Page images
PDF
EPUB

Est in conspectu Tenedos, notissima fama

Insula, dives opum, Priami dum regna manebant;
Nunc tantùm sinus, et statio male fida carinis:
Huc se provecti deserto in littore condunt.
Nos abüisse rati, et vento petüsse Mycenas.
Ergo omnis longo solvit se Teucria luctu;
Panduntur portae: juvat ire, et Dorica castra
Desertosque videre locos littusque relictum.

Hic Dolopum manus, hic saevus tendebat Achilles;
Classibus hic locus; hic acie certare solebant. 30
Pars stupet innuptae donum exitiale Minervae,.
Et molem mirantur equi: primusque Thymates
Duci intra muros hortatur, et arce locari:
Sive dolo, seu jam Trojae sic fata ferebant.
At Capys, et quorum melior sententia menti,
Aut pelago Danaûm insidias, suspectaque dona,
Praecipitare jubent, subjectisve urere flammis;
Aut terebrare cavas uteri et tentare latebras.
Scinditur incertum studia in contraria vulgus.
Primus ibi ante omnes, magna comitante caterva,
Laocoon ardens summa decurrit ab arce; 41
Et procul: O miseri, quae tanta insania, cives?
Creditis avectos hostes? aut ulla putatis
Dona carere dolis Danaûm? sic notus Ulyxes?
Aut hoc inclusi ligno occultantur Achivi;

Aut haec in nostros fabricata est machina muros,
Inspectura domos, venturaque desuper urbi;
Aut aliquis latet error. Equo ne credite, Teucri.

Giace Tenedo in vista, isola, a' giorni Ch'Ilio fioría, ricca e famosa; or dessa

Non più che un scampo, anche mal fido, a legni:
Quì all'ermo andar, qui s'occultar. Tropp'oltre
Noi li crediam volti a Micene, o giunti.
Tutta dunque la Teucria alfin s'allegra;
Si spalancan le porte: ir giova, e sgombri
Mirar d'oste e di flotta i valli e i lidi.

Quì a stuol l'Acheo; qui'l padiglion d'Achille;
Quì a fil le prue; quì a spesse pugne il campo.
Parte di Palla il feral dono ammira,
Quel caval smisurato: e già Timete
Tratto in città, posto il vorría nel forte:
Sia trama, o tal d'Ilio già ruoti il fato.
Ma Capi, e ogn' altro acre di senno, avvisa
Che l'Achea perfid' opra, il don sospetto,
O intier s'incenda, o in mar si tuffi; o il cupo
Gran sen gli s'apra, e se ne spii l'arcano.
In due si parte il mobil volgo, e pende.
Quì alla testa d'un stuol dall'alta rocca
Giù pien d'ardor Laocoonte corre;
E anco lontan: Qual furor tanto, o ciechi?
Creder svolti i nemici? o un don de' Greci
Non fallace pensar? v'è ignoto Ulisse?
O inchiusi Argivi il vasto legno asconde;
O a tal s'alzò per rovesciar le mura,
Le magioni esplorar, far d'alto i colpi;
O inganno v'ha. Fè non gli date, o Teucri.

50

Quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentes.
Sic fatus, validis ingentem viribus hastam
In latus inque feri curvam compagibus alvum
Contorsit: stetit illa tremens, uteroque recusso
Insonuere graves gemitumque dedere cavernae.
Et, si fata deúm, si mens non laeva fuisset,
Impulerat ferro Argolicas fœdare latebras;
Trojaque, nunc stares; Priamique arx alta, maneres.

Ecce manus juvenem interea post terga revinctum
Pastores magno ad regem clamore trahebant
Dardanidae; qui se ignotum venientibus ultro, 59
Hoc ipsum ut strueret, Trojamque aperiret Achivis,
Obtulerat; fidens animi, atque in utrumque paratus,
Seu versare dolos, seu certae occumbere morti.
Undique visendi studio Trojana juventus
Circumfusa ruit, certantque illudere capto.
Accipe nunc Danaûm insidias; et crimine ab uno
Disce omnes.

