Page images
PDF
EPUB

Dite, v'è dolce in questo suol star meco?
Disarmate le prue: Cartago è vostra.
Sia Tirio o Frige, il tratterò del pari.
E oh! desso il re spinto con voi dal nembo
Qui fosse Enea! l'Afre farò mie coste

Girar da fidi, e irne all'estreme in cerca,
S'erri sbattuto o in note spiaggie o in selve.
Rincorati a tai detti, Acate e il duce
D'omai sboccar dal nubiloso ingombro
Ardean. Spiegò primo i suoi voti Acate:
Che volgi Enea? tutto miriam securo;
Reduci insiem navi e compagni. Un manca,
Quel sol che il mar sotto a' nostr' occhi assorse:
Va il resto appien qual t'augurò la madre.
Non pria finì, che il cavo sen repente
Squarcia la nube, e a puro ciel si sfuma.
Qui apparve Enea, quì al chiaro di rifulse,
Alto e bello qual dio: l'eterea madre
Spirò fregio alla chioma, e un fresco al volto
Purpureo lume, e lieti raggi al guardo.
Qual fa maestra man, se avorio terga;
Se argento incastri, o Pario sasso in oro.
Giunto a tutti improvviso, ei tosto a Dido
Volgesi e parla: Ecco son quì, quel cerco
Trojano Enea, dall' Afro mar pur salvo.
O d'Ilio i fati a ristorar la sola,

Che noi de' Graj, d'acque e di terre avanzo,
Stanchi già d'ogni mal, di tutto ignudi,

Urbe, domo, socias! grates persolvere dignas 600 Non opis est nostrae, Dido, nec quidquid ubique est Gentis Dardaniae, magnum quae sparsa per orbem. Dí tibi, si qua pios respectant numina, si quid Usquam justitia est, et mens sibi conscia recti, Praemia digna ferant. Quae te tam lacta tulerunt Saecula? qui tanti talem genuere parentes?

In freta dum fluvii current, dum montibus umbrae
Lustrabunt convexa, polus dum sidera pascet,
Semper honos, nomenque tuum, laudesque manebunt,
Quae me cumque vocant terrae. Sic fatus, amicum 610
Ilionea petit dextra, laevaque Serestum;

Post, alios, fortemque Gyan, fortemque Cloanthum.
Obstupuit primò adspectu Sidonia Dido,
Casu deinde viri tanto; et sic ore locuta est:
Quis te, nate dea, per tanta pericula casus
Insequitur? quae vis immanibus applicat oris?
Tune ille AEneas quem Dardanio Anchisae
Alma Venus Phrygii genuit Simoëntis ad undam?
Atque equidem Teucrum memini Sidona venire,
Finibus expulsum patriis, nova regna petentem 620
Auxilio Beli. Genitor tum Belus opimam
Vastabat Cyprum, et victor ditione tenebat.
Tempore jam ex illo casus mihi cognitus urbis
Trojanae, nomenque tuum, regesque Pelasgi.
Ipse hostis Teucros insigni laude ferebat,
Seque ortum antiqua Teucrorum ab stirpe volebat.
Quare agite, o, tectis, juvenes, succedite nostris.

Raccogli, alberghi! Ah! degne grazie, o Dido,
Nè poss'io tributar, nè quanto vive
D'Iliaca gente, onde ogni lido è sparso.
Gli dei (se i pii guarda alcun dio, se resta
Giustizia in pregio, e cuor che pio si senta)
Te ne dian guiderdon. Quai dì sì fausti
Si pia ti fer? quai genitor si grande?
Finchè al mar corran fiumi, a'monti l'ombra
S'aggiri in sen, d'astri s'ammanti il cielo,
L'onor tuo starà sempre e il nome e il vanto,
Dovunque il piè trarrò. Tacque, e la manca
Stese a Seresto, ad Ilionéo la destra;

Poi Gía, Cleanto, e gli altri duci ei strinse.
Prima all'aspetto, indi d'uom tanto ai casi
Maravigliò la Tiria donna; e Ah! disse,
Qual te destin per guai cotanti insiegue
Gran Troe? qual forza in fere spiagge avventa?
Sei tu l'Enea che al Simoente in riva
Diè l'Idalia gran madre al Frigio Anchise?
Rammento io ben, che venne Teucro a Tiro
Dal soglio espulso, e il rivolea, di Belo
Chiesto il favor. Belo, mio padre, allora
Vinta mettea l'opima Cipro a guasto.
Di Troja il fato infin d'allor m'è conto,
E il tuo gran nome, e i re Pelasgi. Anch'egli
Dava il nemico inclita laude a' Teucri,
Nato si fea dal prisco lor bel sangue.
Che più? venite a'tetti nostri, o prodi.

Me quoque per multos similis fortuna labores
Jactatam hac demum voluit consistere terra.
Non ignara mali, miseris succurrere disco.

630

Sic memorat; simul AEnean in regia ducit Tecta, simul divúm templis indicit honorem. Nec minùs interea sociis ad littora mittit Viginti tauros, magnorum horrentia centum Terga suum, pingues centum cum matribus agnos; Munera laetitiamque dii.

At domus interior regali splendida luxu Instruitur, mediisque parant convivia tectis: Arte laboratae vestes, ostroque superbo; Ingens argentum mensis; caelataque in auro Fortia facta patrum, series longissima rerum, Per tot ducta viros antiqua ab origine gentis.

640

AEneas (neque enim patrius consistere mentem Passus amor) rapidum ad naves praemittit Achaten, Ascanio ferat haec, ipsumque ad moenia ducat. Omnis in Ascanio cari stat cura parentis. Munera praeterea, Iliacis erepta ruinis, Ferre jubet; pallam signis auroque rigentem, Et circumtextum croceo velamen acantho; Ornatus Argivae Helenae, quos illa Mycenis, 650 Pergama quum peteret inconcessosque hymenaeos, Extulerat, matris Ledae mirabile donum: Praeterea sceptrum, Ilione quod gesserat olim, Maxima natarum Priami, colloque monile Baccatum, et duplicem gemmis auroque coronam.

Sbalzò me pur per mille guai fortuna
Simil, che alfin fermo qui diemmi il seggio.
M'è il proprio mal d'ogni pietà maestro.

Sorge, e lui mena al regal tetto, e intanto
Festivi onor ne' sacri templi indíce.

Venti gran buoi manda alle ciurme in dono,
Cento di verro ispide terga enormi,
Cento lucidi agnei con cento madri,
Largo liéo, che l'almo giorno allegri.
Ma il bel palagio a regal lusso addentro
S'orna, e grand'aula a banchettar s'appresta:
Purpurei drappi a lavorio trapunti;
Sode lanci d'argento; e in oro incise
Le avite imprese, opima serie, tratta
Per tanti eroi dal primo germe antico.

Mal queto Enea (patrio è l'amor, che il turba) Rapido al mar fa che precorra Acate,

Giulo ragguagli, e alla città lo guidi.

Sta il cuor, quant'è, del caro padre in Giulo.
D'Ilio tolti al cader, pregiati arredi
Vuol pur che adduca; arabescata in oro
Gonna, e gran vel ricco d'acanto i lembi;
Fregi d'Elena Argiva, ond'ella, a Troja
E a'suoi rivolta empi imenei, Micéne
Spoglio, materno inimitabil dono:

Lo scettro insiem, già d'Ilionéa, la prima
Che a Priamo nacque, e il suo monil di perle
Carco, e l'aspra di gemme aurea corona.
VIRGIL. Eneid. Tom. 1.

[ocr errors]
« PreviousContinue »