regj
Di Priamo aditi antichi, al guardo schiusi;
E un stuol di Frigi al limitar sull'armi.

Ah! tutta va l'interna reggia in pianto,
Tutta in tumulto; urlo femineo introna
Gli ampi conclavi; e al ciel se n'alza il grido.
Quà e là veggiam madri vagar tremanti,
Fin le imposte abbracciar, stamparle a baci.
Col patrio nerbo insta Achillide; e sforza
Chiostri e custodi. All'arietar traballa

L'uscio, e sbalza l'imposta, e al suol stramazza.
Fa via la forza; entra la schiera, e i varchi
Rompe, e i primi trucida, e stesa inonda.
Men fiero un fiume argini abbatte, e opposte
Moli soverchia, e a pieni gorghi insano

Fertur in arva furens cumulo, camposque per omnes
Cum stabulis armenta trahit. Vidi ipse furentem
Caede Neoptolemum, geminosque in limine Atridas:
Vidi Hecubam, centumq; nurus; Priamumq; per aras
Sanguine fœdantem quos ipse sacraverat ignes. 501
Quinquaginta illi thalami, spes tanta nepotum,
Barbarico postes auro spoliisque superbi:
Procubuere: tenent Danai quà deficit ignis.
Forsitan et Priami fuerint quae fata requiras.
Urbis uti captae casum, convulsaque vidit
Limina tectorum, et medium in penetralibus hostem,
Arma diu senior desueta trementibus aevo
Circumdat nequidquam humeris, et inutile ferrum
Cingitur, ac densos fertur moriturus in hostes. 510
AEdibus in mediis, nudoque sub aetheris axe,
Ingens ara fuit; juxtaque veterrima laurus
Incumbens arae, atque umbra complexa Penates.
Hic Hecuba et natae nequidquam altaria circum,
Praecipites atra ceu tempestate columbae,

520

Condensae, et divúm amplexae simulacra, sedebant.
Ipsum autem sumptis Priamum juvenalibus armis
Ut vidit: Quae mens tam dira, miserrime conjux,
Impulit his cingi telis! aut quò ruis? inquit.
Non tali auxilio nec defensoribus istis
Tempus eget; non, si ipse meus nunc afforet Hector.
Huc tandem concede: haec ara tuebitur omnes,
Aut moriere simul. Sic ore effata, recepit
Ad sese, et sacra longaevum in sede locavit.

[ocr errors]
« PreviousContinue »