Namque ut conspectu in medio, turbatus, inermis,
Constitit, atque oculis Phrygia agmina circumspexit:
Heu! quae nunc tellus, inquit, quae me aequora possunt
Accipere? aut quid jam misero mihi denique restat, 70
Cui neque apud Danaos usquam locus, et super ipsi
Dardanidae infensi pœnas cum sanguine poscunt?
Quo gemitu conversi animi; compressus et omnis
Impetus. Hortamur fari, quo sanguine cretus,
Quidve ferat memoret, quae sit fiducia capto.

Cuncta equidemtibi, rex, fuerit quodcumque, fatebor

[ocr errors]

Che più? l'Acheo fin ne'suoi don si tema.
Dice, e a tutto vigor grand' asta avventa
Nel ligneo fianco. Alto alle coste infitta
Stette in tremor; scosso al fier urto il ventre
Da' cavernosi buj rimbomba e geme.

E ah! se i fati, se i cuor non gían sinistri,
Fea col ferro lordar le Achee latebre;

[ocr errors]

E anco, o Troja, staresti, e o tu, sua rocca.
Quand'ecco a gran
ecco a gran clamor garzon cattivo,
Strette al tergo le braccia, al re vien tratto
Da i Dardanii pastor. Spontaneo, ignoto,
Ei lor si diè per machinar d'aprirne
Troja agli Achei; baldo a tentar, librato
O a trar sue trame, o a girne franco a morte.
Gente a mirar corre d'intorno, e in frotta
Cerchialo e il preme, e gli fan scherni a gara.
L'arti or senti de' Greci, e un tristo solo
Tutta la razza a misurar t'insegni.
Come in mezzo restò, turbato, inerme,
Tra i Frigi in calca, e li girò col guardo:
Ahi! qual terra, gridò, qual mar m'accolga?
Che or più sperar? misero me! se loco
Non mi resta fra' Greci, e i Teucri stessi
Chieggonmi irati in ostil pena il sangue?
Cangiansi i cuori a questi lai; s'arresta
L'urto e il furor. Già il confortiam che dica,
Chi sia, che porti, in che s'affidi avvinto.

Gran re, diss' ei, che che ben so, sincero

Vera, inquit: neque me Argolica de gente negabo;
Hoc primùm: nec, si miserum fortuna Sinonem
Finxit, vanum etiam mendacemque improba finget.
Fando aliquod, si fortè tuas pervenit ad aures 80
Belidae nomen Palamedis, et inclyta fama
Gloria; quem falsa sub proditione Pelasgi
Insontem, infando indicio, quia bella vetabat,
Demisere neci; nunc cassum lumine lugent:
Illi me comitem, et consanguinitate propinquum,
Pauper in arma pater primis huc misit ab annis.
Dum stabat regno incolumis, regumque vigebat
Conciliis, et nos aliquod nomenque decusque
Gessimus. Invidia postquam pellacis Ulyxei
(Haud ignota loquor) superis concessit ab oris, 90
Afflictus vitam in tenebris luctuque trahebam,
Et casum insontis mecum indignabar amici.
Nec tacui demens; et me, fors si qua tulisset,
Si patrios umquam remeassem victor ad Argos,
Promisi ultorem; et verbis odia aspera movi.
Hinc mihi prima mali labes, hinc semper Ulyxes
Criminibus terrere novis; hinc spargere voces
In vulgum ambiguas, et quaerere conscius arma.
Nec requievit enim, donec Calchante ministro... 99
Sed quid ego haec autem nequidquam ingrata revolvo?
Quidve moror? Si omnes uno ordine habetis Achivos,
Idque audire sat est, jam dudum sumite pœnas.
Hoc Ithacus velit, et magno mercentur Atridae.

Tum verò ardemus scitari et quaerere caussas,

« PreviousContinue »